Testament i darowizna to na pierwszy rzut oka zbliżone pojęcia. Oba oznaczają przekazanie swojego majątku. Jednak między jednym a drugim terminem istnieją zasadnicze różnice. Warto je znać, aby móc wybrać optymalną formę powierzenia swojego dobytku innym.
Spis treści
Charakterystyczne różnice
Moment przekazania dobra
Jedna z głównych różnic między testamentem a darowizną dotyczy czasu, w którym majątek jest przekazywany. Testament pozwala na przekazanie mienia dopiero po śmierci testatora, za to darowizna umożliwia natychmiastowe obdarowanie wybranka. To podstawowa różnica między jedną a drugą formą.
Czy możliwe jest odwołanie testamentu i darowizny?
Testament można odwołać w każdej chwili. W przypadku chęci odwołania testamentu notarialnego prawo wymaga spisania oświadczenia o odwołaniu ostatniej woli (koszt takiego oświadczenia to maksymalnie 30 zł plus VAT). Z kolei odwołanie testamentu własnoręcznego (spisanego chociażby w domu) można przeprowadzić na przykład poprzez przekreślenie treści.
Odwołanie darowizny jest znacznie bardziej skomplikowane. Jest ono możliwe tylko w przypadku rażącej niewdzięczności obdarowanego. Niestety trudno jednoznacznie określić, co można, a czego nie można, uznać za rażącą niewdzięczność. Zgodnie z art. 899 Kodeksu cywilnego, darowizna nie może zostać odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca przebaczył obdarowanemu. Darowizna nie może zostać odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.
Aby odwołać darowiznę, darczyńca musi złożyć pisemne oświadczenie. Jeśli obdarowany nie zwróci przedmiotu darowizny dobrowolnie, konieczne będzie dochodzenie swoich praw na drodze sądowej.
Obdarowany może zostać prawnie zobowiązany do wypełnienia polecenia darczyńcy i, w niektórych przypadkach, do zwrócenia równowartości darowizny, jeśli przedmiot darowizny został już zbyty.
Darowizna i testament – przepisy
Wpływ darowizny na testament
Darowizny dokonane za życia wpływają na wartość majątku, którym można rozporządzać w testamencie. Mogą więc wpłynąć na rozkład spadku po śmierci darczyńcy.
Zachowek
Otrzymanie darowizny automatycznie nie wyklucza obdarowanego ani z dziedziczenia, ani nie odbiera mu prawa do zachowku. Jeśli osoba uprawniona nie może zaspokoić swoich roszczeń z masy spadkowej, ma prawo wystąpić do obdarowanego o uzupełnienie zachowku.
Finansowe aspekty testamentu i darowizny
Koszty
Testament jest zdecydowanie tańszym rozwiązaniem, tym bardziej że nie trzeba w jego przypadku zachować formy aktu notarialnego. Tymczasem zgodnie z art. 158 Kodeksu cywilnego umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To oznacza, że umowa darowizny mieszkania, działki, gospodarstwa rolnego będzie musiała mieć formę aktu notarialnego. Wysokość taksy notarialnej dla darowizny zależy od wartości jej przedmiotu i wynieść nawet kilka tysięcy złotych. Sporządzenie podstawowego testamentu u notariusza nie kosztuje więcej niż 50 zł plus VAT.
Podatek od darowizny i spadku
Najbliżsi krewni, wchodzący w skład tzw. zerowej grupy podatkowej, zostaną zwolnieni z podatku od spadków i darowizn, pod warunkiem, że w odpowiednim czasie powiadomią urząd skarbowy.
Podsumowanie
Ostateczny wybór pomiędzy testamentem a darowizną zależy od indywidualnych preferencji i sytuacji życiowej osoby przekazującej majątek. Decyzja powinna być dobrze przemyślana i zostać podjęta po dokładnym przeanalizowaniu sytuacji.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.