Kredyt a zgon kredytobiorcy – co dzieje się z długiem?

Kredyt to duże zobowiązanie nie tylko dla seniora, ale także jego rodziny. Niekiedy zdarza się, że spłata zadłużenia zostaje przerwana przez zgon kredytobiorcy. Co wówczas dzieje się z długiem i kto musi go spłacić?

Co to jest kredyt?

Kredyt to pisemna umowa między bankiem (kredytodawcą) a klientem (kredytobiorcą), na mocy której ten pierwszy udostępnia określoną sumę pieniędzy. Obowiązkiem kredytobiorcy jest zwrot kredytu we wskazanym okresie wraz z odsetkami, zwykle w formie comiesięcznych rat.

Czy kredyt zostaje umorzony po zgonie dłużnika?

Zobowiązania finansowe nie wygasają wraz ze zgonem kredytobiorcy. Zwykle przechodzą na najbliższych dłużnika, zgodnie z instytucją dziedziczenia. O ostatecznym wskazaniu zobowiązanego do spłaty długu decyduje postawa spadkobierców oraz rodzaj środków, które na taką okoliczność przedsięwziął kredytobiorca przed śmiercią.

Zawiadomienie banku o śmierci kredytobiorcy – dlaczego należy to zrobić?

Śmierć kredytobiorcy to bardzo istotne zdarzenie z punktu widzenia rodziny dłużnika. Z tego względu jak najszybciej powinni oni poinformować o tym właściwy bank. Ten, opierając się jedynie na akcie zgonu, nie udzieli im jednak informacji na temat wysokości zadłużenia. Dostęp do tego typu danych zyskają dopiero po przedstawieniu notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia lub prawomocnego postanowienia sądu w sprawie nabycia spadku.

Śmierć kredytobiorcy a wymagalność spłaty kredytu

Wiadomość o zgonie kredytobiorcy jest dla banku impulsem do podjęcia określonych działań. Bank analizuje możliwe kroki prawne w celu odzyskania swojej należności. Jeśli kredytobiorca wykupił ubezpieczenie na życie, bank może domagać się odszkodowania od towarzystwa ubezpieczeniowego. Gdy takiej polisy nie było, wierzytelność może zabezpieczyć sądowym nakazem zapłaty, domagać się jej pokrycia od żyjącego współmałżonka kredytobiorcy bądź innych spadkobierców. Dzięki tym krokom mimo rozwiązania umowy kredytowej pełna kwota zadłużenia zostaje postawiona w stan wymagalności spłaty.

Jeżeli spadkobiercy nie podejmą czynności spadkowych w celu wskazania osoby zobowiązanej do spłacenia kredytu po zmarłym, bank może samodzielnie wystąpić do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po kredytobiorcy. W takiej sytuacji przedawnienie zobowiązania będzie liczone od dnia wymagalności całego roszczenia, a nie poszczególnych rat.

Kredyt po śmierci kredytobiorcy a poręczenie

Śmierć seniora jako głównego kredytobiorcy nie zwalnia z odpowiedzialności poręczyciela długu. Jednak żyrant będzie odpowiadał za spłatę zobowiązania tylko wtedy, gdy bank nie zdoła wyegzekwować należności od spadkobierców (bądź odrzucą oni spadek).

Śmierć kredytobiorcy a kolejność dziedziczenia długów

W sytuacji zgonu obojga rodziców spłata kredytu po ich śmierci będzie cedowana na kolejnych spadkobierców. W pierwszej kolejności do spłaty zadłużenia po zmarłych zostaną pociągnięte dzieci (jeśli takie są). Kolejność dziedziczenia jest prowadzona według poniższego schematu:

• małżonek spadkodawcy, dzieci i wnuki spadkodawcy,
• małżonek i rodzice spadkodawcy (gdy nie ma dzieci i wnuków),
• rodzice spadkodawcy (gdy nie ma małżonka, dzieci i wnuków),
• rodzic i rodzeństwo spadkodawcy (ich zstępni), gdy nie ma małżonka, dzieci i wnuków, a drugi rodzic nie żyje,
• dziadkowie (udział spadkowy przypadający któremuś z dziadków przechodzi na jego zstępnych, jeśli ten nie może lub nie chce dziedziczyć),
• pasierbowie (gdy nie żyją dziadkowie spadkodawcy),
• gmina lub Skarb Państwa.

Jak uniknąć spłaty kredytu po rodzicu?

Jednym sposobem na skuteczne uniknięcie spłaty długów po rodzicach jest zrzeczenie się spadku, skutkujące automatycznym odrzuceniem dziedziczenia.

Śmierć kredytobiorcy a naliczanie odsetek

Brak szczegółowych przepisów regulujących naliczanie odsetek karnych w przypadku zgonu kredytobiorcy powoduje rozbieżności w działaniach bankowych instytucji. Wiele z nich standardowo nalicza odsetki, a jedynie część zawiesza ich naliczanie do momentu uprawomocnienia się postanowienia o nabyciu spadku.

Ubezpieczenie kredytu a śmierć kredytobiorcy

Najskuteczniejszą formą zabezpieczenia najbliższych w przypadku śmierci kredytobiorcy jest ubezpieczenie kredytu gotówkowego. Niekiedy jest to standardowa procedura wliczona w proces ubiegania się o kredyt. Choć oficjalnie banki nie mogą żądać od kredytobiorcy tego typu postępowania, ubezpieczającym kredyt oferują preferencyjne udzielenie należności. Ubezpieczenie kredytu to standard w przypadku zadłużenia hipotecznego, jednak nie oczywistość, aczkolwiek rzadkość, jeśli chodzi o kredyt gotówkowy. Śmierć kredytobiorcy będzie dla banku podstawą ubiegania od ubezpieczyciela spłaty powstałej należności.

Należy pamiętać, że wysokość rekompensaty z ubezpieczenia kredytu nie zawsze będzie w stanie pokryć cały dług. Wówczas spadkobiercy zostaną pociągnięci do odpowiedzialności w zakresie uregulowania powstałej różnicy.

Kredyt hipoteczny a zgon kredytobiorcy

W sytuacji, gdy bliscy odziedziczą po zmarłym kredyt hipoteczny, bank analizuje zdolność kredytową spadkobierców i ustala z nimi nowe warunki spłaty. Jeśli spadkobiercy takiej zdolności nie mają (np. gdy kredyt hipoteczny odziedziczą nieletnie dzieci kredytobiorcy), bank ma prawo postawić cały dług w stan wymagalności i egzekwować go bezpośrednio z nieruchomości, na której ustanowiono hipotekę.

Czy możliwe jest umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy?

Pełne umorzenie spłaty zadłużenia bądź częściowe umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy zdarza się relatywnie rzadko, jednak warto się o nie ubiegać. Wnioskowanie o umorzenie długu po śmierci kredytobiorcy może opierać się na przesłance takiej jak trudna sytuacja finansowa. Jednak z uwagi na fakt, iż kwestii anulowania zadłużenia nie regulują żadne przepisy, bank nie musi się na nie zgodzić. Tym bardziej, że nie jest to w jego interesie.

Zgon kredytobiorcy a spadek – jak się zabezpieczyć?

Długi z reguły obciążają masę spadkową, co oznacza, iż spadkobiercy mogą otrzymać je wraz z innymi dobrami. Na tę okoliczność warto się przygotować i przyjęcie spadku wykonać wyłącznie z dobrodziejstwem inwentarza. Dzięki tej opcji kredyt bądź pożyczki, np. chwilówki, będziemy musieli spłacić tylko do wysokości odziedziczonego majątku. Jeśli wartość długu była wysoka, może się zdarzyć, że nie dostaniemy żadnych dóbr, gdyż w całości zostaną one zajęte na spłatę kredytu. Tak czy inaczej ograniczona odpowiedzialność spadkobiercy jest bardzo korzystnym rozwiązaniem.

Kredyt nie wchodzi do masy spadkowej w sytuacji, gdy zmarły dłużnik nie był jedynym kredytobiorcą przypisanym do tego samego świadczenia. Gdy kredyt zaciągnął wraz z żoną (a ta żyje), w pierwszej kolejności to ona będzie zobowiązana do uregulowania należności. Pozostali spadkobiercy nie zostaną pociągnięci do odpowiedzialności za jego spłatę.

Kiedy dojdzie do przedawnienia kredytu?

W skrajnych sytuacjach kredyt może ulec przedawnieniu po 6 latach, wraz z ostatnim dniem roku kalendarzowego. W praktyce do przedawnienia kredytów dochodzi bardzo rzadko, gdyż banki na bieżąco analizują sytuację kredytobiorców i podejmują działania zmierzające do wyegzekwowania długu. By przerwać bieg przedawnienia, zwracają się do sądu z pozwem o zapłatę oraz komornika o wszczęcie egzekucji. Jeżeli egzekucja okaże się nieskuteczna i zostanie umorzona, okres przedawnienia długu rozpocznie swój bieg od nowa. W każdej chwili może jednak zostać przerwany.

Miłosz Magrzyk

Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.