Wiek sprzyja chorobom. Problemem są zwłaszcza te dolegliwości, u podstaw których leży zwyrodnienie komórek nerwowych inicjujące proces ich obumierania. Jednym ze zdrowotnych utrapień seniorów jest choroba Parkinsona. Sprawdź, po czym ją poznasz, i jak możesz ją leczyć.
Spis treści
Czym jest choroba Parkinsona?
Choroba Parkinsona jest zwyrodnieniowym schorzeniem mózgu, dla którego charakterystyczny jest zanik komórek nerwowych istoty czarnej; w śródmózgowiu. Jej neurodegeneracyjny charakter jest zbliżony do choroby Alzheimera. Na chorobę Parkinsona częściej zapadają mężczyźni, przy czym występuje ona z częstością około 0,15% w globalnej populacji. W grupie osób po 70. roku życia ryzyko wystąpienia choroby wzrasta 10-krotnie. Choć dotyczy głównie seniorów, sporadyczne przypadki parkinsonizmu notowano również u osób przed 40. rokiem życia.
Jakie są przyczyny choroby Parkinsona?
Przyczyny choroby Parkinsona nie są znane w 100 procentach, jednak wiele wskazuje na to, że mają dwupłaszczyznowy charakter. Opiera się on na niezależnych od nas uwarunkowaniach genetycznych (na podstawie badań z 1992 roku naukowcy ustalili, że choroba dziedziczona jest po ojcu) i czynnikach zewnętrznych, na które mamy wpływ. To m.in. substancje zawarte w żywności i powietrzu oraz patogeny przenikające do naszego organizmu. Wyraźna jest korelacja między zapadalnością na chorobę Parkinsona a zmniejszeniem stężenia dopaminy. Jej spadek wynosi ok. 6% na każdą dekadę życia.
Zmiany spowodowane przez zanik komórek istoty czarnej pnia mózgu nie zawsze objawiają się w ten sam sposób. Wiele zależy od indywidualnych problemów zdrowotnych pacjentów. Choroba pojawia się np. po męczącym psychicznie okresie życia lub po wypadku – stres powoduje wzrost zużycia dopaminy i substancji przekaźnikowych mózgu.
Jakie są objawy choroby Parkinsona?
Do głównych objawów choroby Parkinsona u seniorów należą:
Ogólne pogorszenie sprawności
Ruchom wykonywanym w zwolnionym tempie może towarzyszyć uczucie sztywności mięśni. Dyskomfort determinuje niezgrabne i niekontrolowane aktywności seniora podczas chodzenia czy gestykulacji. Chory odczuwa trudności z wykonywaniem ruchów naprzemiennych; nie potrafi sprawnie obracać przedmiotów. Objawia się to także w trudnościach z gryzieniem i żuciem.
Drżenie parkinsonowskie
Chorobę Parkinsona utożsamia się z drżączką, która w początkowym okresie jest praktycznie niewidoczna. Zmniejsza się w trakcie wykonywania ruchów precyzyjnych. Drżenie parkinsonowskie nie zawsze łatwo jest odróżnić od innego występującego w przebiegu chorób neurologicznych. Drżenie spoczynkowe jest konsekwencją niedoboru dopaminy stanowiącej neuroprzekaźnik przesyłający informacje między różnymi strukturami mózgu.
Spowolnione reakcje
Osoby z chorobą Parkinsona reagują wolniej niż ludzie zdrowi. Mają problem z rozpoczęciem ruchu, a mimika często nie jest w stanie w pełni odzwierciedlić ich emocji. Chorzy chodzą i mówią wolniej, mają problemy z utrzymaniem równowagi (zwłaszcza podczas wstawania), a ich sylwetka staje się pochylona. Chory z rozwiniętą chorobą Parkinsona nie umie poruszać się bez wsparcia osób trzecich, w środku nocy odczuwa sztywność i bezruch, które nierzadko budzą go ze snu.
Jak dobrze zdiagnozować chorobę Parkinsona?
Rozpoznanie choroby Parkinsona bywa trudne ze względu na częste występowanie chorób współtowarzyszących. Wprawny lekarz zaburzenia w postaci drżenia, sztywności i spowolnienia oraz nieprawidłowej postawy ciała, wskazujące na chorobę Parkinsona, będzie w stanie stwierdzić na podstawie badania neurologicznego. By utwierdzić się w diagnozie, może zlecić rezonans magnetyczny, tomografię komputerową bądź elektroencefalografię.
Przebieg choroby Parkinsona nie zawsze musi być tożsamy, gdyż każdy organizm jest nieco inny. Poza standardowymi objawami jak: objawy ruchowe (zachwiania równowagi, spowolnienie ruchowe czy inne zaburzenia postawy ciała), zaburzenia węchu, nadmierna sztywność mięśni, choroba Parkinsona może mieć inny wydźwięk. Do mniej klasycznych objawów zalicza się bóle barku bądź całej ręki oraz epizody depresyjne poprzedzające trudności ruchowe. U chorego mogą wystąpić także: nadmierne ślinienie lub suchość w ustach, łojotok na twarzy i nadmierna potliwość czy problemy z wypróżnianiem. Zaburzeniom ulega regulacja cieplna ciała. Choroba Parkinsona szczególnie dokuczliwa może być w połączeniu z demencją starczą.
Na czym polega leczenie choroby Parkinsona?
Leczenie choroby Parkinsona najlepiej scharakteryzować słowem: kompleksowość. W zależności od stanu zdrowia pacjenta może opierać się na zintegrowanym leczeniu farmakologicznym, operacyjnym i rehabilitacji. Tak jak w większości chorób neurodegeneracyjnych, również ta ścieżka kuracji nie należy do prostych. Leczenie farmakologiczne w chorobie Parkinsona nie zawsze daje skutki, mimo że niedobór dopaminy jest na bieżąco uzupełniany. Działania trzeba podjąć w momencie zaobserwowania pierwszych objawów chorobowych. Wówczas istnieje szansa na szybsze przywrócenie prawidłowego funkcjonowania struktur podkorowo-korowych.
W pierwszym – najmniej kłopotliwym etapie – samopoczucie chorego można poprawić za pomocą leków dopaminergicznych. Jeśli w pewnym momencie organizm przestanie właściwie reagować na aplikowany środek, wskazana jest zmiana dawki bądź medykamentu. W zaawansowanym stadium choroby konieczne jest skorygowanie ścieżki leczenia, gdyż chory musi zmagać się z poważniejszymi dolegliwościami. Może mieć napady bezruchu bądź przeciwnie: dyskinezy.
Mimo prób wciąż nie opracowano jedynej metody leczenia choroby Parkinsona. W przypadku osób poniżej 65. roku życia przeważnie stosuje się leki z grupy inhibitorów monoaminooksydazy, np. selegilinę. Do leczenia chorych powyżej 65 lat włącza się lewodopę podawaną w optymalnych dawkach. W bardziej zaawansowanych przypadkach można rozważyć leczenie chirurgiczne, jednak to wiąże się z dużym ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych o silnym natężeniu.
Jakich leków nie powinien przyjmować senior z chorobą Parkinsona?
Pacjenci chorujący na Parkinsona nie powinni przyjmować leków osłabiających produkcję dopaminy. Do tych należą m.in. medykamenty przeznaczone do leczenia halucynacji, czyli neuroleptyki. Szkodliwe działanie mogą wywołać również leki przeznaczone do leczenia dolegliwości pokarmowych związanych z nieprawidłową perystaltyką. Podczas kuracji leczniczej z zastosowaniem lewodopy pacjent powinien uważać na B6, zwiększającą przemianę lewodopy w dopaminę – można ją zażywać, lecz wyłącznie w niewielkich dawkach. Na przebieg i objawy choroby nie mają wpływu: melatonina, witamina C, preparaty wielowitaminowe i NADH.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.