Nabycie spadku to nie tylko bardzo emocjonalny moment związany ze stratą bliskiej osoby, ale także złożony labirynt prawny. W Polsce obowiązują konkretne przepisy i formalności, które są niezbędne do prawidłowego przejęcia majątku po zmarłym. Spadek można uzyskać albo na podstawie ustawy, albo testamentu. W obu przypadkach formalności są identyczne.
Spis treści
Sądowe stwierdzenie nabycia spadku
Pierwszym krokiem po nabyciu spadku jest formalne potwierdzenie praw do spadku. Można to zrobić poprzez złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku w sądzie właściwym dla ostatniego miejsca zwykłego pobytu zmarłej osoby. Do wniosku należy dołączyć:
- dane zmarłego (datę i miejsce śmierci),
- miejsce ostatniego pobytu spadkodawcy,
- informacje o spadkobiercach,
- informację o tym, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne,
- informacje o stanie cywilnym zmarłego,
- informacje o testamentach i ewentualnych umowach zrzeczenia się dziedziczenia zawartych ze spadkodawcą przez któregoś ze spadkobierców,
- treść testamentu (jeśli taki sporządzono, a wnioskodawca nim dysponuje).
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku podlega opłacie sądowej w wysokości 100 zł. Dodatkowo należy wnieść opłatę w wysokości 5 zł za wpis do rejestru spadkowego.
Po rozpatrzeniu wniosku i niestwierdzeniu nieprawidłowości sąd wyda postanowienie potwierdzające nabycie spadku, które po uprawomocnieniu będzie oficjalnym potwierdzeniem praw do spadku.
Potwierdzenie dziedziczenia przez notariusza
Alternatywnym sposobem potwierdzenia praw do spadku jest sporządzenie przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia. To szybszy sposób, jednak możliwy wyłącznie pod warunkiem, że wszystkie osoby uprawnione do spadku zgadzają się co do warunków jego nabycia.
W celu pozyskania aktu poświadczenia dziedziczenia konieczne jest zebranie w kancelarii notarialnej wszystkich potencjalnych spadkobierców – testamentowych i ustawowych – oraz przedłożenie stosownych dokumentów (m.in. aktów urodzenia lub małżeństwa spadkobierców, aktu zgonu spadkodawcy, pozostawionych testamentów).
Zgłoszenie nabycia do urzędu skarbowego
Kolejnym etapem jest zgłoszenie nabycia spadku do urzędu skarbowego. Zgłoszenia należy dokonać w ciągu 6 miesięcy od momentu potwierdzenia nabycia spadku przez sąd i w takim samym terminie w wypadku sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia – 6 miesięcy od zarejestrowania aktu.
Niezgłoszenie w terminie może doprowadzić do opodatkowania spadku nawet tzw. zerowej grupy podatkowej (w przypadku prawidłowego zgłoszenia ta grupa podatkowa zostanie w pełni zwolniona z podatku od spadku i darowizn).
Zmiana właściciela nieruchomości w księgach wieczystych
Jeżeli w skład spadku wchodzi nieruchomość, konieczne będzie zgłoszenie zmiany właściciela w księgach wieczystych. Księgi wieczyste są jawne i odzwierciedlają stan prawny nieruchomości, takich jak mieszkania, domy, działki budowlane i grunty oraz spółdzielcze własnościowe prawa do mieszkania.
Wniosek o wpis prawa własności nabytego w spadku należy złożyć do sądu rejonowego prowadzącego księgę wieczystą, na urzędowym formularzu Kw – wpis. Spadkobiercy mogą liczyć na preferencyjną opłatę za wniosek o wpis do księgi wieczystej (zapłacą 150, a nie 200 zł).
Niewypełnienie tego obowiązku może prowadzić do odpowiedzialności odszkodowawczej oraz grzywny w wysokości od 500 do 10 000 zł.
Pozostałe formalności
Poza wspomnianymi kwestiami równie ważne jest, by poinformować dostawców prądu czy ciepła o śmierci właściciela nieruchomości, a w przypadku własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu zgłosić w spółdzielni zmianę właściciela. W skład spadku często wchodzą również ruchomości, w tym samochody, które można przerejestrować, sprzedać czy zezłomować.
Dopełnienie wszystkich formalności związanych z nabyciem spadku jest istotne dla uniknięcia późniejszych komplikacji prawnych. Mimo że ten proces może wydawać się skomplikowany, z odpowiednią wiedzą i przygotowaniem można go przejść w miarę szybko i efektywnie.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.