Od stycznia 2020 roku segregacja odpadów jest w Polsce obowiązkowa. Nieprzestrzeganie przepisów wiąże się z konkretnymi konsekwencjami finansowymi. Jak to wygląda w praktyce? Czy władza może kontrolować to, czy prawidłowo segregujemy odpady na swojej posesji?
Spis treści
Zadeklarowanie segregacji odpadów wiąże się z niższą opłatą za wywóz odpadów. Niemniej wiele osób, mimo że zobowiązuje się do sortowania odpadów, tak naprawdę tego nie przestrzega. Co więcej, u niektórych śmieci miesiącami zalegają na podwórku.
Jak prawidłowo segregować odpady?
Ustawodawca precyzyjnie określił zasady segregowania odpadów. Aktualnie w Polsce mamy do dyspozycji pięć specjalnych pojemników w różnych kolorach:
- Pojemnik niebieski dla papieru.
- Pojemnik żółty m.in. dla plastikowych butelek.
- Pojemnik zielony przeznaczony do składowania szkła.
- Pojemnik brązowy dla odpadów takich jak resztki jedzenia pochodzenia roślinnego.
- Pojemnik czarny dla odpadów zmieszanych, niepasujących do żadnego z powyższych pojemników.
Kontrole segregacji – kto i jak je przeprowadza?
Z uwagi na to, że nie wszyscy obywatele przestrzegają nowych zasad, wprowadzono regulacje umożliwiające kontrolę segregacji śmieci. Organem kontrolującym jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Te instytucje są upoważnione do użycia narzędzi prawnych w celu kontroli i mogą skorzystać z pomocy policji.
Organy kontrolne mają prawo wstępu na teren nieruchomości prywatnych i firm w celu sprawdzenia, czy segregacja jest prowadzona prawidłowo.
Jakie są konsekwencje niewłaściwej segregacji?
Jeśli kontrola wykaże nieprawidłowości, właściciel nieruchomości zostanie zobowiązany, by na swój koszt zgodnie z prawem zagospodarować nieposegregowane odpady. Ponadto może spodziewać kolejnych kontroli i ewentualnych kar finansowych.
Zgodnie z art. 183 § 1. Kodeksu karnego, „kto wbrew przepisom składuje, usuwa, przetwarza, zbiera, unieszkodliwia, transportuje odpady lub substancje albo dokonuje odzysku odpadów lub substancji w takich warunkach lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10”.
Kto bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia albo wbrew jego warunkom przywozi z zagranicy lub wywozi za granicę odpady niebezpieczne, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1–5a działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 5.
Za nielegalne zbieranie lub przetwarzanie odpadów przewidziano głównie sankcje administracyjne, z górną granicą kary sięgającą miliona złotych (art. 194 ust. 4 i 5 ustawy o odpadach). Odpowiedzialność karna za bezprawne składowanie odpadów dotyczy sytuacji, w której zagraża to zdrowiu lub życiu ludzi albo może doprowadzić do degradacji wody, powietrza, ziemi, flory lub fauny.
Kara za bezprawne wyrabianie, przetwarzanie, przechowywanie itp. odpadów radioaktywnych została uregulowana w art. 184 Kodeksu karnego. Grozi za to od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności.
Procedura sądowa i rodzaje kar
Sprawa o zaśmiecanie może zostać skierowana do sądu. Sąd, w zależności od okoliczności, może orzec karę nagany (art. 36 Kodeksu wykroczeń), jeśli uzna, że będzie ona wystarczająca dla zobowiązania sprawcy do przestrzegania prawa. Dowodami mogą być np. nagrania z monitoringu.
Obok nagany sąd może orzec zastosowanie wobec sprawcy środków karnych takich jak zakaz zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli może to zagrażać ważnym dobrom prawnie chronionym.
W przypadku naruszeń lub wątpliwości właściciel może zostać wezwany przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta do usunięcia nieprawidłowo składowanych odpadów. W skrajnych przypadkach, sprawa może trafić nawet do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który zdecyduje o dalszym postępowaniu w sprawie niewłaściwego gospodarowania odpadów. Wojewódzki sąd administracyjny po rozpoznaniu sprawy i stwierdzeniu naruszeń nałoży karę za niewłaściwe gospodarowanie odpadami.
Gdzie zgłaszać przypadki zaśmiecania?
Jak widać, posiadanie śmieci na posesji to poważne zagrożenie dla czystości środowiska oraz zdrowia ludzi, dlatego właściciel odpadów jest zobowiązany do ich odpowiedniego zagospodarowania. Zgodnie z przepisami ustawy składowanie odpadów biodegradowalnych, odpadów zielonych i innych powinno odbywać się w sposób zapewniający utrzymanie czystości i porządku na posesji. Utylizacja i składowanie odpadów musi odbywać się zgodnie z tym, co zostało umotywowane w przepisach dotyczących ochrony środowiska, w szczególności w wyznaczonych pojemnikach i miejscach do tego przeznaczonych.
Jeżeli napotkasz na przypadki zaśmiecania terenów publicznych, powinieneś zgłosić to na policję lub do straży miejskiej. Śmiecenie w miejscach publicznych spełnia znamiona wykroczenia, zgodnie z art. 145 Kodeksu wykroczeń, i podlega karze grzywny nie niższej niż 500 zł. W przypadkach mniej szkodliwych społecznie funkcjonariusz poprzestanie na pouczeniu.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.