Mitomania, często określana jako patologiczne kłamstwo, to pojęcie otoczone zarówno tajemnicą, jak i nieporozumieniami. Charakteryzuje się niekontrolowanym popędem do tworzenia fikcyjnych historii, które mogą być bardzo złe w skutkach.
Spis treści
Kim jest mitoman?
Osoby cierpiące na tę dolegliwość, nazywane mitomanami, często nie zdają sobie sprawy z powagi swojego stanu. Jednak dla osób z ich otoczenia, czyli rodzin i przyjaciół, zachowania patologicznych kłamców mogą być źródłem poważnych problemów emocjonalnych i społecznych.
Mitomania to nie tylko zwykłe kłamstwo. Jest to kłamanie chroniczne, które przerasta typowe oszustwa i fałszowanie rzeczywistości. Polega na tworzeniu fałszywych opowieści, które dla kłamiącej osoby stają się swoistą rzeczywistością. Skonfrontowany z zarzutem mówienia nieprawdy mitoman może brnąć w wymyślanie kłamliwych usprawiedliwień.
W 1891 roku jako pierwszy zjawisko mitomanii zbadał i opisał psychiatra Anton Delbrück (dlatego mitomanię nazywamy zespołem Delbrücka).
Objawy mitomanii
Rozpoznanie patologicznego kłamcy nie zawsze jest proste, ponieważ kłamstwo patologiczne często zostaje ukryte pod maską wiarygodności i przekonującego zachowania. Jednak pewne objawy mogą wskazywać na problem:
- Skala kłamstwa: mitoman tworzy historie, które często są wyolbrzymione, a nawet fantastyczne, ale przedstawiane jako autentyczne wydarzenia. Patologiczni kłamcy często tworzą barwne kompozycje językowe, kreują historie pełne wyrazistych postaci i dramatycznych zwrotów akcji, które w stopniu skrajnie nieadekwatnym oddzielają ich od rzeczywistości.
- Częstotliwość: patologiczne kłamanie nie jest okazjonalne; to ciągłe, niemal codzienne zachowanie.
- Brak motywacji materialnej: inaczej niż w przypadku typowego oszustwa, patologiczne kłamstwo często nie ma na celu osiągnięcia materialnych korzyści.
- Kłamstwo staje się rzeczywistością: dla patologicznego kłamcy granica między fikcją a rzeczywistością często się zaciera.
- Brak winy: patologiczni kłamcy rzadko odczuwają poczucie winy lub wyrzuty sumienia związane z kłamaniem.
Mitomania często współwystępuje z zaburzeniami takimi jak: schizofrenia, skłonności psychopatyczne. osobność bordeline (z pogranicza), osobowość narcystyczna, inne schorzenia i urazy ośrodkowego układu nerwowego (np. choroby infekcyjne układu nerwowego, padaczka). Badacze zauważyli, że mitomania pojawia się w niektórych przypadkach już w wieku dojrzewania. Większość wśród patologicznych kłamców stanowią kobiety.
O ile u małych dzieci skłonności do zmyślania historii o podobnych cechach mogą się przejściowo pojawiać i są zjawiskiem naturalnym związanym z chęcią przeżywania baśniowych przygód, o tyle u młodzieży i dorosłych tendencja do patologicznego kłamania może być w nawet 40 proc. skutkiem dysfunkcji ośrodkowego układu nerwowego.
Mitomania – jak patologiczne kłamstwa wpływają na życie mitomana?
Mitomania często niszczy relacje. Ludzie dotknięci tym zaburzeniem mogą mieć trudności z utrzymaniem stałych i zdrowych związków, ponieważ ciągłe kłamstwa osłabiają zaufanie. W pracy ich skłonność do fałszu może prowadzić do konfliktów, nieporozumień, a nawet do utraty zatrudnienia. Dla mitomana każdy dzień to walka z rzeczywistością, w której granica między prawdą a nieprawdą coraz bardziej się rozpływa.
Patologiczni kłamcy są z reguły postrzegani jako nieuczciwi i niegodni zaufania. Ich zachowanie może doprowadzić do izolacji i odrzucenia przez otoczenie. Emocjonalnie, ciągła potrzeba fałszowania rzeczywistości skutkuje poczuciem winy, wstydu, a nawet depresji.
Leczenie mitomanii: jak walczyć z patologicznym kłamstwem?
Leczenie mitomanii może być wyzwaniem, ale nie jest niemożliwe. Niestety nie ma jednej, uniwersalnej metody terapii mitomanii, ponieważ każdy przypadek jest nieco inny. Psychoterapeuta współpracujący z chorymi na zespół Delbrücka powinien mieć duże zasoby cierpliwości.
Najczęściej stosuje się terapie behawioralne i psychoterapię. W niektórych przypadkach, gdy mitomania współwystępuje z innymi zaburzeniami osobowości, mogą zostać zalecone leki. Podczas terapii prowadzący robi wszystko, by pacjent zrozumiał przyczyny swojego nagminnego kłamania i nauczył się zdrowszych sposobów radzenia sobie z emocjami i problemami rodzinnymi.
Osoby, które zaczęły wykazywać skłonności do kłamstwa w sposób impulsywny już we wczesnej młodości, mogą potrzebować intensywniejszej terapii, aby przepracować głęboko zakorzenione wzorce zachowań.
Wsparcie dla rodzin i bliskich osób dotkniętych mitomanią
Rodziny i bliscy osób zmagających się z kłamstwem często czują się bezradni i zagubieni. Jednak powinni zdać sobie sprawę z tego, że kłamstwa nie są wymierzone przeciwko nim i że mitoman często kłamie w dobrej wierze. Poprzez opowiadanie barwnych historii stara się zwrócić na siebie uwagę.
Pomoc terapeutyczna może nauczyć rodzinę, jak skutecznie komunikować się z osobą dotkniętą zaburzeniem, jak rozpoznawać jej kłamstwa, zachować spokój i wyrozumiałość oraz po prostu, jak radzić sobie w tej trudnej sytuacji.
Podsumowując, mitomania to skomplikowane i wielowymiarowe zaburzenie, które wymaga profesjonalnej pomocy. Odpowiednie wsparcie i leczenie mogą otworzyć drogę do lepszego życia. Każdy krok w kierunku prawdy i uczciwości jest krokiem w stronę lepszego jutra.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.