Apteki nie są wyłącznie miejscem, w którym odbieramy przepisane przez lekarza leki. To również przestrzeń, w której możemy liczyć na fachową poradę? Czy wkrótce w Polsce powszechny będzie też przegląd lekowy? Sprawdźmy, co wiadomo na ten temat.
Spis treści
Przegląd lekowy w aptece
Przegląd lekowy to propozycja, która może okazać się niezwykle pomocna osobom starszym. Po zakończonym programie pilotażowym, który miał na celu dostosowanie tej usługi do polskich warunków, pozostaje zastanawiać się, co przyniesie przyszłość. Czy przegląd lekowy stanie się standardem? Czym właściwie on jest?
Przegląd lekowy to nic innego jak dokładna analiza wszystkich substancji, które przyjmujemy – od leków, przez suplementy, po zioła. W trakcie takiego przeglądu farmaceuta przeprowadza wywiad, a następnie formułuje zalecenia zarówno dla pacjenta i wskazówki dla lekarza, a przy okazji edukuje pacjenta na temat prawidłowego stosowania leków.
Aptekarz sprzedaje leki i doradza
Farmaceuta może doradzić pacjentom co do bezpiecznego stosowania suplementów diety oraz leków, uwzględniwszy potencjalne interakcje i działania niepożądane. Ważne, aby pacjenci poinformowali aptekarza o wszystkich suplementach diety, które przyjmują, by zapobiec niechcianym interakcjom z lekami przepisanymi na receptę. Lekarze i farmaceuci zwykle współpracują w celu opracowania najlepszych rekomendacji dla pacjentów, włączając w to oprócz leków właśnie suplementy diety zdolne poprawić samopoczucie.
Wiele, zwłaszcza starszych osób, przyjmuje jednocześnie różne leki, co stwarza ryzyko niepożądanych interakcji i w związku z tym problemów zdrowotnych. Dodatkowo, zdarza się, że osoby starsze, mając ograniczony dostęp do specjalistów, próbują znaleźć rozwiązania na własną rękę, a to może przynieść więcej szkody niż pożytku. Przegląd lekowy ma za zadanie ułatwić im nawigację po skomplikowanym systemie opieki zdrowotnej i zapewnić łatwy dostęp do pomocy.
Pacjenci w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych korzystają z takiej usługi od lat. W Holandii wprowadzono nawet obowiązek przeprowadzania takich przeglądów. A jak to wygląda w Polsce?
Maciej Miłkowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia, zapowiedział, że jest szansa na to, aby na początku 2024 roku przegląd lekowy został włączony do pakietu świadczeń gwarantowanych przez NFZ. Do tej pory tak się nie stało. Dlaczego? Odpowiedź znajdziecie w dalszej części artykułu.
Jak wygląda przegląd lekowy?
Na początek wypełniamy ankietę – najlepiej w domu, bez pośpiechu. Potem umawiamy się na spotkanie z farmaceutą, na które zabieramy wypełnioną ankietę i wszystkie leki, które regularnie przyjmujemy. Farmaceuta przeprowadza z nami szczegółowy wywiad, podczas którego zbiera informacje, które nam mogą wydawać się błahe, ale z jego punktu widzenia bywają bardzo ważne. Na koniec otrzymujemy od aptekarza wnioski i rekomendacje.
Liczba leków
Zacznijmy od podstaw – liczby leków. Warto zastanowić się, czy wszystkie tabletki, które połykamy, są nam na pewno potrzebne. Czy pamiętamy o wszystkich suplementach i ziołach, które również mają wpływ na nasze zdrowie? Często bagatelizujemy te „małe dodatki”, a to one są istotną częścią terapii.
Przechowywanie leków
Przechowywanie leków to kolejna sprawa. Czy zastanowiliście się przynajmniej raz, czy miejsce, w którym trzymacie leki, jest dla nich odpowiednie? Łazienka z jej wilgotnością czy kuchnia, gdzie temperatura bywa wysoka, mogą nie być najlepszym wyborem. A data ważności? To nie tylko cyferki na opakowaniu – to gwarancja, że lek spełni swoje zadanie.
Harmonogram przyjmowania leków
Teraz pora na harmonogram przyjmowania leków. Czy jesteście świadomi, że niektóre leki działają najlepiej, gdy bierzemy je o określonych porach? Czy wiecie, że niektóre tabletki powinniśmy łączyć z posiłkiem, a inne zażywać na pusty żołądek? To wszystko ma duże znaczenie dla skuteczności leczenia.
Dawki leków
Wielolekowość to wyzwanie szczególnie dla osób po 65 roku życia. Statystyki pokazują, że w tej grupie wiekowej niemal każdy przyjmuje jakieś leki, a co trzeci zażywa ich więcej niż pięć. To może zwiększyć ryzyko wystąpienia tzw. zespołów geriatrycznych, do których zaliczamy np.: zaburzenia równowagi, upośledzenie lokomocji, upadki, depresję i bezsenność.
Zbyt mała dawka może nie dać oczekiwanych efektów, a zbyt duża – może zaszkodzić. Warto więc zwrócić uwagę, czy nie przyjmujemy przypadkiem dwóch leków na tę samą dolegliwość.
Interakcje między lekami
Interakcje między lekami to temat rzeka. Wszystko, co przyjmujemy, może wpływać na siebie nawzajem i zmieniać efekty. Dlatego tak ważne jest, aby mieć świadomość wszystkich możliwych skutków ubocznych.
Nie zapomnij zwrócić uwagi na dietę i nałogi. Palenie papierosów czy nadużywanie alkoholu to popularne czynniki, które mogą negatywnie wpłynąć na działanie leków. To warto omówić podczas przeglądu lekowego.
Czy przegląd lekowy w Polsce będzie finansowany przez NFZ?
Chociaż przeglądy lekowe nie są w Polsce normą, to zainicjowano u nas program „Opieka farmaceutyczna w geriatrii (OF-Senior)”, który objął opieką 300 starszych osób zmagających się z wielolekowością. Na jego podstawie powstały punkty opieki farmaceutycznej uznane przez Ministerstwo Zdrowia. Następnie przeprowadzono pilotażowy program przeglądu lekowego, w którym wzięło udział 850 osób.
Celem było stworzenie modelu opieki, który w przyszłości mógłby być finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Projekt nadzorowali Uniwersytet Medyczny w Poznaniu wraz ze Szpitalem Klinicznym im. Heliodora Święcickiego. Większość uczestników stwierdziła poprawę samopoczucia i uznała, że ich wiedza o lekach zwiększyła się, a u 60 proc. udało się wyeliminować niepożądane interakcje między lekami.
Mimo obiecujących wyników pilotażu Rada Przejrzystości Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji podzieliła się swoimi zastrzeżeniami co do przeglądu lekowego, przy okazji wskazując na potrzebę doprecyzowania kryteriów kwalifikacji pacjentów do skorzystania z tej usługi. Nie wiadomo więc, kiedy przegląd lekowy dołączy do kanonu podstawowych świadczeń dla pacjenta.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.