Pełnomocnictwo jest rodzajem dyspozycji przydatnej w różnych sytuacjach życiowych. Kiedy warto go udzielić i kto może być pełnomocnikiem?
Spis treści
Co to jest pełnomocnictwo?
Pełnomocnictwo to jednostronne upoważnienie osoby trzeciej do wykonywania przez nią czynności w naszym imieniu. Tym samym w ściśle określonych przypadkach decyzje podjęte przez pełnomocnika będą wiążące w taki sam sposób, jak byłyby podjęte przez nas osobiście.
Zakres dyspozycji nie zawsze możemy ustalić indywidualnie, gdyż w niektórych przypadkach jest on regulowany odgórnie. Klasyczny przykład to reprezentowanie małoletniego dziecka przez jego rodziców bądź opiekunów prawnych – są oni pełnomocnikami swojej pociechy do momentu ukończenia przez nią 18. roku życia (albo dłużej, jeśli na mocy decyzji sądu dziecko zostało ubezwłasnowolnione). Pełnomocnictwo nie musi być zawarte w formie aktu notarialnego.
Dlaczego warto ustanowić pełnomocnika?
Ustanowienie pełnomocnika do reprezentowania mocodawcy jest praktycznym rozwiązaniem zwłaszcza dla bardzo mobilnych seniorów: często podróżujących po kraju oraz wyjeżdżających za granicę. Tak samo przyda się, jeśli stan zdrowia zmusi nas do długotrwałej rekonwalescencji, bądź zamierzamy przeprowadzić się do odległego miasta, pozostawiając za sobą nieuregulowane sprawy urzędowo-sądowe. Wybór pełnomocnika zawsze powinien być dokładnie przemyślany, gdyż udzielenie pełnomocnictwa zalicza się do szczególnie istotnych czynności prawnych.
Pełnomocnictwo a upoważnienie – czym się różnią?
O upoważnieniu mówimy wtedy, gdy osoba upoważniona dokonuje czynności powierzonych jej przez upoważniającego, ale nie wyraża jego woli. Upoważnienia można użyć przy załatwianiu nieskomplikowanych jednorazowych formalności, takich jak np. odbiór listu poleconego.
Z punktu prawnego pełnomocnictwo ma mocniejszy charakter: w tym przypadku senior ceduje swoje uprawnienia na osobę trzecią i umożliwia jej wykonywanie czynności w swoim imieniu.
Kto może być pełnomocnikiem?
Rolę pełnomocnika można powierzyć:
- osobie pełnoletniej z pełną zdolnością do czynności prawnych,
- małoletniej (jeśli ukończyła 13 lat) bądź częściowo ubezwłasnowolnionej; z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych,
- osobie, dla której ustanowiono doradcę tymczasowego.
Co istotne, pełnomocnik z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych może w imieniu mocodawcy dokonywać działań, których nie może swobodnie wykonywać w imieniu własnym.
Forma pełnomocnictwa, w tym wybór konkretnej osoby, zależy od tego, w jakich sprawach ma ona nas reprezentować. Kluczowe jest zachowanie ważności czynności prawnej.
W polskim prawie wyróżniamy trzy typy pełnomocników:
- pełnomocnika w sprawach administracyjnych (mocodawca może dowolnie wybrać osobę, która będzie reprezentowała go w urzędach).
- pełnomocnika w sprawach cywilnych – (istnieje możliwość udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi, radcy prawnemu czy rzecznikowi praw konsumenta. Pełnomocnikiem może być także członek rodziny).
- pełnomocnika w sprawach karnych – (pełnomocnictwa można udzielić adwokatowi lub radcy prawnemu).
Jakie są rodzaje pełnomocnictw?
Rodzaje pełnomocnictw, jakich senior może udzielić reprezentantowi swoich interesów, reguluje „Kodeks cywilny”. Zależą one od ciężaru gatunkowego danej sprawy.
- Pełnomocnictwo ogólne – pełnomocnictwa ogólnego do czynności wchodzących w skład czynności zwykłego zarządu. Zwykle jest udzielane w przypadku długotrwałej nieobecności mocodawcy i dotyczy składania dokumentów bądź reprezentowania go przed urzędami.
- Pełnomocnictwo rodzajowe – poprzez nie możemy upoważnić daną osobę do cyklicznego wykonywania czynności w ramach rozszerzonego zarządu. Pełnomocnictwo rodzaje upoważnia np. do pobierania należności za wynajem lokalu.
- Pełnomocnictwo szczególne – dla tego rodzaju pełnomocnictwa kluczowe jest precyzyjne określenie kompetencji przez mocodawcę, gdyż tylko wtedy będzie ono ważne. Przykładem może być upoważnienie do złożenia podpisu pod umową kredytową. Pełnomocnictwo musi być udzielone w formie tożsamej do tej, w jakiej pełnomocnik będzie realizować wolę mocodawcy.
- Pełnomocnictwo procesowe – w którym mocodawca upoważnia pełnomocnika do reprezentowania go podczas czynności sądowych.
Jak skutecznie udzielić pełnomocnictwa?
Pełnomocnictwa można udzielić ustnie bądź pisemnie, choć za bezpieczniejszą i zazwyczaj wymaganą formę uważa się drugą z opcji. W dokumencie zakres uprawnień pełnomocnika powinniśmy określić jak najszerzej, dzięki czemu unikniemy wątpliwości mogących pojawić się w wyjątkowo delikatnych lub skomplikowanych sprawach.
Dokument pełnomocnictwa obowiązkowo powinien zawierać:
- datę i miejsce sporządzenia dokumentu (oświadczenie woli),
- kompletne dane personalne mocodawcy i pełnomocnika (w tym: imiona, nazwiska, numery PESEL, serie i numery dowodów osobistych, adresy zamieszkania, fakultatywnie: numery telefonów i adresy e-mail),
- rodzaj pełnomocnictwa (zakres kompetencji, jakie ma ustanowiony pełnomocnik w konkretnym postępowaniu),
- okres obowiązywania pełnomocnictwa,
- własnoręczne podpisy dokonane przez osobę udzielającą pełnomocnictwa i stronę przeciwną, czyli pełnomocnika.
Czy można odwołać pełnomocnictwo?
Odwołania pełnomocnictwa można dokonać w każdej chwili. Najlepiej zrobić to na piśmie (odwołanie pełnomocnictwa nie wymaga formy aktu notarialnego). Czasami (chyba że w dokumencie zaznaczono inaczej) udzielone pełnomocnictwo wygasa automatycznie wraz z chwilą śmierci pełnomocnika lub mocodawcy. Jest to równoznaczne z utratą wszelkich praw do reprezentowania danej osoby i uniemożliwia wznowienie postępowania.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.