Testament to bardzo ważny dokument. Jako jedyny pozwala na dysponowanie majątkiem zmarłego seniora na zasadach innych niż dziedziczenie ustawowe. W polskim systemie prawnym wyróżniono kilka rodzajów testamentów. Czym się różnią?
Spis treści
Czym jest testament?
Sporządzenie testamentu, czyli aktu ostatniej woli, w większości przypadków gwarantuje, iż po śmierci majątek seniora zostanie rozdysponowany tak, jak spadkodawca sobie tego życzył. Może go sporządzić każdy, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych. Jednakże niekiedy zdarza się, że dziedziczenie nie przebiega na podstawie pozostawionego dokumentu. Do takiej sytuacji może dojść, gdy testament zostanie podważony, nikt go nie odnajdzie (gdyż przechowywano go np. w domu, a nie u notariusza) albo zostanie zniszczony.
Jakie są rodzaje testamentów?
Polskie prawo na równi dopuszcza testamenty zwykłe oraz szczególne. Wybór formy wyrażenia ostatniej woli zależy od sytuacji spadkodawcy. Testamenty zwykłe mogą być sporządzone w każdym czasie, z kolei szczególne (jak sama nazwa wskazuje) wyłącznie w niestandardowych sytuacjach. Wtedy, gdy istnieje ryzyko rychłej śmierci lub zachowanie zwykłej formy testamentu, takiej jak charakter dokumentu urzędowego, nie jest możliwe.
Jakie są testamenty zwykłe?
To najpopularniejsza forma rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci seniora. Do testamentów zwykłych zaliczamy:
Testament własnoręczny (holograficzny)
To dokument sporządzony bez obecności notariusza. Taka forma jest prawnie dopuszczalna, jednak należy zastosować się do kilku zasad, by dokument był ważny. Przede wszystkim testament należy w całości sporządzić własnoręcznie, podpisać i opatrzyć datą. Majątek dzielony jest procentowo. Dokument holograficzny jest ważny tak długo, aż spadkodawca go nie odwoła.
Testament notarialny
Testament notarialny zgodnie z nazwą jest rozrządzeniem majątkowym potwierdzonym przez notariusza, czyli spisanym w formie aktu notarialnego. Mimo że taka procedura wiąże się z kosztami, pozwala zyskać pewność, iż dokument został stworzony zgodnie z prawem i wykonanie jego zapisów po śmierci testatora nie będzie wiązało się z trudnościami. Taka forma testamentu jest konieczna, jeśli w dokumencie chcemy zawrzeć zapis testamentowy zwykły bądź zapis windykacyjny.
Testament allograficzny (urzędowy)
Testament allograficzny jest mniej popularną od pozostałych formą testamentu zwykłego. Nie jest chętnie wykorzystywany głównie ze względu na konieczność obecności dwóch świadków i spisania ostatniej woli w towarzystwie urzędników takich jak: wójt (albo burmistrz, prezydent miasta), starosta, marszałek województwa, sekretarz powiatu albo gminy lub kierownik urzędu stanu cywilnego. Z testamentu sporządzany jest protokół. Odczytuje się go w obecności świadków. Zarówno testator, jak i świadkowie oraz osoba, w stosunku do której wola została oświadczona, podpisują dokument. Z tej formy wyrażenia ostatniej woli nie mogą skorzystać osoby głuche lub nieme.
Jakie są testamenty szczególne?
Ta forma rozrządzenia ma zapewnić testatorowi szansę wyrażenia ostatniej woli co do losów jego majątku, gdy zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe. Do grupy testamentów szczególnych zaliczamy:
Testament ustny
Testament ustny sporządza się w obecności trzech świadków. Taką formę można wybrać, jeśli istnieje obawa rychłej śmierci lub zachodzą szczególne okoliczności, ze względu na które zachowanie zwykłej formy testamentowej jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Testament ustny musi być spisany przed upływem roku od jego złożenia bądź ewentualnie potwierdzony zeznaniami przed sądem.
Testament podróżny
Można sporządzić w trakcie podróży statkiem morskim lub powietrznym. Spadkodawca oświadcza swą wolę w towarzystwie dowódcy statku lub jego zastępcy i w obecności dwóch świadków. Treść oświadczenia zostaje opatrzona datą, odczytana i podpisana przez kapitana statku lub jego zastępcę. Oświadczenie podpisują nadto spadkodawca i świadkowie. Z tej formy aktu ostatniej woli mogą skorzystać także osoby nieme bądź głuche.
Testament wojskowy
Testament wojskowy mogą sporządzić żołnierze Sił Zbrojnych RP pełniący czynną służbę zawodową bądź osoby powiązane z instytucją:
- pracownicy cywilni,
- członkowie stowarzyszeń udzielających pomocy wojskowej służbie zdrowia,
- osoby wykonujące czynności duszpasterskie na rzecz Sił Zbrojnych RP.
Spadkodawca swoją ostatnią wolę oświadcza ustnie. Spisać może ją sędzia wojskowy bądź świadek. W przypadku, gdy spadkodawca może się podpisać, testament jest sporządzany w obecności dwóch świadków (wszyscy podpisują się pod testamentem). Jeżeli spadkodawca nie może się podpisać, testament jest sporządzany w obecności trzech świadków (to oni podpisują dokument). Dodatkowo trzeba podać powód braku podpisu testatora. Jeżeli testament sporządził sędzia wojskowy, podpisują się pod nim sędzia oraz spadkodawca. Gdy spadkodawca nie może się podpisać, w tym przypadku w protokole również należy zamieścić powód takiego stanu rzeczy.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.