Odstąpienie od umowy to bardzo istotna instytucja prawna, z której mogą korzystać konsumenci, w tym od 2021 roku także przedsiębiorcy. Na jakich zasadach od umowy mogą odstąpić seniorzy prowadzący działalność gospodarczą?
Spis treści
Czym jest odstąpienie od umowy?
Odstąpienie od umowy to prawo, które wynika z art. 395 „Kodeksu cywilnego”. Polega ono na zastrzeżeniu w umowie, że jednej lub obu stronom będzie przysługiwać w ciągu określonego terminu prawo odstąpienia od umowy (zobacz też, jaka umowa będzie najkorzystniejsza dla pracującego emeryta). Odstąpienie od umowy wykonuje się poprzez złożenie oświadczenia drugiej stronie. W razie wykonania tego prawa umowa uważana jest za nieważną. Co do zasady, za już świadczone usługi oraz korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.
Odstąpienie od umowy nie jest tożsame z wypowiedzeniem umowy ani rozwiązaniem zobowiązania. W pierwszym przypadku dochodzi bowiem do całkowitego unieważnienia kontraktu od samego początku, natomiast w drugim przypadku umowa jest zakończona, ale uznaje się ją za istniejącą.
Prawo do odstąpienia od umowy
Możliwość odstąpienia od umowy pojawia się wtedy, gdy strony pozwolą na to odpowiednim zapisem umownym. Ustawodawca wprowadził zasadę odstąpienia od umowy z mocy samego prawa, niezależnie od tego, czy w danej umowie widnieje stosowny zapis na ten temat. Chodzi tu o odstąpienie od umowy zawartej na odległość, np. przez internet, telefon lub korespondencyjnie.
Do tej pory prawo odstąpienia od takiej umowy przysługiwało wyłącznie konsumentom zaciągającym zobowiązania poza wykonywaną działalnością gospodarczą. Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Przedsiębiorcy byli wyłączeni z powyższej regulacji, chyba że umowa wyraźnie dopuszczała odstąpienie od niej.
Odstąpienie od umowy przez przedsiębiorcę
Od 1 stycznia 2021 roku przedsiębiorcy mają umowne prawo do odstąpienia od umów zawieranych na odległość, podobnie jak konsumenci będący osobami fizycznymi. Przedsiębiorcy mogą skorzystać z tego prawa, gdy dana transakcja nie wiąże się w żaden sposób z zakresem wykonanej przez niego działalności gospodarczej. Innymi słowy – umowa, od której będzie można odstąpić, nie może dotyczyć bezpośrednio branży i specjalizacji, w której działa dany przedsiębiorca traktowany jako konsument.
Obowiązek kontroli, czy dana umowa nie wiąże się z zakresem wykonywanej działalności gospodarczej, został przerzucony na sprzedawców. W praktyce można tego dokonać poprzez analizę kodów PKD przedsiębiorcy, który jest kupującym. W przypadku dużych transakcji dokonywanych przez wielkie firmy sprzedawcy będą musieli sprostać nie lada wyzwaniu.
Przedsiębiorcy uprawnieni do odstępowania od umów zawieranych na odległość mogą skorzystać z tego prawa w terminie 14 dni. Termin jest liczony od chwili odebrania towaru lub wykonania zamówionej usługi. Taki sam termin obowiązuje konsumentów (zobacz, kiedy warto skorzystać z pomocy rzecznika praw konsumentów), którzy są osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej.
Bieg terminu odstąpienia od umowy
Bieg terminu do odstąpienia od umowy dla konsumentów zaczyna się w zależności od rodzaju umowy, np. od objęcia rzeczy w posiadanie lub od dnia zawarcia umowy. Pamiętajmy jednak, że w przypadku, gdy konsument nie został poinformowany przez przedsiębiorcę o prawie odstąpienia od umowy, prawo to wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy lub otrzymania towaru / wykonania zamówionej usługi. Jeżeli konsument został poinformowany przez przedsiębiorcę o prawie odstąpienia od umowy przed upływem 12-miesięcznego terminu, termin do odstąpienia od umowy upływa po 14 dniach od udzielenia konsumentowi informacji o tym prawie.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.