Osteoporoza, choć często bagatelizowana, to poważna choroba mogąca pogorszyć jakość życia. Skala problemu jest ogromna – z cichym złodziejem kości zmaga się ponad 200 milionów osób. W Polsce to przeszło 2 miliony pacjentów. Co gorsza, zaledwie niewielki odsetek z nich otrzymuje właściwie leczenie. Aby zwiększyć świadomość na temat osteoporozy, powstała kampania „Zmierz się”. Jak pomaga w diagnostyce osteoporozy?
Spis treści
Czym jest osteoporoza?
Sprawność układu kostnego, jak każdej części ludzkiego ciała, podlega stopniowemu zużyciu. Jednym z efektów tego typu sytuacji jest osteoporoza objawiająca się obniżeniem gęstości mineralnej do poziomu skutkującego zwiększoną podatnością do powstawania złamań. Jej główna przyczyna leży w tym, że osoba starsza gorzej przyswaja wapń. W wyniku osteoporozy chory ma „za mało kości w kości”, a złamania, które wydają się błahe, mogą doprowadzić do kalectwa, a nawet śmierci.
Osteoporoza to cichy złodziej kości
Osteoporoza to choroba metaboliczna kości, która zwiększa ryzyko złamań, szczególnie w podeszłym wieku, ze względu na zmniejszenie gęstości mineralnej kości i pogorszenie ich struktury. Często nazywana „cichym złodziejem kości” osteoporoza nie daje objawów do momentu wystąpienia złamań. Przyczyny osteoporozy mogą być różne: od zaburzeń hormonalnych, takich jak nadczynność tarczycy czy przedwczesna menopauza, po styl życia składający się z nadmiernego spożycia alkoholu i palenia tytoniu.
Dotyka przede wszystkim kobiety powyżej 60 roku życia. Czynniki ryzyka obejmują nie tylko wiek i płeć, ale także szkodliwe nawyki, takie jak palenie czy nadużywanie alkoholu, brak aktywności fizycznej oraz niedobory witaminy D. Na szczęście, w przeciwieństwie do wieku i płci, na te ostatnie możemy wpłynąć.
„Problem w tym, że pierwsze złamanie osteoporotyczne zwiększa ryzyko powtórnych złamań od dwóch do dziesięciu razy. Szacuje się, że złamania kręgów występują u co czwartej kobiety po 50 roku życia, zaś u co drugiej w wieku ponad 85 lat ryzyko nawet do pięciu złamań rośnie o 25 proc. Nie zdajemy sobie sprawy z tego, że w tym wieku osteoporoza może być naprawdę niebezpieczna” – mówił prof. Jarosław Czubak, konsultant krajowy w dziedzinie ortopedii i traumatologii narządu ruchu.
Jak objawia się osteoporoza?
Osteoporoza to bardzo niebezpieczna i podstępna choroba, ponieważ jej objawy często długo nie dają wyraźnych symptomów. Pierwsze złamania wynikające z osteoporozy przeważnie występują w kościach promieniowej i nadgarstka. Nieleczona prowadzi do kolejnych uszkodzeń, np. złamania szyjki kości udowej. Mogą wystąpić także złamania w kościach barku, ramienia oraz odcinków piersiowych i lędźwiowych kręgosłupa.
Osteoporozie sprzyjają jej czynniki środowiskowe oraz genetyczne. Większe prawdopodobieństwo wystąpienia osteoporozy notuje się u osób, w których rodzinie też wystąpiła taka przypadłość. A także tych, które przez wiele lat narażały swoje stawy na duże obciążenia.
Czym jest osteoporoza wtórna?
Osteoporoza wtórna to utrata masy kostnej z zaburzeniami jej mikroarchitektury, prowadząca do złamań niskoenergetycznych, będąca następstwem choroby lub leczenia zaburzającego równowagę między kościotworzeniem a resorpcją. Osteoporoza wtórna może być uogólniona lub miejscowa.
Choroby nerek, nadczynność tarczycy lub inne zaburzenia hormonalne,choroby układu pokarmowego, reumatoidalne zapalenie stawów lub zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa to przykłady problemów zdrowotnych, które mogą zwiększyć ryzyko rozwoju osteoporozy wtórnej.
Dlaczego profilaktyka jest ważna w leczeniu osteoporozy?
Tak jak w przypadku innych chorób największe szanse na zahamowanie rozwoju osteoporozy dają badania prowadzone w poradniach specjalistycznych, przeprowadzone zgodnie z aktualną wiedzą medyczną. Odpowiednio wczesne wykrycie przypadłości i wdrożenie leczenia pozwoli zapobiec dalszej utracie masy kostnej. To tzw. profilaktyka osteoporozy.
Do diagnozowania osteoporozy służy m.in. badanie densytometryczne. Badanie gęstości kości pozwoli sprawdzić, czy choroba występuje, a jeśli tak – określić, na jakim jest poziomie. Warto wzbogacić je o badanie radiologiczne, które dodatkowo zobrazuje, z jaką masę kostną mamy do czynienia. Warto wykonywać je regularnie po ukończeniu 45 roku życia. Jego zaletą jest bezbolesność i krótki czas trwania. Polega na przeskanowaniu odcinka kręgosłupa lub przedramienia promieniami RTG. Gęstość kości zostanie zobrazowana w postaci wygenerowanego elektronicznie kolorowego wykresu: zielonego, żółtego i czerwonego; odpowiadających odpowiednio zdrowej gęstości kośćca, obniżonej i osteoporozie.
„Zmierz się” z osteoporozą
Leczenie osteoporozy jest trudne i długotrwałe, a im później się zacznie, tym trudniej będzie zadbać o chorego. Zachętą do walki z osteoporozą jest kampania „Zmierz się”, w którą angażują się ludzie z pierwszych stron gazet.
„Pomysł zawiązania Koalicji jest efektem dyskusji prowadzonej przez organizacje zaangażowane w edukację, profilaktykę i leczenie osteoporozy w Polsce, w tym przez przedstawicieli środowiska lekarskiego, pacjenckiego, menedżerów ochrony zdrowia, reprezentantów administracji publicznej oraz przedstawicieli przemysłu farmaceutycznego i spożywczego” – stwierdził prof. Jarosław Pinkas, konsultant krajowy w dziedzinie zdrowia publicznego.
Ambasadorką inicjatywy jest Anna Jurksztowicz.
Skąd nazwa kampanii?
„Zmierz się” to nazwa nawiązująca do pierwszego zauważalnego sygnału ostrzegawczego wskazującego na osteoporozę.
Jak zaznaczyła prof. Brygida Kwiatkowska, krajowa konsultantka w dziedzinie reumatologii. „Rzadko kiedy sami siebie mierzymy, lecz osteoporoza prowadzi właśnie do zmniejszenia się wzrostu. Ubytek nawet jednego centymetra może wskazywać na zgniecenie kręgów i nieodczuwalne złamania” – wyjaśniła.
Kampania „Zmierz się” z sukcesem podkreśla znaczenie proaktywnej postawy w walce z osteoporozą, poprzez przypominanie o tym, jak ważne są regularne badania i zdrowy styl życia. Dzięki tej inicjatywie społeczna świadomość dotycząca problemu rośnie. Niech każdy krok w kierunku zdrowszych kości będzie odzwierciedleniem siły i determinacji, jaką niesie za sobą kampania „Zmierz się”.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.