W dobie postępu technologicznego sztuczna inteligencja (AI) zdobywa coraz większą popularność. Wszystko za sprawą nieskończonych możliwości, które oferuje w różnych dziedzinach życia. Niestety może posłużyć również do złych rzeczy, a takimi jest na przykład generowanie fałszywych informacji, czyli fake newsów.
Spis treści
AI, co to właściwie oznacza?
Sztuczna inteligencja to termin, które zdaje się otaczać nas ze wszystkich stron. Jest już wszędzie, nawet w obsłudze klienta. Jednak mimo że o AI słyszymy coraz częściej, nie zawsze rozumiemy, co to właściwie oznacza.
AI, czyli artificial intelligence (sztuczna inteligencja), to próba zasymulowania ludzkiego myślenia w maszynach – komputerach. Dzięki temu mogą one wykonywać zadania wcześniej zarezerwowane dla człowieka – uczyć się i rozwiązywać problemy.
Rodzaje sztucznej inteligencji
Sztuczna inteligencja to dziedzina nauki komputerowej, która zajmuje się tworzeniem systemów zdolnych do wykonywania zadań zazwyczaj wymagających inteligencji ludzkiej. Możemy się z nią spotkać na co dzień, np. w smartfonach, samochodach, a nawet w lodówkach! Istnieją różne rodzaje AI:
- Słaba AI (narrow AI), która specjalizuje się w jednym zadaniu, jak na przykład rozpoznawanie głosu w asystentach głosowych.
- Mocna AI (general AI), która teoretycznie miałaby zdolność do wykonywania każdego zadania ludzkiego, ale póki co pozostaje w sferze science-fiction.
AI może generować treści
AI może generować treści. Maszyny nauczyły się tworzyć teksty tak dobre, że czasami trudne do odróżnienia od tych pisanych przez ludzi. AI korzysta z algorytmów, które analizują dane, uczą się od nich i na ich podstawie tworzą nowe, autentyczne formy. Mogą to być artykuły, komentarze na portalach społecznościowych, a nawet poezja lub proza! Dla nas, użytkowników, ważne jest, aby zdawać sobie sprawę, że nie wszystko, co czytamy online, jest od początku do końca napisane ręką człowieka.
Jak pokazały badania naukowców z Uniwersytetu Zuryskiego, wiele osób nie odróżnia tekstu napisanego przez AI od tekstu napisanego przez ludzi. Do eksperymentu badacze wykorzystali chat GPT. To za jego pomocą wygenerowali prawdziwe i fałszywe tweety na różne tematy. Tweety zostały ocenione przez ok. 700 respondentów pod względem prawdziwości treści. Wyniki wykazały, że informacje wygenerowane przez AI były dla ludzi bardziej przekonujące i to niezależnie od tego, czy były prawdziwe, czy nie.
W związku z tym naukowcy podkreślają konieczność nowego podejścia do komunikacji, w którym sztuczna inteligencja tworzy treści, ale ludzie sprawdzają je pod względem merytorycznym.
Jak rozpoznać fake newsy?
Fake newsy mają pewne charakterystyczne cechy, które pomagają je identyfikować. Z reguły są sensacyjne, mają na celu wywołać emocje, zawierają mylące lub zupełnie fałszywe informacje. Słowa takie jak „szokujące”, „przełomowe” czy „ekskluzywne” są używane w nich tylko po to, by przyciągnąć uwagę czytelnika.
Weryfikowanie faktów jest podstawową techniką walki z fake newsami – korzystajmy z wiarygodnych źródeł informacji i serwisów sprawdzających poprawność merytoryczną wypowiedzi polityków i nie tylko. Takim serwisem jest na przykład Demagog.pl. Dostępne są także różne aplikacje i wtyczki do przeglądarek, które oceniają wiarygodność stron internetowych. Uczmy się, jak korzystać z tych narzędzi, aby być pewnym, że czytamy prawdziwe informacje.
Przy ocenie wiarygodności strony warto zwrócić uwagę na autora tekstu, datę publikacji i to, czy informacje podane w artykule wsparto dowodami lub odwołaniami do wiarygodnych źródeł.
Media społecznościowe są głównym źródłem informacji dla wielu z nas, ale także łatwym terenem do rozprzestrzeniania fake newsów. Podchodźmy krytycznie do wszystkiego, co czytamy w sieci. Sprawdzajmy źródła, zanim udostępnimy post dalej, i nie dajmy się ponieść emocjom.
Skutki rozpowszechniania fake newsów przez AI
Fałszywe informacje mają zdolność kształtowania opinii publicznej: prowadzą do błędnych przekonań. AI potrafi generować bardzo przekonujące treści, które mogą wpływać na nasze poglądy, decyzje i działania.
Rozpowszechnianie fałszywych informacji może mieć daleko idące konsekwencje dla społeczeństwa. Jeśli informacje są zmanipulowane, prawdziwa demokracja jest zagrożona, ponieważ obywatele nie mają dostępu do rzetelnych wiadomości potrzebnych do podejmowania świadomych decyzji.
Skutki psychologiczne i społeczne
Dezinformacja może mieć realny wpływ na nasze samopoczucie i relacje społeczne. Zalew informacji, zwłaszcza tych fałszywych, często prowadzi do przeładowania, frustracji i naraża nas na stres. Z czasem tracimy zaufanie nie tylko do portali informacyjnych i gazet, ale również do ludzi. Uważamy, że ktoś chce nas oszukać, mamy „inną prawdę”. Nawet nie zdajemy sobie sprawy, że „nasza prawda” mogła zostać zbudowana na fałszywych treściach.
Jednym z najbardziej znanych przykładów użycia AI do generowania fałszywych informacji jest technologia Deepfake. Jej ofiarami często padają aktorzy, piosenkarze – ogółem: ludzie znani. Deepfake wykorzystuje sztuczną inteligencję opartą na głębokim uczeniu do zastąpienia podobizny jednej osoby inną w materiałach wideo i pozostałych mediach cyfrowych. To bardzo niebezpieczne, ponieważ z łatwością można przypisać komuś słowa bądź czyny, których tak naprawdę nigdy nie powiedział albo nie zrobił.
Czy AI może pomóc w walce z dezinformacją?
Mimo że sztuczna inteligencja może być źródłem fake newsów, może stać się również naszym sojusznikiem w walce z dezinformacją. W jaki sposób wykorzystać potencjał AI, by zabezpieczyć się przed fałszywymi informacjami i promować rzetelność informacyjną?
Dzięki zaawansowanym algorytmom AI może analizować treści w czasie rzeczywistym, wyłapując podejrzane lub zmanipulowane fragmenty.To pozwala na błyskawiczną reakcję i ochronę użytkownika przed dezinformacją.
AI ma również potencjał edukacyjny. Może wspierać rozwój świadomości medialnej poprzez dostarczanie treści edukacyjnych, które pomagają zrozumieć, jak rozpoznać i reagować na fałszywe informacje.
Zakończenie
Żyjemy w erze, w której informacja jest jednym z najważniejszych zasobów, a sztuczna inteligencja odgrywa coraz większą rolę w jej kreowaniu i dystrybucji. To, jak sobie radzimy z wyzwaniami i zagrożeniami, które przynosi era cyfrowa, zależy od naszej wiedzy, świadomości i działań. Niech więc edukacja medialna i wiedza na temat sztucznej inteligencji będą naszymi sprzymierzeńcami w tej walce. Nie bójmy się korzystać z dostępnych narzędzi i zdobywać nowych umiejętności. Róbmy tak, abyśmy wszyscy mogli korzystać z dobrodziejstw technologii, nie narażając się przy tym na jej negatywne skutki.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.