Prawo spadkowe gwarantuje najbliższym niewydziedziczonym członkom rodziny spadkodawcy określone korzyści ze spadku, bez względu na wolę spadkodawcy. Czym jest zachowek i kiedy można wystąpić o jego uzupełnienie?
Spis treści
Kto jest powołany do zachowku?
Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego uprawnionymi do zachowku są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku w drodze ustawy (gdyby testament nie został sporządzony). Zachowek gwarantuje, że osoba bliska zmarłemu otrzyma coś po spadkodawcy, nawet jeśli została pominięta przez niego w testamencie.
Obliczanie wartości zachowku
W celu ustalenia wartości zachowku najpierw trzeba ustalić udział spadkowy. Następnie udział spadkowy zostaje pomnożony. Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego przez 2/3 w przypadku osób trwale niezdolnych do pracy lub małoletnich, a w pozostałych sytuacjach – przez 1/2. Kluczowym elementem jest też ustalenie czystej wartości spadku. Czystą wartość spadku oblicza się przez odjęcie od aktywów spadku wartości długów spadkowych, nie uwzględniając po stronie długów zapisów zwykłych i poleceń.
Roszczenie o uzupełnienie zachowku
Jeśli uprawniony dobrowolnie nie otrzyma należnego mu zachowku, ma prawo wystąpić z roszczeniem przeciwko współspadkobiercom. Na czym polega uzupełnienie zachowku?
W razie, gdy uprawniony nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku, może żądać od osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny doliczony do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Ta osoba jest zobowiązana do zapłaty tej sumy w granicach wzbogacenia wynikającego z zapisu windykacyjnego.
Uzupełnienie zachowku a zapis windykacyjny na rzecz więcej niż jednej osoby
Osoba będąca zarówno beneficjentem zapisu windykacyjnego, jak i uprawnioną do zachowku, odpowiada innym uprawnionym tylko do wartości nadwyżki przekraczającej jej zachowek i może zwolnić się od płacenia sumy uzupełniającej zachowek przez wydanie przedmiotu zapisu.
Gdy zapisy windykacyjne dotyczą kilku osób, ich odpowiedzialność wobec uprawnionego do zachowku jest solidarna, a osoba, która spełniła swój obowiązek wobec uprawnionego do zachowku, może domagać się od innych proporcjonalnego zwrotu, zależnego od wartości otrzymanych zapisów.
Analizując detale prawa spadkowego, ważne jest, aby zrozumieć, jak przepisy mogą być różnie interpretowane. W powyższym przypadku, różnice interpretacyjne skutkowały różnymi decyzjami sądów, co podkreśla złożoność i wielowątkowość prawa spadkowego.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.