Testament to ostatnia wola zmarłego. Niekiedy zdarza się, że senior z różnych względów chce pozbawić kogoś prawa do swojego majątku. Aby zrobić to skutecznie, musi go wydziedziczyć i podać powód swojej decyzji. W jakich sytuacjach może to zrobić?
Spis treści
- Czym jest wydziedziczenie?
- Kogo można wydziedziczyć?
- Jakie mogą być przyczyny wydziedziczenia przez seniora?
- Co nie może być przyczyną wydziedziczenia?
- Jak dokonać wydziedziczenia?
- Czy senior może wydziedziczyć nieślubne dziecko?
- Jak ochronić się przed wydziedziczeniem?
- Wydziedziczenie a polisa na życie seniora
Czym jest wydziedziczenie?
Wydziedziczenie to pozbawienie prawa do świadczenia, które jest zagwarantowane najbliższym zmarłego pominiętym w testamencie albo odsuniętym od dziedziczenia majątku w wysokości wynikającej z przepisów (w przypadku gdy testament nie został sporządzony). Jest ono umieszczone w treści testamentu.
Kogo można wydziedziczyć?
Wydziedziczyć, czyli pozbawić prawa do zachowku, można:
- rodziców,
- małżonka,
- zstępnych, czyli potomków (dzieci, wnuki, prawnuki itd.).
Jakie mogą być przyczyny wydziedziczenia przez seniora?
Wydziedziczenie to nie tylko akt woli spadkodawcy, ale przede wszystkim przejaw instytucji prawa spadkowego, z której nie można korzystać dobrowolnie. By było ono utrzymane w mocy, wymaga zachowania formy testamentowej i musi być właściwie udokumentowane. Przesłanek wydziedziczenia należy szukać w „Kodeksie cywilnym”. Są to:
- uporczywe postępowanie niezgodnie z zasadami współżycia społecznego (takie jak: niemoralne prowadzenie się – nawet o charakterze rażącej obrazy czci, pijaństwo, wszczynanie ciągłych awantur, prowadzenie nieuczciwej działalności),
- niewypełnianie pod względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych / zerwanie kontaktów rodzinnych,
- popełnienie umyślnego przestępstwa przeciwko życiu spadkodawcy bądź osobie mu bliskiej.
Co nie może być przyczyną wydziedziczenia?
Podstawą wydziedziczenia nie może być niespełniona ambicja. To oznacza, iż nie można pozbawić kogoś prawa do zachowku tylko dlatego, że np. nie ukończył takiego kierunku studiów, jak chcieli rodzice. To zgodnie z prawem nie stanowi zachowania sprzecznego z zasadami współżycia społecznego. Przyznania majątku nie można także uzależnić od innej postawy danej osoby. Nie wolno pod groźbą wydziedziczenia nakazać komuś posiadania potomstwa czy zakazać bądź nakazać małżeństwo ze wskazanym partnerem bądź partnerką. Prawo spadkowe nie przewiduje też możliwości skutecznego wydziedziczenia z powodu jednorazowej awantury domowej (podstawa pozbawienia prawa do majątku zachodzi tylko wtedy, gdy potencjalny spadkobiorca notorycznie nie dopełnia obowiązków względem spadkodawcy).
Jak dokonać wydziedziczenia?
Oświadczenie o bezwarunkowym i bezterminowym wydziedziczeniu senior powinien umieścić w chwili sporządzenia testamentu, w treści dokumentu. Tylko wtedy będzie ono ważne. Aby nie było wątpliwości, swoją decyzję testator musi odpowiednio umotywować, czyli wskazać powód bądź powody, dla których pozbawia kogoś prawa do majątku. Jeśli przyczyna wydziedziczenia zostanie pominięta, akt ostatniej woli może być w tym zakresie bezskuteczny, gdyż dość łatwo będzie go podważyć.
Czy senior może wydziedziczyć nieślubne dziecko?
Nieślubne dziecko ma prawo do dziedziczenia po śmierci swojego ojca tylko wtedy, gdy zostało przez tego ojca oficjalnie uznane za potomka. Jeśli nie ma takiego statusu, a będzie chciało ubiegać się o majątek, musi przejść postępowanie spadkowe, które ureguluje tę kwestię.
Jak ochronić się przed wydziedziczeniem?
Ochroną przed wydziedziczeniem przez seniora może być:
- podważenie testamentu,
- zakwestionowanie wydziedziczenia,
- jeśli spadkodawca żyje, uzyskanie od niego przebaczenia.
Podważenie testamentu jest możliwe wtedy, gdy senior akt sporządził pod wpływem groźby bądź jego zapisy wynikają z błędu. Warto zwrócić uwagę przede wszystkim na to, czy testament został spisany ręcznie i podpisany (testamenty spisane na komputerze oraz te niepodpisane są nieważne).
Zakwestionowanie wydziedziczenia jest możliwe, jeśli dysponujemy dowodami wskazującymi na stan rzeczy odmienny niż zapisany w testamencie. Przykładem może być udokumentowana opieka nad ojcem bądź matką podważająca twierdzenie, jakoby nie interesowaliśmy się rodzicami w chorobie.
Również uzyskanie przebaczenia od spadkodawcy trzeba udowodnić przed sądem.
Wydziedziczenie a polisa na życie seniora
Ubezpieczenie na życie seniora nie wchodzi w skład masy spadkowej i tym samym nie podlega prawu spadkowemu. Na pieniądze z polisy ubezpieczeniowej spadkodawcy może liczyć każda osoba przez niego wskazana (nawet wydziedziczona). Wypłata pieniędzy z ubezpieczenia nie zwiększa sumy zachowku i nie podlega podatkowi od spadków i darowizn.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.