Preparaty przeciwbólowe są jednymi z najczęściej stosowanych, ale tak samo jak chętnie je zażywamy, tak samo często ich nadużywamy. Szacuje się, że nawet jedna piąta populacji jest od nich uzależniona. To niestety powoduje, że musimy mierzyć się z dużym odsetkiem polekowych patologii. Jedną z nich są polekowe bóle głowy.
Spis treści
Często sięgamy po leki przeciwbólowe – za często
Boli Cię głowa? A może ręka albo noga. Co zrobisz? Choć nie wiemy, jaką decyzję podejmiesz akurat Ty, wiemy, co zrobi statystyczny Polak. Sięgnie po leki przeciwbólowe. A te uzależniają. I to silnie.
W przypadku spożycia większych niż terapeutyczne dawek leków przeciwbólowych mogą wystąpić liczne niepożądane objawy kliniczne. Krótko po przedawkowaniu pojawią się: nudności i wymioty, zaparcia, zawroty głowy, nadmierne pocenie się, uczucie mrowienia dłoni i stóp, zaburzenia mowy, zwężenie lub rozszerzenie źrenic. Oczywiście nie wszystkie z symptomów występują na raz, tak samo jak nie wszystkie wystąpią u każdego.
Gdy leki będziemy przedawkowywać regularnie, do opisanych wcześniej problemów mogą dojść problemy z oddychaniem, utrata przytomności, spadek temperatury ciała, bladość i ochłodzenie skóry. W najgorszych przypadkach grożą nam śpiączka, uszkodzenia mózgu i zgon.
Rozpoznawanie i leczenie uzależnienia od leków przeciwbólowych
Zniesienie leków przeciwbólowych powinno odbywać się stopniowo pod nadzorem lekarza, który pomoże złagodzić objawy po odstawieniu leku. Uzależnienie od leków przeciwbólowych jest prawdopodobne, jeśli pacjent przyjmuje je częściej niż 10 dni w miesiącu, a bóle głowy trwają dłużej niż 10 dni w miesiącu.
Zjawisko nadużywania leków przeciwbólowych
Medykamenty przeciwbólowe są jednymi z najczęściej stosowanych preparatów farmakologicznych, a jednocześnie najbardziej powszechnie nadużywanych przez pacjentów. Wielu z nich jest ogólnodostępnych bez recepty, a szacunki sugerują, że około 20 proc. populacji może być uzależniona od leków przeciwbólowych. Polacy znajdują się w czołówce państw z najwyższym konsumpcją tych środków.
Leki przeciwbólowe, poprzez różnorodne mechanizmy farmakologiczne, ograniczają stymulację bólową, poprawiając samopoczucie pacjenta, co sprzyja tworzeniu się uzależnienia. Uzależnienie powstaje z powodu przyjmowania leków przeciwbólowych bez kontroli i łamania zasad racjonalnej farmakoterapii. Niektóre niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) mogą wpływać na poziom naszego endogennego kannabinoidu – anandamidu, co zwiększa ryzyko nadużywania tych leków. To zjawisko spotykamy coraz częściej, głównie ze względu na łatwą dostępność leków przeciwbólowych.
Migrena a nadużywanie leków przeciwbólowych
Migrena charakteryzuje się silnym nasileniem bólu, co często stanowi wyzwanie w jego opanowaniu. Osoby zmagające się z migreną, szczególnie gdy napady pojawiają się wielokrotnie w ciągu miesiąca, są bardziej narażone na nadużywanie leków przeciwbólowych i uzależnienie od nich. Pacjenci z migreną często przyjmują nadmiernie duże ilości leków, niezgodnie z zaleceniami dotyczącymi dawkowania, a nierzadko łączą różne leki przeciwbólowe w nieracjonalny sposób, co znacząco zwiększa ryzyko ich przedawkowania.
Skutki przedawkowania leków przeciwbólowych
W sytuacji, kiedy pacjent zażywa większe niż zalecane dawki leków przeciwbólowych, może doświadczyć wielu objawów klinicznych. Wczesne symptomy, które pojawiają się krótko po przedawkowaniu, obejmują: nudności i wymioty, zaparcia, zawroty głowy, nadmierne pocenie się, uczucie mrowienia dłoni i stóp, zaburzenia mowy, zwężenie lub rozszerzenie źrenic.
Przedawkowanie leków przeciwbólowych może prowadzić do problemów z oddychaniem, utraty przytomności, spadku temperatury ciała, bladości i ochłodzenia skóry, a w ekstremalnych przypadkach do śpiączki, uszkodzenia mózgu i zgonu.
Zależność psychiczna od leków przeciwbólowych
Uzależnienie od leków przeciwbólowych ma często charakter psychiczny. Kiedy pacjent próbuje zaprzestać przyjmowania tych leków, odczuwa silny ból głowy, który zmusza go do zażycia kolejnej dawki. Dodatkowo mogą pojawiać się takie objawy jak: nudności i wymioty, biegunka, niepokój, nerwowość, bóle całego ciała, dreszcze, a także zaburzenia snu.
Proces odstawiania leków powinien odbywać się stopniowo pod kontrolą lekarza, który pomoże złagodzić objawy odstawienia i wprowadzi odpowiednie strategie leczenia bólu, które nie prowadzą do uzależnienia. Odpowiednie wsparcie psychologiczne może okazać się niezbędne, zwłaszcza u osób, które przyjmują leki przeciwbólowe na przewlekły ból.
Rozwiązania i zapobieganie
Ważnym aspektem zapobiegania nadużywaniu leków przeciwbólowych jest edukacja pacjentów na temat odpowiedniego i bezpiecznego stosowania tych leków, a także konsekwencji ich nadużywania. Zdrowie publiczne powinno obejmować programy edukacyjne skierowane do społeczności, ale także indywidualne konsultacje i rozmowy z lekarzami. Z kolei osoby cierpiące na przewlekły ból, takie jak migrena, powinny skonsultować się z lekarzem, aby opracować indywidualny plan leczenia, który pomoże im efektywnie zarządzać bólem bez nadmiernego stosowania leków.
Lekarze powinni zawsze podejść do przepisywania leków przeciwbólowych z ostrożnością, szczególnie u pacjentów z historią nadużywania leków, zaburzeń psychicznych lub chronicznym bólem. Monitorowanie przez lekarza, jak pacjent stosuje przepisane leki przeciwbólowe, może pomóc wykryć znaki nadużywania leków na wczesnym etapie. Dodatkowo implementacja systemów monitorowania recept w skali krajowej może przeciwdziałać problemowi nadużywania leków przeciwbólowych. Takie systemy mogą pomóc zidentyfikować pacjentów, którzy nadużywają leków przeciwbólowych lub lekarzy, którzy przepisują te leki w sposób nieodpowiedni.
W przeciwdziałaniu temu zjawisku powinna brać udział cała społeczność – od pacjentów, przez lekarzy, farmaceutów, aż po decydentów politycznych. Ważne jest, aby zrozumieć, że nadużywanie leków przeciwbólowych jest poważnym problemem zdrowia publicznego, który wymaga zintegrowanego podejścia.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.