Czym są żylaki i jak im zapobiegać?

Żylaki kończyn dolnych manifestują się jako powiększone, opuchnięte i skręcone żyły, głównie zlokalizowane na stopach i łydkach. Przyjmują różne barwy, od koloru skóry po niebieski, ciemnoniebieski lub ciemnofioletowy, i są widoczne jako nieregularne, wystające nad powierzchnię skóry linie, czasami wraz z twardymi guzkami wyczuwalnymi w dotyku. Żylaki nóg to poważna dolegliwość źle wpływająca na naczynia krwionośne.

Czym są żylaki na nogach?

Żylaki to poszerzone, skręcone i z reguły widoczne żyły, zwykle występujące na nogach, choć mogą pojawić się również w innych częściach ciała. Są wynikiem nieprawidłowego funkcjonowania zastawek w żyłach, mających za zadanie zapobiegać cofaniu się krwi. Gdy zastawki są osłabione lub uszkodzone, przepływ krwi jest mniej efektywny, w wyniku czego dochodzi do gromadzenia się krwi i zwiększenia ciśnienia w żyłach. Żylaki dotykają zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Jednak to panie miewają z nimi problemy częściej.

Dziedziczność żylaków jest zjawiskiem obserwowanym w wielu rodzinach. Chociaż nie istnieje pojedynczy gen odpowiadający za powstawanie żylaków, to skłonność do rozwoju tej choroby przechodzi z pokolenia na pokolenie. Jednak aby dolegliwość ujawniła się, konieczne jest niekorzystne współdziałanie czynników środowiskowych, takich jak masa ciała, zmiany hormonalne i styl życia. Nadmierna masa ciała poważnie obciąża kończyny dolne, ponieważ osłabia przepływ krwi i pogarsza funkcjonowanie naczyń.

Jak objawiają się żylaki kończyn dolnych?

Objawy żylaków występują zarówno na poziomie estetycznym, jak i zdrowotnym. Niewydolność naczyń żylnych, często poprzedzająca pojawienie się żylaków, objawia się uczuciem ciężkości nóg, obrzękami (szczególnie wieczorem) oraz pajączkami naczyniowymi. Do uciążliwych symptomów należą stały obrzęk podudzi, kostek i stóp, pulsowanie i skurcze mięśni łydek, ból łydek nasilający się po długim staniu czy zmiany w zabarwieniu skóry wokół żylaków. Na późniejszych etapach choroby czasami dochodzi do owrzodzeń.

Rozwój żylaków wiąże się z typami żylaków, których jest wiele; w tym z żylakami siatkowatymi, pajączkami naczyniowymi czy poszerzonymi żyłami powierzchniowymi. Im bardziej zaawansowane żylaki, tym do poważniejszych problemów mogą doprowadzić, również takich jak zapalenie żył głębokich czy powierzchownych lub silne dolegliwości bólowe.

Przeczytaj także:

Choroba Parkinsona – poznaj jej przyczyny i sposób leczenia

Jak zmniejszyć ryzyko pojawienia się żylaków?

Aby zniwelować ryzyko pojawienia się żylaków, zwłaszcza gdy w rodzinie występowały przypadki tej choroby, zaleca się podjęcie określonych działań profilaktycznych. Regularne uprawianie umiarkowanej aktywności fizycznej, takiej jak szybkie spacery, nordic walking czy jazda na rowerze, wspomaga krążenie krwi w naczyniach krwionośnych nóg i zapobiega stagnacji krwi. Zalecane jest unikanie długotrwałego siedzenia czy stania. W przypadku konieczności długiego stania, warto jest przemieszczać ciężar ciała z jednej nogi na drugą co kilka minut lub wykonywać ćwiczenia polegające na stawaniu na palcach i piętach, stymulujące pracę mięśni. Podczas pracy siedzącej należy znajdować chwile na krótkie spacery i rozciąganie nóg, co wspiera krążenie i zmniejsza ryzyko powstawania żylaków.

Ważne jest, aby unikać noszenia ciasnych ubrań oraz butów na wysokim obcasie, które ograniczają prawidłowy przepływ krwi w żyłach powierzchownych oraz zmniejszają efektywność mięśni łydek w procesie pompy żylnej. Zamiast tego, zaleca się wybieranie obuwia, które nie ogranicza ruchu stawu skokowego, co wspomaga krążenie krwi. Należy także zwrócić uwagę na sposób siedzenia i unikać krzyżowania nóg w kolanach, bo to doprowadza do ucisku żył i blokowania przepływu krwi. Lepsze jest krzyżowanie nóg w kostkach, bo nie utrudnia krążenia.

Jak zapobiegać żylakom?

Zapobieganie i leczenie żylaków obejmuje szeroki zakres metod, od noszenia pończoch uciskowych, przez leczenie laserowe i chirurgiczne, po klejenie żylaków. Warto zastanowić się, jak zapobiegać przemianie żył i czy można uniknąć dziedziczenia skłonności do ich powstawania.

• Regularny ruch: chodzenie, jazda na rowerze albo pływanie może pomóc poprawić krążenie krwi i zapobiegać żylakom. Staraj się ćwiczyć przynajmniej 30 minut dziennie.
• Unikanie długiego stania lub siedzenia: jeśli Twoja praca wymaga długiego siedzenia lub stania, staraj się robić krótkie przerwy co godzinę, aby trochę się poruszać. Krótki spacer lub zmiana pozycji mogą wiele pomóc.
• Podnoszenie nóg: kiedy odpoczywasz, staraj się trzymać nogi podniesione powyżej poziomu serca. Może to wspomóc odpływ krwi i zmniejszyć ciśnienie w żyłach.
• Noszenie odpowiedniego obuwia: unikaj wysokich obcasów i wybieraj wygodne, dobrze dopasowane buty. Niektórzy eksperci zalecają również stosowanie butów z niskim obcasem, które pomagają lepiej pracować mięśniom łydek podczas chodzenia.
• Zdrowa dieta: jedz dużo owoców i warzyw bogatych w witaminy i minerały. Ogranicz spożycie soli, ponieważ sól może przyczynić się do zatrzymania wody w organizmie i zwiększonego ciśnienia w żyłach.
• Utrzymanie odpowiedniej wagi: nadwaga może zwiększać ciśnienie w żyłach i sprzyjać rozwojowi żylaków. Utrzymywanie zdrowej wagi przez zbilansowaną dietę i regularne ćwiczenia jest kluczowe.
• Noszenie kompresyjnej odzieży: skarpetki czy pończochy kompresyjne mogą pomóc w utrzymaniu odpowiedniego przepływu krwi w nogach, co zapobiega powstawaniu żylaków, zwłaszcza jeśli spędzasz wiele czasu na staniu.
• Unikanie gorących kąpieli: zbyt gorąca woda może rozszerzać żyły, co może pogorszyć problem żylaków. Preferuj chłodniejsze prysznice i unikaj długotrwałego moczenia w gorącej wodzie.

Jak leczyć żylaki?

Leczenie żylaków zależy od stopnia zaawansowania schorzenia i składa się zarówno z metod nieinwazyjnych, jak i chirurgicznych. Przyczyny powstawania żylaków takie jak niewydolność zastawek żylnych w obrębie kończyn dolnych mogą wymagać bardziej intensywnego leczenia, w tym leczenia operacyjnego lub klejenia żylaków, w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Oto najczęstsze sposoby leczenia żylaków:

• Kompresjoterapia – to stosowanie specjalnych pończoch kompresyjnych, które wspomagają krążenie krwi i zmniejszają obrzęki oraz ból.
• Skleroterapia – polega na wstrzyknięciu do żylaka środka, który spowoduje jego zamknięcie i stopniowe wchłonięcie przez organizm.
• Laseroterapia – laserowe usuwanie żylaków jest skuteczną metodą leczenia żylaków głównych pni żylnych; to zamknięcie naczyń krwionośnych za pomocą wiązki laserowej. Metoda jest niezbyt inwazyjna, dzięki czemu pozwala na szybki powrót do codziennych aktywności.
• Ablacja termiczna – zarówno za pomocą fal radiowych (radiofrequency ablation), jak i lasera (endovenous laser treatment). Obydwie metody wykorzystują ciepło do zamykania żylaków.
• Flebektomia – to chirurgiczne usunięcie żylaków przez niewielkie nacięcia w skórze; często stosowana w przypadku dużych i bardzo widocznych żylaków.
• Stripping – chirurgiczne usunięcie głównego pnia żylnego poprzez nacięcie skóry; stosowane przy rozległych żylakach.

Profilaktyka żylaków, w tym noszenie pończoch uciskowych i kontrola naczynia krwionośnego, być może pozwoli zapobiegać żylakom i złagodzi ich objawy. Niemniej, reagowanie na pierwsze oznaki problemów z naczyniami żylnymi, w tym obrzęki nóg oraz pojawienie się pajączków naczyniowych, to podstawa. Są to alarmujące sygnały sugerujące, że należy podjąć zdecydowane kroki w celu poprawy stanu zdrowia kończyn dolnych. Pomimo dostępności w aptekach leków przeciwobrzękowych i możliwości usunięcia pajączków dzięki metodom medycyny estetycznej, preparaty nie są w stanie definitywnie odwrócić procesu żylakowej przebudowy naczyń.

Miłosz Magrzyk

Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.