Kto z nas nie ma w domu szuflady pełnej starych kabli, zapasowego telewizora czekającego w garażu na lepsze czasy czy smartfona, który przestał być smart już dawno temu? Tak, zgadza się, mówimy o elektrośmieciach, których gromadzenie nie dość, że zajmuje miejsce, to jeszcze nie służy naszej planecie. Ale co zrobić, kiedy nie wiemy, gdzie je oddać? Czytaj dalej i dowiedz się, jak pozbyć się starego sprzętu, a zarazem pomóc środowisku.
Spis treści
Czym są elektrośmieci?
Chociaż słowo „elektrośmieci” może brzmieć jak neologizm z przyszłości, to na pewno nie jest terminem obcym dla nas, dojrzałych konsumentów. Wraz z koniecznością zakupu nowego sprzętu, mamy tendencję do gromadzenia starych, zużytych urządzeń, które stają się właśnie tymi słynnymi „elektrośmieciami”. Ale co dokładnie oznacza ten termin i dlaczego tak ważne jest, by wiedzieć, gdzie oddać elektrośmieci?
Definicja i rodzaje elektrośmieci
Elektrośmieci, znane również jako zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, obejmują szeroką gamę urządzeń, które zakończyły swój żywot użytkowy lub zostały zastąpione przez nowsze modele. Chodzi tu o takie przedmioty jak telewizory, komputery, telefony komórkowe, lodówki, pralki, suszarki, a nawet małe sprzęty AGD jak tostery czy czajniki. Tak, nasze domy są pełne elektrośmieci!
Często po kupnie nowego sprzętu stary ląduje gdzieś w kącie piwnicy, garażu lub szafie. Jednak jest to problem, który nie może być ignorowany, ponieważ niewłaściwe zagospodarowanie elektrośmieci może mieć poważne konsekwencje dla natury. A także dla naszego portfela. Za pozbycie się elektrośmieci w niewłaściwy sposób możemy zostać ukarani grzywną w wysokości nawet 5 tys. zł.
Wpływ elektrośmieci na środowisko
Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny jest pełen różnych materiałów, które mogą być szkodliwe dla środowiska, jeśli nie zostaną prawidłowo zutylizowane. To m.in. ołów, kadm czy rtęć, które mogą przenikać do gleby i wody i narażać zarówno ludzi, jak i dziką przyrodę na niebezpieczeństwo.
Nie tylko to jest problemem. Wartościowe surowce, takie jak złoto, srebro, miedź i rzadkie metale ziem, które są częścią sprzętu elektrycznego, są marnotrawione, gdy nie przeprowadzamy odpowiedniego recyklingu elektrośmieci. Bezpośrednie skutki tego zjawiska obejmują zarówno zmniejszenie dostępności tych surowców, jak i niepotrzebne przyspieszenie ich wydobycia, co z kolei też nie pomaga naturze.
Recykling elektroniki
Zużyte urządzenia elektryczne trafiają najpierw do specjalistycznych punktów odbioru, które są w stanie bezpiecznie przetworzyć ten rodzaj odpadów. W tych miejscach urządzenia są sortowane na podstawie materiałów, z których są wykonane, takich jak metale, tworzywa sztuczne, szkło itp.
Później rozpoczyna się proces odzyskiwania surowców. Przykładowo, złoto, srebro i inne metale szlachetne mogą być odzyskane z płytek drukowanych. Te metale są cenne i można je ponownie wykorzystać do produkcji nowych urządzeń.
Nawet tworzywa sztuczne, które często są trudne do recyklingu, mogą być przetworzone na nowe produkty. Niektóre firmy przekształcają zużyte urządzenia na tworzywa sztuczne do produkcji sprzętu sportowego i mebli!
Gdzie oddać elektrośmieci?
Czy to stary telewizor, który leży w piwnicy od lat, czy komórka, która przestała działać, ale nie mogliśmy się z nią rozstać. Wielu z nas ma w domu elektrośmieci, nawet jeśli nie chce się do tego przyznać. Pytanie „Gdzie oddać elektrośmieci?” pozostaje więc aktualne.
Punkty zbierania elektrośmieci
Pierwszym miejscem, które przychodzi na myśl, gdy zastanawiamy się, gdzie oddać elektrośmieci, są punkty zbierania odpadów komunalnych. W każdej gminie na terenie Polski działają PSZOK-i (punkty selektywnej zbiórki odpadów komunalnych), do których możemy bezpłatnie oddać zużyty sprzęt elektroniczny. Wystarczy, że odwiedzimy stronę internetową naszego samorządu albo zakładu gospodarki komunalnej i sprawdzimy dostępność punktu.
Sklepy wielkopowierzchniowe
Czy wiedzieliście, że możecie oddać elektrośmieci w sklepie? Tak, to prawda! Duże sklepy stacjonarne (powyżej 400 mkw.) mają obowiązek przyjęcia drobnego sprzętu, niezależnie od tego, czy kupujemy u nich nowy egzemplarz. Ważne jest, aby żaden z zewnętrznych wymiarów sprzętu nie przekraczał 25 cm.
Punkty skupu złomu
Pewne rodzaje elektrośmieci, takie jak stare baterie czy diody elektroluminescencyjne, mogą być oddane w punktach skupu złomu. Te miejsca często oferują nawet niewielką zapłatę za Twoje elektrośmieci, szczególnie jeśli zawierają sporo cennych metali szlachetnych.
Alternatywy dla wyrzucania elektrośmieci
Okej, mamy stary, nieużywany sprzęt elektroniczny i zastanawiamy się, co z nimi zrobić. Opcja numer jeden to oczywiście recykling, ale jest jeszcze cały szereg innych możliwości! Zamiast po prostu wyrzucać stare sprzęty, dlaczego by nie spróbować na nich zarobić? A może oddać komuś, kto będzie mógł ich używać dalej? A może zamiast kupować nowy sprzęt, po prostu wymienić stary na inny, ale nadal użyteczny? To jest właśnie chwila, kiedy elektroodpady mogą zyskać drugie życie i jednocześnie pomóc nam zaoszczędzić.
Sprzedaj stare elementy elektroniczne
Popytaj znajomych. Być może będą skłonni zapłacić za Twoje elektroodpady, zwłaszcza jeśli stara komórka bądź laptop są na chodzie, ale Ty po prostu nie chcesz już z nich korzystać. Sprzęt możesz ogłosić w internecie, wystawić na aukcji. Raczej nie zarobisz za wiele, ale jak to mówią: lepszy rydz niż nic.
Oddaj swój stary sprzęt
Działają organizacje, które specjalizują się w odbiorze zużytego sprzętu i dają mu drugie życie. Na przykład stowarzyszenia charytatywne często przyjmują stare komputery, telewizory i inne sprzęty, naprawiają je i przekazują osobom, które nie mogą sobie pozwolić na zakup nowego produktu.
Wymień stare urządzenia na inne
Kto powiedział, że jedynym rozwiązaniem dla starego sprzętu jest wyrzucenie go? Istnieje wiele platform internetowych, które oferują wymianę używanych przedmiotów. Możesz więc wymienić swoją starą konsolę do gier na toster, jeśli taka jest Twoja wola. Ważne jest, że oba przedmioty nadal będą używane i przynajmniej na razie nie trafią na wysypisko.
Twórcze ponowne wykorzystanie elektroniki
A co powiesz na trochę kreatywności? Ponowne wykorzystanie starych przedmiotów to nie tylko ekologiczne, ale także niezwykle satysfakcjonujące. A najlepsze jest to, że wcale nie musisz być ekspertem od elektroniki, by zrobić coś ciekawego.
Na przykład stara klawiatura komputerowa może stać się kreatywną biżuterią lub magnesami na lodówkę. Zużyte telewizory mogą zostać przekształcone w ciekawe półki na książki, a mały sprzęt AGD może posłużyć jako doniczki dla roślin. Ciągle brakuje Ci inspiracji i nie wiesz, czy podołasz zadaniu? W internecie jest masa stron poświęconych twórczemu wykorzystaniu sprzętu elektronicznego. Przez cały proces przejdziesz krok po kroku.
Jak pozbyć się elektroniki – bezpieczeństwo przede wszystkim
Zanim pożegnasz się z Twoim starym sprzętem elektronicznym, ważne jest, aby odpowiednio się do tego przygotować. Nie chodzi tylko o prawidłowe zapakowanie urządzeń, ale przede wszystkim o ochronę danych osobowych. Bezpieczeństwo jest tu na pierwszym miejscu! No dobrze, zaczynajmy!
Bezpieczne usuwanie danych
Kiedy mówimy o pozbywaniu się starych komputerów, smartfonów czy tabletów, pierwszą rzeczą, o której musisz pomyśleć, jest bezpieczeństwo Twoich danych. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak wiele informacji jest przechowywanych na takich urządzeniach. Począwszy od prywatnych zdjęć po dane bankowe – wszystko to może paść łupem hakerów.
Zanim pozbędziesz się sprzętu, upewnij się, że dane w nim przechowywane zostały bezpowrotnie usunięte. Wiele firm oferuje usługi bezpiecznego usuwania danych, które gwarantują, że żadne cenne informacje nie zostaną przypadkowo ujawnione.
Pakowanie elektroniki do oddania
Kiedy Twoje dane są bezpieczne, nadszedł czas, aby przygotować sprzęt do oddania. Pamiętaj, aby usunąć wszystkie baterie z urządzeń przed ich oddaniem do recyklingu. Baterie, zwłaszcza te litowo-jonowe, mogą być niebezpieczne i powinny być recyklingowane oddzielnie.
Dodatkowo, jeśli masz do czynienia ze świetlówkami, kompaktowymi lampami fluorescencyjnymi lub innymi urządzeniami zawierającymi rtęć, upewnij się, że zostały one odpowiednio zapakowane, aby uniknąć przypadkowego rozbicia i uwolnienia tej toksycznej substancji.
Przygotowanie elektroniki do odbioru
Po zabezpieczeniu urządzeń skontaktuj się z lokalnym centrum recyklingu. Często oferują one usługi odbioru elektrośmieci w wyznaczonym miejscu i czasie.
Odpowiednie przygotowanie sprzętu do recyklingu to nie tylko kwestia bezpieczeństwa Twojego, ale również dla osób, które będą go następnie przetwarzać.
Jak generować mniej elektrośmieci?
Dziś, kiedy elektronika jest tak powszechna i szybko się starzeje, łatwo jest generować ogromne ilości elektrośmieci. Ale czy wiesz, że istnieją trzy proste i skuteczne sposoby, dzięki którym możesz produkować ich mniej? Przyjrzyjmy się temu bliżej!
Wybierz trwałe urządzenia
Kiedy planujesz zakup nowego sprzętu, zastanów się nad jego trwałością. Tanie urządzenia mogą wydawać się atrakcyjne, ale często szybko się psują i muszą być zastąpione nowymi, co generuje więcej odpadów. Zamiast tego, zainwestuj w urządzenia o wysokiej jakości, które zwykle działają dłużej.
Napraw zamiast wymieniać
Twój smartfon przestał działać? Zamiast natychmiast kupować nowy, rozważ jego naprawę. Często drobne awarie mogą być naprawione za niewielką opłatą, co jest korzystne zarówno dla naszego portfela, jak i środowiska.
Zachęcamy do obejrzenia materiału wideo, z którego dowiesz się, dlaczego recykling elektrośmieci jest tak ważny.
Zmniejsz konsumpcję
To może wydawać się oczywiste, ale jednym z najlepszych sposobów na zmniejszenie ilości elektrośmieci jest po prostu kupowanie mniej nowego sprzętu. Zastanów się, czy na pewno potrzebujesz najnowszego modelu smartfona, czy Twoja stara lodówka naprawdę musi zostać zastąpiona. Każdy zakup, którego unikniesz, to jeden krok do zmniejszenia ilości elektrośmieci.
Każda, nawet mała zmiana, może mieć wielki wpływ, jeśli tylko będzie stosowana konsekwentnie. Zacznij od siebie, a zobaczysz, jak łatwo możemy wspólnie zmniejszyć ilość generowanych elektrośmieci. Tak niewiele trzeba, by zrobić tak wiele!
Jeśli masz problem z segregowaniem odpadów, skorzystaj z aplikacji Sorteusz.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.