Związek z narcyzem może być doświadczeniem, które podstępnie i niezauważalnie niszczy nasze poczucie własnej wartości i zdrowie psychiczne. Często nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak głęboko narcystyczne zaburzenie osobowości może oddziaływać na otoczenie.
Spis treści
Według badań przeprowadzonych przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie nawet 25 proc. Polaków może doświadczać w swoim życiu trudności z zakresu zdrowia psychicznego. Oznacza to, że ok. 9 milionów osób boryka się z problemami wymagającym terapii lub przynajmniej konsultacji ze specjalistą.
Narcyzm: zaburzenie osobowości czy cecha charakteru?
Narcyzm, często mylony z prostą zarozumiałością, skrywa znacznie głębsze i bardziej skomplikowane oblicze. Ta skłonność, nierzadko opisywana w kontekście zaburzenia osobowości, może być także postrzegana jako cecha charakteru. Kiedy mówimy o osobowości narcystycznej, mamy na myśli znacznie więcej niż powierzchowną próżność.
Związek z narcyzem może mieć głęboki wpływ na nasze poczucie własnej wartości. Czy to, co widzimy na zewnątrz naszego partnera lub partnerki, w pełni odzwierciedla to, co kryje się wewnątrz? Czy ktoś, kto na pierwszy rzut oka jawi się jako pewny siebie, nie skrywa w sobie narcystycznego zaburzenia osobowości? Osoby narcystyczne mogą wydawać się pewne siebie, ponieważ ich zachowanie często wynika z głęboko zakorzenionego poczucia przekonania o własnej wyjątkowości.
Ile osób ma osobowość narcystyczną? Nie wiadomo dokładnie, jednak szacuje się, że tego rodzaju zaburzeniami osobowości obarczonych jest 6-7 proc. ludzkości, częściej mężczyzn.
Osobowość narcystyczna – jak rozpoznać narcyza?
Ktoś z osobowością narcystyczną często czuje wewnętrzny dyskomfort, nawet mimo to, że bywa postrzegany jako osoba bez kompleksów. Z reguły cechy narcystyczne powodują, że ma trudności z empatią z uwagi na to, że koncentruje się tylko na własnych potrzebach.
Szantaż emocjonalny, manipulacja i brak wyrzutów sumienia są nierzadko częścią zachowania narcyza. W ten sposób narcyz kontroluje i podporządkowuje sobie innych.
Podłoże narcyzmu jest złożone. Obok czynników genetycznych istotną rolę odgrywają tu czynniki środowiskowe.Otoczenie, w którym dorastał narcyz, przekłada się na jego sposób postrzegania świata i ludzi.
Ważne jest, by osoby zmagające się z narcystyczną osobowością szukały wsparcia w postaci terapii psychologicznej. Tylko poprzez poznanie korzeni swoich zachowań i pracę nad sobą można zacząć budować zdrowe relacje z sobą i innymi.
Narcyzm klasyczny
Narcyzm klasyczny to obraz, który większość z Nas ma w głowie: osoba, która pragnie być w centrum uwagi i posiada nadmierne poczucie własnej wartości. Narcyz w tej formie często wykazuje brak empatii oraz skupia się na osiągnięciach własnych celów. Cechy narcyzmu objawiają się przez ciągłe mówienie o swoich sukcesach i ignorowanie potrzeb innych.
Osobowość narcystyczna połączona z osobowością unikającą
Ktoś mający osobowość narcystyczną tego typu charakteryzuje się unikaniem konfliktów, lękiem przed oceną i potrzebą izolacji, mimo głębokiego poczucia o własnej wyjątkowości. Taki narcyz może wydawać się nieśmiały i wycofany.
Narcyzm ukryty
Narcyz ukryty to osoba, która może nie wykazywać klasycznych cech narcystycznych, ale wewnętrznie zmaga się z podobnymi problemami, takimi jak zaburzenie osobowości. Często są to osoby, które czują się niezrozumiane przez otoczenie, niezauważone, mimo że mają głębokie poczucie wyjątkowości.
Narcyzm złośliwy
Narcyzm złośliwy to ekstremalna forma narcyzmu, charakteryzująca się brakiem empatii, złośliwością i często agresywnymi zachowaniami.
Agresja w narcyzmie może mieć różne formy: werbalną, psychiczną czy fizyczną. Często wynika z frustracji narcyza, pojawiającej się w wyniku niespełnienia jego oczekiwań. Agresja może być zarówno wrodzona, jak i nabyta. Wrodzona agresja jest związana z cechami osobowości, natomiast nabyta wynika z życiowych doświadczeń i poczucia, że świat jest przeciwko narcyzowi.
Dysforia to stan głębokiego niezadowolenia, który może występować u osób z zaburzeniami osobowości, w tym u narcyzów. Do jej objawów zaliczamy np. chroniczne niezadowolenie, smutek i lęk.
Jak wygląda związek z narcyzem?
Związek z narcyzem początkowo może pociągać. Narcyz czaruje, wydaje się pełen charyzmy i uroku. Jednak z czasem jego brak empatii i skupienie się wyłącznie na swoich potrzebach zaczynają całkowicie przesłaniać potrzeby partnerki bądź partnera. Tymczasem to właśnie partnerstwo jest sercem każdego związku.
Manipulacje narcyza polegają na wykorzystywaniu innych dla swoich potrzeb. Narcyz potrafi być bardzo przekonujący, jednak jego działania z reguły nie mają większego znaczenia niż tylko zaspokojenie własnego ego.
Dlatego w związku z narcyzem bardzo ważna jest umiejętność mówienia „nie”. Nie obawiaj się odmawiać, jeśli coś jest dla Ciebie zbyt obciążające lub niezgodne z Twoimi wartościami.
Narcyz w związku – czy jest szansa na happy end?
Choć narcyzm to zaburzenie, z którym trudno się zmierzyć, zarówno dla samego narcyza, jak i dla drugiej osoby w związku, nie jest to sytuacja bez wyjścia.
Szansa na happy end w związku z narcyzem istnieje, lecz wymaga dużego zaangażowania i pracy obu stron. Przekonanie narcyza do terapii jest pierwszym kluczem do sukcesu, trudnym i wymagającym czasu oraz cierpliwości.
Jednak jeśli jesteś w związku z narcyzem, który jest całkowicie skupiony na sobie, agresywny, kontrolujący i toksyczny, a próby zmiany jego zachowania nie przynoszą efektów, to taki związek może Cię wyniszczyć, dlatego warto poważnie rozważyć jego zakończenie.
Czego boi się narcyz?
Głównie odrzucenia, utraty kontroli i tego, że nie będzie postrzegany jako atrakcyjny partner. Za wszelką cenę chce nakarmić swoje lęki, dlatego ucieka się do manipulacji. Na zapowiedź rozstania często reaguje intensywnymi emocjami. Może próbować obwiniać drugą stronę, by dzięki temu samemu się „wybielić” i zachować kontrolę nad sytuacją. Narcyz uważa, że rozpad związku nie jest jego winą.
Osobowość narcystyczna – leczenie i wsparcie
Jeśli problem związku z narcyzem dotyczy Ciebie lub kogoś Ci bliskiego, pamiętaj, że nie jesteś sam/a. Szukanie wsparcia u terapeutów, grup wsparcia lub bliskich osób może pomóc w znalezieniu drogi wyjścia z trudnej sytuacji.
Na leczenie składa się głównie terapia psychologiczna, pomagająca w zrozumieniu własnych zachowań i emocji. Wsparcie bliskich jest bardzo ważne w procesie terapeutycznym.
Niestety narcyzm to nierzadko powód do dyskryminacji. Pamiętaj o swoich prawach i nie bój się szukać pomocy, jeśli czujesz, że jesteś niesprawiedliwie traktowany.
Czy narcyz wie, że jest narcyzem?
Czy narcyz jest świadomy swojego narcyzmu? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ samoświadomość narcyza może być różna. Niektórzy mogą być całkowicie nieświadomi swoich cech narcystycznych, podczas gdy inni mogą mieć pewne pojęcie o swoich skłonnościach, ale nie dostrzegają ich pełnego wpływu na relacje. Tak czy inaczej zachowanie narcyza jest trudne dla otoczenia.
Podsumowując, choć samoświadomość wśród osób z narcystycznymi cechami może być ograniczona, jest wiele sposobów na to, by rozwijać ją poprzez odpowiednią terapię. Należy pamiętać, że każdy człowiek jest inny, a proces zdobywania samoświadomości może być wyzwaniem, ale równocześnie szansą na pozytywną zmianę.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.