Wraz z wiekiem spadają zdolności motoryczne i pogarsza się kondycja mózgu. Narząd, który pracuje mniej sprawnie, jest narażony na więcej dolegliwości. Do jednej z nich zalicza się demencję. Czym jest demencja, jakie są jej objawy, czy można ją leczyć?
Spis treści
Czym jest demencja?
Demencja – inaczej otępienie – to przypadłość, która najczęściej dotyczy osób z najstarszej grupy wiekowej. Przez lata uważano ją za naturalny proces starzenia się mózgu. Mimo to czynniki biologiczno-genetyczne niekiedy potrafią zdeterminować wystąpienie demencji u osób młodszych, które nie ukończyły 60. roku życia. Demencja to bardzo poważna choroba, która z racji zaawansowania ataku na struktury mózgowe mocno zwiększa ryzyko zgonu. Obniżenie sprawności funkcji poznawczych i wykonawczych znacznie pogarsza jakość codziennego funkcjonowania. Upośledzenie czynnościowe jest widoczne na wielu płaszczyznach. Według Światowej Organizacji Zdrowia choroba może dotyczyć nawet 400 tysięcy osób w Polsce oraz 50 milionów na świecie.
Jakie są przyczyny demencji?
Przyczyny demencji mają różne źródła. Z reguły jej genezą są choroby neurodegeneracyjne. Wśród nich niechlubny prym wiodą choroba Parkinsona i Alzheimera. Może być konsekwencją przebytych urazów i wynikających z nich uszkodzeń struktury mózgowej bądź ucisków prowokowanych przez guzy. Jej wystąpieniu sprzyjają również eksponowanie organizmu na chroniczny i silny stres, nadużywanie alkoholu i długotrwałe narażenie na nieprawidłowe stężenie cholesterolu. Naturalne procesy starzenia, zaburzenia pamięci, nadciśnienie tętnicze i nieprawidłowości w dystrybucji substancji przekaźnikowej układu nerwowego sprzyjają demencji, tak jak i chorobie Alzheimera.
Jakie są oznaki demencji?
Podobnie jak przyczyn demencji, oznak zwiastujących chorobę też może być wiele. Częściowo przypominają one objawy choroby Alzheimera. Tak jak w innych chorobach neurodegeneracyjnych, sygnałów demencji nie wolno bagatelizować. Jeśli zareagujemy w porę, rozwój choroby będzie można zahamować. Objawy demencji w każdym przypadku mają postępujący charakter patologii mózgu. Zespół symptomów chorobowych wskazujących na pierwotne zmiany chorobowe o charakterze demencji to:
- problemy z pamięcią (mylenie bądź zapominanie imion bliskich czy terminów wizyt),
- zaburzenia mowy (mylenie pojęć bądź danych),
- problemy z nawet prostym liczeniem i przyswajaniem nowych informacji,
- ucieczki z domu,
- kłopoty z orientacją w terenie,
- problemy emocjonalne (objawiające się zdziecinniałym zachowaniem),
- kłopoty związane z nieprawidłowym postrzeganiem rzeczywistości; problemy z myśleniem przyczynowo-skutkowym i oceną sytuacji.
Jakie są etapy demencji?
Specjaliści wyróżniają 3 etapy, zgodnie z którymi choroba się rozwija. Wszystkie z nich dotyczą pogarszania się ogólnego stanu zdrowia.
Etap I – otępienie lekkie
To okres, w którym demencja zaczyna raczkować. W pierwszym etapie choroby otępienie jest niemal niedostrzegalne, poza zaburzeniami pamięci i zmiennością nastrojów. Chory, nie mogąc szybko przypomnieć sobie imion bliskich i mając postępujące trudności artykulacyjne, zaczyna unikać kontaktu. W I etapie demencji starczej nie występują widoczne problemy z koordynacją wzrokowo-ruchową.
Etap II – otępienie umiarkowane
W fazie otępienia umiarkowanego nasilają się objawy z etapu I. Dochodzi do częściowej utraty codziennej samodzielności. Pacjent ma większe problemy z pamięcią, mową (czemu towarzyszy zubożałe słownictwo) i orientacją w przestrzeni. Koordynacja ciała jest znacznie słabsza. Z powodu skurczów mięśni chory ma kłopoty z utrzymaniem równowagi. W II etapie rozwoju demencji chory przeważnie traci apetyt. To faza, w której mogą pojawić się zaawansowane trudności z zarządzaniem pieniędzmi, a wykonywanie standardowych czynności będzie znacznie dłuższe niż zwykle. Wymienione okoliczności są wskazaniem do sprawowania opieki nad chorym.
Etap III – otępienie głębokie
W ostatnim etapie demencji mamy do czynienia z otępieniem starczym głębokim. To najcięższe stadium choroby. W demencji w wyniku choroby mózgu objawy nasilają się, zdolność uczenia znacznie spada. Procesy pamięciowe są bardzo zaawansowanie upośledzone. Mowa pacjenta jest wyraźnie bełkotliwa, przypominająca objawy upojenia alkoholowego, przez co chory nie jest w stanie przekazać konkretnej informacji. Nie rozpoznaje bliskich. W III etapie pacjent cierpi na całkowity brak koordynacji wzrokowo-ruchowej. Nawet niewprawny obserwator zauważy, z jak silnie upośledzonym procesem orientacji czasowo-przestrzennej trzeba się zmierzyć. W niektórych przypadkach objawami dodatkowymi są urojenia i krzyki nocne.
Jak leczyć demencję?
Leczenie demencji polega na leczeniu farmakologicznym. Środki, które w głównym stopniu hamują rozwój choroby, to substancje psychotropowe stosowane pod kontrolą lekarza. Przy czym w aptekach dostępne są też leki bez recepty, które poprzez poprawę sprawności funkcji poznawczych uzupełniają działanie silniejszych medykamentów.
Jak opiekować się chorym na demencję?
Demencja to choroba nieuleczalna w pełnym wymiarze, choć niektóre jej postacie mogą się cofnąć. Ważne jest zapewnienie pacjentowi długookresowej opieki wysokiej jakości. Osoba cierpiąca na demencję przede wszystkim potrzebuje wsparcia i zrozumienia, które pozwolą jej z jak najmniejszym uszczerbkiem przejść przez kolejne etapy choroby postępującej w tkankach mózgu. Ktoś dotknięty otępieniem także ma potrzebę bliskości (zwykłego przytulenia czy rozmowy), choć często ten aspekt jest pomijany. W przypadku protestów przed jedzeniem oraz pomocy w trakcie mycia należy wykazać się ogromną cierpliwością. W celu zachowania dobrej jakości snu warto podawać delikatne środki wzmacniające senność oparte na bazie naturalnych składników.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.