Po pięćdziesiątce zdrowie bardzo zyskuje na wartości. Powód jest prozaiczny. Im starsi jesteśmy, tym częściej chorujemy i narzekamy na samopoczucie. Zdajemy sobie sprawę, że musimy zwracać większą uwagę na produkty wybierane w codziennej diecie i profilaktykę. Jak dbać o zdrowie po pięćdziesiątce, jakim badaniom się poddać? Podpowiadamy!
Spis treści
Zdrowie po pięćdziesiątce – przede wszystkim dieta
Dieta to paliwo dla naszego organizmu. Wraz z wiekiem preferencje żywieniowe mogą się zmieniać, tak samo jak zapotrzebowanie kaloryczne i witaminowe. Przyjmuje się, że dla osób 50+ najzdrowszą dietą jest dieta śródziemnomorska, dostarczająca wielu witamin i antyoksydantów chroniących przed depresją i destrukcyjnym wpływem wolnych rodników.
Jeść należy nie więcej niż 5 razy dziennie, unikając podjadania w międzyczasie. Najlepsze są posiłki bogate w zielone warzywa zwłaszcza liściaste, pełnoziarniste pieczywo, razowe makarony i grube kasze, a także pestki z dyni lub słonecznika i orzechy. Dwa razy w tygodniu warto włączyć do menu ryby. Warto ograniczyć sól i cukier, nazywane białą śmiercią. Jeśli Twoja dieta jest bogata w sód, każdego dnia zjedz banana, który ograniczy negatywny wpływ tej substancji.
Ogranicz czerwone mięso i masło zwiększające ryzyko chorób serca i zatykania tętnic. Tłuszcz czerp lepiej z orzechów, tłustych ryb, orzechów i siemienia lnianego. Spożywanie alkoholu ogranicz do maksymalnie jednej (malutkiej) porcji co drugi dzień. Rzuć palenie.
Chcesz być zdrowy? Ćwicz i suplementuj się
Nie każdy z nas lubi ćwiczyć, jednak bez regularnej aktywności nie sposób zachować zdrowia do późnej starości. Jeśli nie lubisz intensywnego treningu, bazuj na spacerach, gimnastyce albo jeździe na rowerze, które też wzmocnią mięśnie i korzystnie wpłyną na stawy. Regularny wysiłek fizyczny obniża ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera i innych problemów z pamięcią, ponieważ zwiększa przepływ krwi do mózgu i motywuje organizm do produkcji nowych komórek.
Po pięćdziesiątce warto regularnie sprawdzać swój poziom żelaza, wapnia oraz witaminy B12 w diecie i w razie potrzeby rozpocząć suplementację. Jeśli chcesz spowolnić proces starzenia skóry, nie opalaj się i codziennie (także zimą) stosuj kremy z filtrami UV, co najmniej 30 SPF. Jeśli ciągle nie masz siły, a Twoja radość z życia nagle się ulotniła, zbadaj swoje hormony. Być to może ich zbyt niska albo za wysoki poziom są przyczyną depresji.
Zamiast więc szukać kolejnych przyczyn złego samopoczucia, udaj się do lekarza i poproś o skierowanie na badania hormonów. Lekarz rodzinny powinien Ci je wystawić bez żadnych oporów. Dzięki temu badania wykonasz za darmo, w ramach usług NFZ-u.
Walcz z bezsennością
Im starsi jesteśmy, tym mniej snu potrzebujemy. To niestety krok do bardzo uciążliwej bezsenności. Jeśli budzisz się w nocy i narzekasz na uczucie wyczerpania o poranku, masz wyraźny problem. Zamiast od razu korzystać z leków, spróbuj obniżyć temperaturę w sypialni do 18 stopni Celsjusza, przewietrz pokój na kwadrans przed snem i co najmniej godzinę przed położeniem się spać nie korzystaj z telefonu.
Rób coś dla siebie
Myśl pozytywnie! Dobre nastawienie to pierwszy krok do sukcesu. Organizm to układ naczyń połączonych, dlatego zdrowie psychiczne, jest tak samo istotne jak fizyczne. Zamiast siedzieć w domu, wyjdź do ludzi, pojedź na wycieczkę, zapisz się na lekcje gry na instrumencie albo zacznij się uczyć obcego języka. To da ci szczęście i poczucie satysfakcji.
Badania po 50 roku życia – co należy zbadać?
Ciśnienie krwi
Ciśnienie krwi to parametr definiujący stan zdrowia serca. Im wyższe ciśnienie krwi, tym większe prawdopodobieństwo chorób układu krwionośnego, nerek i oczu. Sprawdzaj ciśnienie przynajmniej raz w miesiącu, jednak pamiętaj że aby zauważyć prawidłowość w pomiarach trzeba je prowadzić regularnie, wstępnie co najmniej przez kilka dni.
Cholesterol
Cholesterol to dobry przyjaciel, ale też zły doradca. Kiedy jest go za dużo, odkłada się w ściankach naczyń krwionośnych, tworząc tzw. złogi, i blokuje przepływ tlenu. Co gorsza, wysoki cholesterol może nie dawać żadnych objawów, a podstępnie niszczyć nasze serce. Całkowity poziom cholesterolu powinien wynosić poniżej 200 mg/dl. Po pięćdziesiątce należy badać go przynajmniej co 2 lata.
Stan skóry
Nowotwory skóry to nadal duży problem w Polsce i na świecie. Co roku jest stwierdzany nawet u kilkudziesięciu tysięcy osób. Nieleczony może doprowadzić do czerniaka, którego diagnozuje się zwykle u osób w okolicach 60 roku życia. Jeśli masz dużo pieprzyków na ciele, i zauważysz, że zmieniają się ich rozmiar, kształt lub kolor – skonsultuj się z dermatologiem.
Wzrok
Po czterdziestce rozpoczyna się naturalny proces twardnienia soczewki, w efekcie czego wzrok się pogarsza. Po ukończeniu 50 roku życia proces przybiera na sile. Wada wzroku, zwłaszcza nieskorygowana, może być poważnym zagrożeniem w przypadku prowadzenia samochodu. By nie ściągać niebezpieczeństwa na siebie i innych, warto przynajmniej raz na dwa lata wykonać u okulisty badania wzorku.
EKG
EKG (elektrokardiogram) to podstawowe narzędzie diagnostyczne rejestrujące aktywność serca i pozwalające stwierdzić ewentualne nieprawidłowości w jego pracy. Po pięćdziesiątce powinniśmy wykonywać je co najmniej raz w roku. To pozwoli wykryć przebyty zawał (nie zawsze musimy o nim wiedzieć) oraz inne deficyty w przewodzeniu impulsów elektrycznych w sercu.
Poziom cukru
Po pięćdziesiątce należy cyklicznie poddawać się badaniom krwi w kierunku cukrzycy. Jeśli jesteśmy w grupie wysokiego ryzyka (ktoś w naszej rodzinie ma cukrzycę), badania wykonujmy co roku; w innych przypadkach – co 3 lata. Nieleczona cukrzyca może prowadzić do destrukcji organizmu, łącznie z chorobami nerek, serca oraz problemów ze wzrokiem.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C
WZW typu C to ósma co do częstości przyczyna zgonów na świecie. Jeśli zostanie wykryta zbyt późno, doprowadzi do marskości wątroby. A to poważny problem, gdyż wewnętrzna fabryka chemiczna (jak jest nazywana wątroba) odpowiada za przebieg ponad 5000 funkcji życiowych.
Jelito grube
Rak jelita grubego to problem, który w Polsce diagnozowany jest nawet u około 20 tys. osób rocznie. By problem z jelitami wykryć jak najwcześniej, trzeba regularnie, co 5 lat (licząc od 50 roku życia), poddawać się z kolonoskopii i badać krew – przynajmniej raz w roku.
Test gęstości kości
Osteoporoza to według Światowej Organizacji Zdrowia choroba cywilizacyjna. Ryzyko jej wystąpienia rośnie wraz z wiekiem. To skutek zmniejszającej się masy kości i ich rosnącej słabości, jeśli chodzi o podatność na złamania. By osteoporozę wykryć jak najwcześniej, należy co 2 lata poddać się densytometrii, czyli badaniu gęstości kości. Po pięćdziesiątce często dochodzi też do kompresyjnych złamań kręgów kręgosłupa, czego następstwem jest tzw. wdowi garb, czyli łukowate wygięcie pleców.
W celu przeciwdziałania opisanym problemom trzeba zadbać o zdrową dawkę aktywności fizycznej. Ruch powinien nie być za bardzo forsowny, lecz regularny: najlepiej 3 razy po 30 minut. Dieta zaś powinna dostarczać podstawowego budulca kości, czyli wapnia i witaminy D.
Z wiekiem ściera się chrząstka stawowa i zmniejsza produkcja mazi powlekającej powierzchnie stawów. Zgrubieniu ulegają więzadła, przez co stają się mniej elastyczne, a to ogranicza ruchomość stawów. Proces degeneracji znacznie przyspieszają nadwaga, przeciążenia, urazy.
Szczepienia
Osoby powyżej 50 roku życia powinny co roku szczepić się na grypę – wtedy, nawet jeśli zachorują, przejdą grypę znacznie łagodniej. Co 5–10 lat należy wykonać szczepienia przypominające przeciw tężcowi, błonicy oraz krztuścowi.
Badania po 50 dla kobiet: badanie miednicy i cytologia
Każda kobieta raz na dwa lata powinna udać się do ginekologa, by zbadać miednicę i wykonać cytologię, dzięki której możliwe jest wczesne wykrycie raka szyjka macicy.
Poziom PSA
W przypadku panów, którzy ukończyli 50 lat, należy co roku kontrolować poziom PSA, co pozwoli wykryć raka prostaty. Jeśli jesteśmy w grupie ryzyka, pierwsze badanie powinniśmy wykonać już w wieku 40 lat.
Mammografia
Kobiety po ukończeniu 50 roku życia powinny rozpocząć regularne badania mammograficzne. To badanie daje 95% szans na wykrycie zmian nowotworowych. Mammografię należy powtarzać co dwa lata.
Dbaj o skórę
Dużym problemem u osób w wieku 50+ jest wysuszenie skóry. Z upływem lat praca gruczołów łojowych słabnie, przez co hydrolipidowy płaszcz ochronny robi się coraz cieńszy, miejscami wręcz dziurawy, a to ułatwia szybką ucieczkę wody z naskórka. Problem nasila się wraz z obniżeniem poziomu estrogenów w organizmie. Sucha skóra jest nieprzyjemna w dotyku i swędzi.
By temu zaradzić, wybieraj kosmetyki, które zawierają składniki nawilżające skórę i tworzące na jej powierzchni warstwę zapobiegającą ucieczce wody (wazelinę, kwas hialuronowy, glicerynę, skwalen, ceramidy czy mocznik).
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.