Różne mogą być powody, w wyniku których otrzymujemy mandat – od nieuwagi, przez brawurę, aż po świadome naruszenie przepisów. Warto być przygotowanym na takie sytuacje i znać swoje prawa. Kto ma uprawnienia do wystawienia mandatu? Czy istnieje możliwość odrzucenia kary?
Spis treści
Czym jest mandat karny?
Mandat karny to forma sankcji administracyjnej stosowana w Polsce i na świecie, która ma charakter grzywny nałożonej przez uprawnione organy (np. policję, straż miejską, Inspekcję Transportu Drogowego) za popełnienie wykroczenia.
Policja zajmuje się przede wszystkim wykroczeniami drogowymi, podczas gdy straż miejska częściej karze za wykroczenia takie jak nieprawidłowe parkowanie czy zaśmiecanie przestrzeni publicznej. Inspekcja Transportu Drogowego ma za zadanie egzekwowanie przepisów transportowych, a Inspekcja Sanitarna oraz Państwowa Inspekcja Pracy nadzorują przestrzeganie norm w swoich specyficznych obszarach.
Sąd ma prawo nałożyć grzywnę w wysokości nawet do 5000 zł za wykroczenia, za które policja może nałożyć mandat do 500 zł. Dodatkowo do kosztów grzywny doliczane są koszty postępowania sądowego, co znacznie zwiększa finalną kwotę do zapłaty. W przypadku, gdy grzywna sądowa nie zostanie zapłacona, sąd może zamienić ją na karę ograniczenia wolności lub – w ostateczności – pozbawienia wolności.
Czy można odmówić przyjęcia mandatu karnego?
W momencie, gdy podczas kontroli zostaną wykryte naruszenia, osoba kontrolująca ma prawo nałożyć mandat. Na wstępie powinna się przedstawić, wyjaśnić przyczynę nałożenia kary i poinformować o prawie do odmowy mandatu, co wynika z art. 99 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
W przypadku odmowy przyjęcia mandatu funkcjonariusz sporządzi protokół, a sprawa trafi do sądu. Sąd po przeanalizowaniu dowodów zadecyduje o ewentualnym nałożeniu kary i kosztach sądowych lub o umorzeniu postępowania.
Należy pamiętać, że odmowa przyjęcia mandatu może bardziej skomplikować sytuację i wygenerować dodatkowe koszty. Warto więc rozważyć, czy nieprzyjęcie mandatu na pewno jest dla nas najlepszym wyjściem w danej sytuacji, czy mimo wszystko lepiej zaakceptować mandat.
Co się stanie, gdy nie zapłacę mandatu w terminie?
Termin na zapłacenie mandatu jest dość krótki (wynosi najczęściej 7 dni), w związku z czym zdarza się, że osoba ukarana nie wnosi opłaty w terminie lub wcale.
Nawet jeśli nie zapłacisz mandatu w ciągu 7 dni, nie ulegnie on przedawnieniu. Jeśli mandat karny nie zostanie opłacony w ustalonym terminie, sprawa może zostać skierowana do sądu. Ten wyda nakaz zapłaty. Ignorowanie takiego nakazu może skutkować przekazaniem sprawy do komornika. Komornik, jako osoba uprawniona do egzekucji sądowej, podejmie działania mające na celu odzyskanie długu. Do takich działań należy m.in. zajęcie konta bankowego dłużnika. Możliwe jest również zajęcie wynagrodzenia, emerytury czy renty.
Jeśli komornik będzie miał problem z wyegzekwowaniem należności, to i tak urząd skarbowy wcześniej czy później odbierze pieniądze. Jednym ze sposobów jest potrącenie konkretnej kwoty podczas zwracania nadpłaty podatku. Ponadto w sytuacji, kiedy mandat karny nie zostanie opłacony przez Ciebie w terminie, możesz mieć pewność, że skarbówka postara się o doliczenie sobie pewnych kwot za poczynione starania się wyegzekwowania od Ciebie należności. Zazwyczaj koszty egzekucyjne wynoszą około 100 zł.
Znajomość przepisów to podstawa
Znajomość i przestrzeganie prawa to klucz do uniknięcia mandatów karnych. Nieświadomość przepisów lub ich ignorowanie może doprowadzić do nieprzyjemnych konfrontacji z organami kontrolnymi. Warto więc być na bieżąco z obowiązującymi regulacjami, bo tylko to uchroni nas przed przykrymi konsekwencjami finansowymi.
Co więcej, nieopłacenie mandatu nadszarpnie naszą wiarygodność płatniczą i uniemożliwi zaciągnięcie pożyczki, kredytu lub dokonania zakupu na raty. Warto więc rozwiązywać problemy na wczesnym etapie, aby uniknąć eskalacji ich negatywnych skutków.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.