Ewentualne dziedziczenie po małżonku jest tematem, który budzi wiele emocji i pytań, zwłaszcza gdy para znajduje się w trudnym okresie rozwodu lub formalnej separacji. Często w takich momentach prawo dziedziczenia może nie być jasne, a jego skomplikowane niuanse mogą doprowadzić do konfliktów.
Spis treści
Kluczowa data: uprawomocnienie rozwodu
Momentem, od którego dotychczasowi małżonkowie uważani są za osoby „po rozwodzie”, jest data uprawomocnienia wyroku rozwodowego. Oznacza to, że ani data ostatniej rozprawy sądowej, ani dzień, w którym wyrok został ogłoszony, nie są tutaj kluczowe. Jeśli żadna ze stron nie złoży wniosku o uzasadnienie, wówczas wyrok rozwodowy stanie się prawomocny z upływem 7 dni od dnia jego ogłoszenia.
Rozwód wywiera decydujący wpływ na zdolność do dziedziczenia ustawowego po byłym małżonku. Po formalnym zakończeniu małżeństwa obie strony są traktowane jak osoby obce i nie mają prawa dziedziczyć po sobie majątku w drodze ustawy (mogą dziedziczyć tylko na mocy testamentu), zgodnie z przepisami prawa spadkowego.
Dziedziczenie w trakcie separacji
Kwestia dziedziczenia w czasie separacji zależy od tego, czy separacja jest formalna, czy faktyczna. Jeśli sąd orzekł separację i orzeczenie to uprawomocniło się, współmałżonek jest wykluczony z dziedziczenia. W przypadku separacji faktycznej, gdy małżonkowie żyją osobno, ale nie legalizowali tego stanu prawnie, mają prawo dziedziczyć po sobie nawzajem w przypadku dziedziczenia ustawowego, jako że w świetle prawa nadal są małżonkami.
Testament: swoboda rozporządzania majątkiem
Jak wspomnieliśmy, rozwód ani separacja nie wpływają na dziedziczenie na podstawie testamentu. Spadkodawca ma pełną swobodę w rozporządzaniu swoim majątkiem i może zapisać byłą małżonkę jako spadkobierczynię w testamencie, jeśli tylko będzie miał takie życzenie.
Śmierć przed uprawomocnieniem rozwodu czy separacji
Jeśli małżonek umrze przed uprawomocnieniem się orzeczenia o rozwodzie lub separacji, to i tak zostanie potraktowany jako osoba pozostająca do końca życia w związku małżeńskim. To oznacza, że mimo wszczęcia procedury rozwodowej małżonek może odziedziczyć majątek po zmarłym współmałżonku i to w drodze dziedziczenia ustawowego. Postępowanie rozwodowe zostanie umorzone.
Wyłączenie od dziedziczenia
Pomimo braku formalnego rozwiązania małżeństwa, prawo przewiduje sytuacje, w których małżonek może zostać wykluczony z dziedziczenia. Taka sytuacja może mieć miejsce na przykład wtedy, gdy zostanie udowodnione, że to on ponosi winę za rozpad związku. Wyłączenie od dziedziczenia nie jest automatyczne i musi zostać potwierdzone przez sąd.
Decyzję o wyłączeniu może zainicjować każdy ze spadkobierców ustawowych w ciągu 6 miesięcy od dnia otwarcia spadku i nie później niż rok od tej daty.
Konsekwencje wykluczenia od dziedziczenia
Osoba wykluczona od dziedziczenia jest traktowana tak, jakby nie dożyła otwarcia spadku. Nie przysługuje jej nawet prawo do zachowku, co może mieć znaczne konsekwencje materialne dla danego małżonka.
Podsumowując, tematyka wpływu rozwodu i separacji na dziedziczenie wymaga precyzyjnego rozumienia prawa spadkowego. Świadomość tych zależności jest kluczowa dla ochrony interesów zarówno spadkodawcy, jak i potencjalnych spadkobierców.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.