Stres stał się nieodłącznym elementem nowoczesnego życia, a jego skutki mogą być bardzo dotkliwe. Wielu z nas pod wpływem napięcia sięga po jedzenie, traktując je jako chwilową ulgę i pocieszenie. Jednak czy zdajemy sobie sprawę, jak głęboko stres wpływa na nasze nawyki żywieniowe i jakie może mieć konsekwencje dla zdrowia?
Spis treści
Jak stres wpływa na nasz organizm?
Zastanawialiście się kiedyś, dlaczego pod wpływem stresu tak często sięgamy po jedzenie, nawet jeśli nie jesteśmy głodni? To zjawisko, które nazywamy przejadaniem się, ma głęboko zakorzenione przyczyny biologiczne.
Dla wielu z nas stres staje się przyczyną kompulsywnego objadania. Nie mówimy tutaj o głodzie fizycznym, ale o potrzebie zaspokojenia emocji, która zatraciła się w gąszczu problemów dnia codziennego. Badania pokazują, że przyczyny przejadania się często leżą w nieumiejętności rozpoznawania własnych emocji oraz podatności na impulsy.
Dlaczego osoby w dojrzałym wieku są na to bardziej narażone? Z jednej strony w dorosłym życiu nierzadko kumulują się wyzwania, takie jak zmiany w statusie rodzinnym, napięcia związane z pracą czy zdrowiem. Z drugiej, z wiekiem nasz metabolizm zmienia się, a zdolność do komponowania zbilansowanych posiłków jest mniejsza ze względu na często niezdrowe nawyki żywieniowe utrwalone przez lata.
Jak stres prowadzi do przejadania się?
Macie tak, że nawet po sycącym obiedzie nagle odczuwacie głód tylko dlatego, że doszło do spięcia w pracy lub kłótni w domu? Nie jesteście sami.
Fizjologiczne odczuwanie głodu jest sygnałem naszego ciała, że potrzebuje ono więcej energii. Zwykle uczucie głodu narasta i jeśli poczekamy zbyt długo, to w mgnieniu oka zjemy wszystko, co znajduje się na talerzu. Głód emocjonalny jest inny. Uderza niespodziewanie, zwykle wtedy, się stresujemy. Wówczas jesteśmy pewni, że jedzenie rozwiąże nasze problemy. Oczywiście nie jest to prawda. Jedzenie nie rozwiąże naszego problemu. Ono ten problem tylko zamaskuje.
Kiedyś, gdy naszym przodkom groziło niebezpieczeństwo, organizm reagował w specyficzny sposób: podnosił poziom kortyzolu i adrenaliny. Ułatwiało to walkę lub ucieczkę. W dorosłym życiu nierzadko te same hormony powodują, że pod wpływem stresu sięgamy po jedzenie – zwłaszcza po przetworzone produkty, które dają szybką satysfakcję.
Szybkie jedzenie – dlaczego sięgamy po nie w trudnych chwilach?
Jedzenie jest pewnego rodzaju manipulacją dla naszego mózgu – szybkim „rozwiązaniem” problemu. Niestety często w takich chwilach nie sięgamy po zdrową żywność, tylko wybieramy coś słodkiego lub tłustego, czyli niezdrowego. To nie przypadek. Tego typu produkty po prostu szybko poprawiają nam nastrój, co oczywiście jest dobre, ale niestety mogą też niemal równie szybko zwiększyć naszą masę ciała i doprowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.
Nie dajmy się zwieść wielkości opakowań. Nawet jeśli opakowanie jest niewielkie, to w środku i tak może czaić się bomba kaloryczna.
Jakie są najczęstsze „pułapki” żywieniowe pod wpływem stresu?
Och, te słodkie i słone przekąski, które skradają nasze serca przez całe życie! Ile to razy pod wpływem stresu sięgamy po takie łakocie? W pułapki żywieniowe bardzo łatwo jest wpaść, ale dużo trudniej jest z nich wyjść.
Sól, cukier i tłuszcze
W chwilach stresu łatwo jest sięgnąć po produkty bogate w sól, cukier lub tłuszcze. Problem w tym, że z biegiem czasu te składniki mogą stać się złym nawykiem. Duże porcje solonych chipsów czy słodkich ciastek niechybnie prowadzą do tycia, a dodatkowo potęgują uczucie pragnienia.
Jak z wiekiem zmienia się nasz metabolizm?
Nie da się ukryć, że z wiekiem nasz metabolizm zwalnia, dlatego spalanie kalorii nie jest już tak efektywne jak w młodości. Dlatego warto być bardziej świadomym ilości i jakości spożywanego jedzenia. Nawet jeśli przez całe życie mogliśmy pozwolić sobie na pewne przysmaki bez widocznych skutków dla naszej sylwetki, to w dojrzałym wieku musimy poświęcić temu więcej uwagi.
Jak radzić sobie ze stresem bez sięgania po jedzenie?
Jak więc skutecznie radzić sobie ze stresem, nie sięgając przy tym po kolejny kawałek czekolady lub paczkę chipsów?
Techniki relaksacyjne
Wszyscy wiemy, jak ważne jest znalezienie chwili dla siebie. Kilka minut medytacji dziennie może zdziałać cuda. Regularna medytacja pomaga uspokoić umysł, odciąć się od codziennych trosk i obniżyć poziom stresu. Nawet prosta technika głębokiego oddychania może przynieść ulgę w chwilach napięcia.
Aktywność fizyczna jako naturalny antydepresant
No dobrze, może bieganie nie jest dla każdego z nas, ale co powiecie na spacer, taniec w salonie czy jazdę na rowerze? Ruch to narzędzie, które nie tylko kształtuje nasze ciało, ale też poprawia nastrój. Regularna aktywność fizyczna wyzwala w naszym organizmie endorfiny, które nazywane są hormonami szczęścia. Dlatego zamiast w chwilach zwątpienia sięgać po przekąski, warto założyć buty i wyjść na świeże powietrze.
Wsparcie społeczne – jak rozmowa z bliskimi może pomóc?
Często o tym zapominamy, ale rozmowa z kimś, kto nas rozumie i wspiera, to jedno z najlepszych lekarstw na stres. Podzielenie się swoimi uczuciami i problemami z bliską nam osobą potrafi zdziałać cuda. Nie krępujcie się prosić o wsparcie. Pamiętajcie, że prawdziwi przyjaciele i rodzina zawsze będą przy Was, będą gotowi Was wysłuchać i Wam pomóc.
Jak prawidłowo komponować posiłki, aby unikać napadów głodu?
Najważniejsza jest równowaga. Warto postawić na białko (kurczak, ryby, jajka), zdrowe tłuszcze (np. awokado, orzechy) oraz pełnoziarniste produkty. To one zapewnią nam uczucie sytości na dłużej. Dodatkowo pamiętajmy o regularności posiłków. Jedzmy mniej, ale częściej – to pomoże uniknąć nagłych napadów głodu.
Jakie przekąski wybrać, by nie szkodzić zdrowiu?
Zamiast chipsów czy ciastek, sięgnijcie po garść orzechów, suszone owoce czy jogurt naturalny z owocami. Są pyszne, a do tego dostarczają organizmowi wartościowych składników odżywczych.
Zdrowe nawyki w okresie menopauzy i andropauzy
To okres, w którym wiele się u nas zmienia. Hormony szaleją, a wraz z nimi często także nasz apetyt. Dietę powinniśmy dostosować do nowych potrzeb naszego ciała. Na przykład w okresie menopauzy i andropauzy warto postawić na produkty bogate w wapń i witaminę D, które wspierają nasze kości.
Pomoc specjalistów – kiedy warto szukać wsparcia?
Każdy z nas ma momenty słabości, w których samodzielne radzenie sobie z problemami przewyższa nasze możliwości. Szczególnie w dojrzałym wieku, kiedy nieraz czujemy, że świat wokół nas przyspiesza, a my próbujemy nadążyć. Pamiętajcie, że w problemie nie musimy być sami. Zawsze możemy poszukać wsparcia u specjalistów. Profesjonalista pomoże Ci zrozumieć, dlaczego sięgasz po jedzenie w trudnych chwilach i doradzi, jak znaleźć zdrowsze metody radzenia sobie z emocjami.
Pamiętaj, wspólnie łatwiej jest znaleźć motywację do zmian i cieszyć się zdrowym życiem.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.