Kabaret Starszych Panów – czyli zgrany duet Wasowskiego i Przybory

Gdy w latach 1958–1966 programy tworzone przez Jeremiego Przyborę i Jerzego Wasowskiego nadawano w telewizji, pustoszały ulice. Pomimo upływu już pół wieku dalej nie brakuje fanów ich wysublimowanego humoru.

Dobrze wychowani gentlemani ze świata z zasadami, zaplątani w powojenną rzeczywistość i skłonni do humoru oraz dobrego smaku. Mimo że Kabaret Starszych Panów lata świetności przeżywał ponad pół wieku temu, do dziś jego wysublimowany standard przemawia do ludzi bez względu na ich status społeczny czy pozycję życiową. Mimo że do teraz zachowało się tylko kilka z 16 wyemitowanych odcinków.

Humor na trudne czasy

Przybora i Wasowski nie wiedzieli, że pomysł, która zakiełkował w ich głowach, stanie się ponadczasowym przesłaniem. Jaki był ich cel? Chcieli dać ludziom rozrywkę w szarej rzeczywistości. Oderwanie ich od brzydkiej i nudnej codzienności poprzez inteligentny żart miało być sposobem na walkę z ulicznym prostactwem. Gdy „Przekrój” zapytał Przyborę, kogo chce rozśmieszyć, ten odparł, że pisarza Stanisława Dygata.

Gdy emitowano Kabaret Starszych Panów, przed telewizorami zbierały się całe rodziny i sąsiedzi, którzy przychodzili w odwiedziny. Należy pamiętać, że w 1958 roku w Polsce było dostępnych nieco ponad 80 tys. odbiorników, natomiast w połowie lat 60. mniej więcej pół miliona. Żadnego z odcinków kabaretu nie mogli przegapić mieszkańcy Podhala, gdzie mówiono, że tak dobrze wychowanych ludzi jak ci dwaj, to już „dzisiok ni mo”. Kabaret powstał w okresie rozwoju innej ważne ostoi polskiej kultury – Piwnicy pod Baranami.

Obecność Kabaretu Starszych Panów w telewizji nie była oczywista. Niezbyt przychylny debiut na srebrnym ekranie spowodował, że nie wszyscy chcieli dać im drugą szansę. W sukces kabaretu mocno wierzył ówczesny naczelny dyrektor artystyczny Hanuszkiewicz. W to, że Adamowi Hanuszkiewiczowi uda się przekonać bossów telewizji do dania kabaretowi jeszcze jednej szansy, nie wierzył nawet szef stacji Jerzy Pański. Zdziwił się, gdy ten poinformował go o sukcesie.

Przybora i Wasowski w telewizji

Pierwszy program Kabaretu Starszych Panów wystartował w połowie października 1958 roku, gdy telewizja w Polsce dopiero raczkowała. Wbrew nazwie kabaretu obaj panowie wkraczali dopiero w wiek średni „Kabaret Starszych Panów” miał nawiązywać do przedwojennej obyczajowości, ale nie do wzorców klasyki kabaretowej z tamtego okresu. Ten pomysł tak spodobał się publiczności, że w latach  1958–1966 emisje kolejnych odcinków perypetii „starszych panów” sprawiały, że pustoszały ulice.

Gomułkowska rzeczywistość i sznyt waciaków oraz gumofilców artyści zamienili na spodnie ręcznie malowane w prążki. Później nosili do swoich żakietów (zwanych jaskółkami) gładkie szare spodnie.

Próby odbywały się w mieszkaniu państwa Wasowskich przy ulicy Wilczej 11 w Warszawie. Obaj siadywali w pokoju – Wasowski z żoną na kanapie, a Przybora na fotelu przy drzwiach. Wspólnie główkowali nad nowymi tekstami, zgłaszali poprawki, wymieniali uwagi i pomysły. W doborze repertuaru szczególnie pomagała Maria Janecka – żona Wasowskiego – która jako aktorka miała doskonale wyczucie stylu i humoru.

Kabaret praktycznie nie miał problemów z oficjalną cenzurą, ponieważ funkcjonował niejako na odrębnych zasadach i w nieco innej rzeczywistości, klasyfikowany jako przejaw realizmu komicznego.

Twórcy telewizyjnej rozrywki

Dzięki Kabaretowi Przybora i Wasowski zostali uznani za twórców rozrywki telewizyjnej w Polsce lat 50. i 60. XX wieku. W programach kabaretu występowali m.in.: Kalina Jędrusik, Aleksandra Śląska, Krystyna Sienkiewicz, Irena Kwiatkowska, Zofia Kucówna, Wiesław Gołas, Mieczysław Czechowicz, Jarema Stępowski, Zdzisław Leśniak, Wiesław Michnikowski, Barbara Krafftówna, Edward Dziewoński, Tadeusz Olsza, Czesław Roszkowski, Bohdan Łazuka i Bronisław Pawlik.

Odcinki Kabaretu Starszych Panów

• Kabaret Starszych Panów – Popołudnie Starszych Panów (1958),
• Kabaret Starszych Panów – Wieczór Starszych Panów (1959),
• III wieczór Kabaretu Starszych Panów – Jesienna noc (1959),
• IV wieczór Kabaretu Starszych Panów – Kaloryfeeria (1960),
• V wieczór Kabaretu Starszych Panów – Druga wiosna (1960),
• VI wieczór Kabaretu Starszych Panów – Smuteczek (1960),
• VII wieczór Kabaretu Starszych Panów – Zielony karnawał (1961),
• VIII wieczór Kabaretu Starszych Panów – Niepotrzebni mogą podejść (1961),
• IX wieczór Kabaretu Starszych Panów – Zupełnie inna historia (1962),
• X wieczór Kabaretu Starszych Panów – Niespodziewany koniec lata (1962),
• XI wieczór Kabaretu Starszych Panów – Kwitnące szczeble (1963),
• XII wieczór Kabaretu Starszych Panów – Nieznani sprawcy (1964),
• XIII wieczór Kabaretu Starszych Panów – Przerwa w podróży (1964),
• XIV wieczór Kabaretu Starszych Panów – 14 i ¾ (1965),
• XV wieczór Kabaretu Starszych Panów – Ostatni naiwni (1965),
• XVI wieczór Kabaretu Starszych Panów – Zaopiekujcie się Leonem (1966).

Polecamy również artykuł pt. Marek Grechuta – artysta ocalony od zapomnienia.

Fot. 1: autorstwa nieznanego fotografa – scanned from Radio i świat weekly, 21 April 1951, Warsaw, Poland, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=11150247,

Fot. 2: autorstwa Rodaka – Praca własna, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=10818819.

Miłosz Magrzyk

Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.