Zaparcia u seniora – jak im zaradzić domowymi sposobami?

Wiele osób starszych narzeka na uporczywe zaparcia. Problemy z wypróżnianiem są uciążliwe i frustrujące, ale na szczęście istnieją skuteczne sposoby, które pomogą w zwalczaniu dolegliwości i w podniesieniu komfortu życia. W naszym artykule podajemy patenty na zaparcia u seniora i podpowiadamy, jak powinna wyglądać dieta dla osób starszych z zaparciami.

Jakie są przyczyny zaparć u seniorów?

By lepiej zrozumieć problem, jakim jest zatwardzenie u starszej osoby, warto wyjaśnić, jak tę dolegliwość definiują specjaliści. Ich zdaniem o zaparciach można mówić, gdy co najmniej od trzech miesięcy senior odczuwa problemy z wypróżnianiem. Czynności może towarzyszyć nasilone parcie, ból brzucha czy uczucie przeszkody w odbycie. Oczywiście zmienia się także konsystencja stolca.

Jak podają medycy, zaparcia u osób starszych mogą mieć różnorodne przyczyny. Niektóre z nich są bardzo łatwe do zniwelowania. Inne mają podłoże we współtowarzyszących chorobach lub są związane z pozycją leżącą, konieczną np. ze względu na stan zdrowia czy w przypadku niepełnosprawności. Poniżej podajemy kilka najczęstszych przyczyn zaparć u seniorów.

• Niewystarczająca ilość wody – to jeden z najprostszych do wyeliminowania powodów zaparć. Brak odpowiedniego nawodnienia skutkuje bowiem spowolnieniem pracy całego organizmu, również jelit. A dodatkowo, odwodnienie wpływa na suchą i twardą konsystencję stolca, co oczywiście przekłada się na problem z wypróżnianiem u osoby starszej.

• Rzadka aktywność fizyczna – siedzący tryb życia może powodować zaparcia. Zbyt mało ruchu prowadzi bowiem do spowolnienia perystaltyki jelit i utrudnia regularne wypróżnianie. Symptomem tego mogą być m.in. problemy z układem pokarmowym, poczucie niepełnego wypróżnienia czy nawet… bóle głowy. Dlatego, u starszej osoby wskazana jest nawet mało wymagająca forma aktywności fizycznej. Spacery, taniec czy tenis mogą skutecznie wyleczyć zaparcia u seniorów.

• Stres – zatwardzenie u seniora może być również reakcją na niekorzystne zmiany w życiu i związane z nimi zmartwienia. W takich sytuacjach zazwyczaj cierpi cały organizm, a problemy z wypróżnianiem samoistnie ustępują, gdy polepszy się kondycja psychiczna.

Przeczytaj także

Aktywność fizyczna dla seniora – jaka powinna być, na co pomaga?

Inne przyczyny zaparć u seniorów

• Niedobór błonnika w diecie – nie ulega wątpliwości, że dieta ma kolosalny wpływ na kondycję całego organizmu. Jeśli w posiłkach brakuje błonnika pokarmowego, który występuje w różnego rodzaju warzywach, owocach czy nasionach i zbożach, to wzrasta ryzyko, że wystąpi problem z wypróżnianiem u osób starszych. Co w szczególności jest polecane dla prawidłowej pracy układu pokarmowego? Będą to suszone śliwki, jogurt naturalny i błonnik wspomagający w innych formach. Wszystko to ułatwi proces oddawania stolca, pozbywania się resztek pokarmowych. Dieta błonnikowa zapobiega zaleganiu pokarmów i niejednokrotnie rozwiązuje problem, jakim są zaparcia u seniorów.

• Przyjmowane leki – inną, a zarazem trudniejszą do wyeliminowania, przyczyną zaparcia u osób w podeszłym wieku może być reakcja na przyjmowany lek. W takim przypadku kluczowa jest konsultacja z lekarzem – po dokładnej analizie często okazuje się, że zaparcie jest skutkiem ubocznym przyjmowania medykamentów. Niekiedy leczenie jest trudne do przerwania lub zastąpienia np. jeśli są to choroby układu nerwowego, nowotwór jelita grubego czy stwardnienie rozsiane. Niemniej, lekarze mogą polecić bezpieczne działania, które poprawią perystaltykę jelit.

• Problemy zdrowotne – cukrzyca, niedoczynność tarczycy lub nadczynność tarczycy, niewydolność serca, udar, zaburzenia hormonalne czy choroby neurologiczne także mogą powodować przewlekłe zaparcia u osób starszych. W takich przypadkach nie wystarczy regularne spożywanie posiłków czy siemię lnianie – każde chorobowe jednostki wymagają konsultacji lekarskiej.

Dieta na zaparcia dla seniora – co jeść, a czego unikać?

Dobrze dobrana dieta wpływa to nie tylko lepsze samopoczucie i więcej energii, ale także pewnego rodzaju antidotum na problemy z wypróżnianiem u seniora. Co zatem warto jeść, a czego unikać, by nawet w wieku podeszłym cieszyć się prawidłową pracą układu pokarmowego? Przede wszystkim warto pomyśleć o regularnych odstępach czasu między posiłkami. A także zastosować podstawowe zasady zdrowego odżywiania Innymi słowy: zadbać o to, by w diecie pojawiało się coś na zaparcia dla osoby starszej. Mogą to być warzywa, owoce, potrawy gotowane, pełnowartościowe produkty zbożowe czy siemię lniane.

W zapomnienie powinny odejść przetworzone pokarmy, biała mąka i cukry, napoje alkoholowe czy te, z zawartością kofeiny – ich stosowanie jest bardzo niekorzystne dla zdrowia. Przy problemach z jelitami warto też ograniczyć warzywa wzdymające – w końcu najczęstsze przyczyny zaparć są silnie związane z jedzeniem.

Dieta przy zaparciach u osób starszych powinna wiec składać się ze zdrowych składników. Podajemy je poniżej.

• Rośliny strączkowe – takie jak: groch, fasola, soczewica czy ciecierzyca. Te nie tylko mogą leczyć zaparcia, ale też powodować uczucie pełności.

• Nasiona i orzechy – dobrym pomysłem będzie dodanie do posiłku nasion chia, lnu, dyni czy posiekanych orzechów.

• Pełnoziarniste produkty – makaron, ryż, pełnoziarnisty chleb i inne zdrowe wypieki.

• Owoce, bogate w błonnik – maliny, gruszki, jabłka czy jagody mogą pomóc na zatwardzenie u osób starszych.

Dieta na zaparcia – produkty niewskazane

Dieta na zaparcia dla seniora to też szereg produktów zakazanych. Unikać należy następujących potraw:

• dań smażonych na głębokim tłuszczu – te są ciężkostrawne i w skrajnych przypadkach mogą spowodować silne zaparcie u starszej osoby,

• produktów mlecznych – w wielu przypadkach, po 60-tym roku życia pojawia się nietolerancja laktozy, więc spożywane mleko może powodować zaparcia i wzdęcia,

• cukrów i białej mąki – te dwa składniki, obecne w wielu produktach potrafią skutecznie zaburzać pracę jelit i powodować uporczywe zaparcia u osób starszych. Właśnie dlatego należy spożywać naturalne pokarmy.

• pokarmy wykluczone z powodu choroby (zapalenie jelita grubego, zespół jelita drażliwego, choroby ogólnoustrojowe, choroba parkinsona) – w takich przypadkach należy ściśle współpracować z lekarzem i ustalić z nim listę produktów zakazanych.

Przeczytaj także

Słodkie pożegnanie – jak ograniczyć słodycze?

Jakie są najlepsze domowe sposoby na zaparcia dla seniora?

Naturalnym odruchem, gdy pojawią się problemy z wypróżnianiem, jest szukanie pomocy. Przed udaniem się do lekarza, wiele osób samodzielnie diagnozuje przyczyny zaparć i testuje jednak domowe sposoby na zaparcia u seniora. Co do nich można zaliczyć? Przede wszystkim, na samym początku warto popracować nad swoją dietą – włączyć do niej więcej błonnika i zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu.

Pomocne są również zioła na zaparcia u osób starszych: szałwia, rumianek, mięta pieprzowa, anyż czy napary z siemienia lnianego. Maja one właściwości uspokajające, przeciwzapalne i wspierające proces trawienia.

Wielu specjalistów, zaleca wdrożenie do diety probiotyków – te występują w postaci suplementów diety bądź naturalnie. Bakterie probiotyczne można spotkać w jogurtach naturalnych czy ogórkach kiszonych.

Przeczytaj także

Świetlik, dziurawiec, piołun – zioła lecznicze, którymi wzmocnisz organizm

Oczywiście, nie są to jedyne domowe sposoby na zaparcia u osób starszych! Na prawidłowe funkcjonowanie jelit doskonale działają krótkie spacery bądź ćwiczenia na świeżym powietrzu. Natomiast, u tych, którzy nie mają takiej możliwości ze względu na stan zdrowia, sprawdzi się delikatny masaż brzucha, zgodnie ze wskazówkami rucha zegara. Jest on na tyle proste, że bez problemu można go wykonać samodzielnie lub z pomocą opiekuna.

Który sposób na zaparcia u osób starszych jest najlepszy? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi – do tematu zdrowia zawsze należy podchodzić holistycznie i bardzo indywidualnie.

Jaki środek na zatwardzenie dla osób starszych – jakie jest leczenie?

Co jednak w sytuacji, gdy domowe sposoby na zatwardzenie u osoby starszej nie przynoszą pożądanego efektu? Przed udaniem się do lekarza warto spróbować kilku podstawowych i dostępnych bez recepty środków.

Oczywiście, wybierając leki na zaparcia u osób starszych zawsze warto dokładnie przeczytać ulotkę. A także sprawdzić, czy nie ma żadnych przeciwwskazań do mieszania ich ze standardowymi medykamentami, zażywanymi każdego dnia. Informacje można znaleźć też w sieci np. po wpisaniu w wyszukiwarkę hasła „zaparcia u osób starszych leczenie”. Niemniej, trzeba pamiętać, że nie zawsze podane tam środki będą skuteczne w każdym przypadku.

Jak zapobiegać zaparciom u osób starszych?

Znacznie łatwiejsze niż leczenie jest jednak zapobieganie zaparciom u osób starszych. Co należy robić, by uniknąć problemów, związanych z układem trawiennym? Podstawą jest zrównoważona dieta, przyjmowanie dużej ilości płynów i utrzymywanie aktywności fizycznej. Oprócz tego warto wdrożyć innego rodzaju profilaktykę – między innymi regularne badania lekarskie. W końcu, zaparcia mogą mieć podłoże chorobowe. Badania pomogą wykryć ewentualne problemy zdrowotne, które mogą zaburzać pracę jelit. Przykładem może być cukrzyca czy problemy neurologiczne. Specjalista z pewnością wdroży odpowiednie leczenie. A w razie potrzeby podpowie, jakie są domowe sposoby na zatwardzenie u osób starszych.

Inną metodą zapobiegawczą jest unikanie stresu. To jednak może być trudne do wdrożenia, bo na niektóre sytuacje nie mamy wpływu – właśnie dlatego specjaliści rekomendują stosowanie technik relaksacyjnych takich jak joga, medytacja czy głębokie oddychanie. To bardzo ważne, bo silny stres niejednokrotnie powoduje brak wypróżnienia u starszej osoby.

Zaparcia u osób starszych leżących – jak z nimi walczyć?

W niektórych sytuacjach, problemy z wypróżnianiem mogą występować częściej niż standardowo. W szczególności sprzyja temu pozycja leżąca. Taką wiele osób musi przyjmować ze względu na niepełnosprawność, przebyte operacje, urazy rdzenia kręgowego czy stan zdrowia. Na ten dyskomfort są przede wszystkim narażone osoby starsze.

Gdy nie zadziała masaż i dieta, zaparcia u osób starszych leżących lekarze mogą próbować niwelować za pomocą technik pomocniczych, takich jak lewatywa czy środki przeczyszczające. Innym wariantem jest lek na zaparcia dla starszej osoby w postaci tabletek lub proszków. Nieodpowiednie leki stosowane przez seniorów mogą powodować skutki uboczne, w szczególności przy chorobach współtowarzyszących (np. nadczynność przytarczyc, przy chorobie parkinsona itd.). Warto więc takie kwestie przedyskutować ze specjalistą.

Po przekroczeniu wieku emerytalnego częściej niż zwykle mogą występować dolegliwości ze strony układu pokarmowego. I chociaż istnieją różnorodne sposoby na zaparcia u starszych osób, dużo łatwiej jest na bieżąco dbać o swój stan zdrowia i zapobiegać ewentualnym problemom. Trudności w oddawaniu stolca mogą wystąpić jako reakcja na brak aktywności fizycznej, nieprawidłowy sposób odżywiania, przewlekły stres. Dobrze też wiedzieć, że niektóre leki zwiększają ryzyko zaparć – np. leki przeciwpadaczkowe.

Edyta Gąsior

Absolwentka dziennikarstwa i komunikacji społecznej. Lubi obserwować otaczającą rzeczywistość i dzielić się swoimi spostrzeżeniami. W Seniore jest odpowiedzialna za wysokiej jakości treści dla osób w wieku 50+.