Często mówi się, że wiedza to potęga. Czasami to nawet wybór między życiem a śmiercią. W sytuacjach awaryjnych umiejętność udzielenia pierwszej pomocy jest absolutnie kluczowa. Bez względu na wiek każdy powinien znać podstawowe zasady ratowania życia.
Spis treści
Czym jest pierwsza pomoc przedmedyczna?
Pierwsza pomoc przedmedyczna to zestaw działań, które mają na celu zabezpieczenie miejsca zdarzenia, ocenę stanu poszkodowanego i udzielenie mu pomocy w celu utrzymania życia pacjenta do momentu przybycia profesjonalnego zespołu medycznego.
Czy istnieje obowiązek udzielania pierwszej pomocy?
Zgodnie z polskim prawem każdy, kto jest świadkiem sytuacji zagrażającej życiu lub zdrowiu innej osoby, ma obowiązek podjąć działania pomocowe. Co to oznacza w praktyce? Np. wezwanie karetki w sytuacjach takich jak utrata przytomności czy nagłe zatrzymanie krążenia, które mogą świadczyć o poważnym stanie poszkodowanego. Być może doszło do zawału.
Nieudzielenie pomocy osobie, która potrzebuje natychmiastowej interwencji, jest traktowane jako przestępstwo. W Kodeksie karnym zapisano, że „kto nie udzieli pomocy innemu człowiekowi znajdującemu się w bezpośrednim niebezpieczeństwie utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, mimo że mógł to uczynić bez narażania siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 3 lat”.
Pierwsza pomoc – główne zasady
Jak udzielić pierwszej pomocy? Spieszymy z wyjaśnieniem. Całą procedurę można streścić w kilku punktach. Oto one:
- Zadzwoń po pomoc: pogotowie trzeba wezwać jak najszybciej. Należy udzielić dyspozytorowi jak najwięcej informacji o stanie poszkodowanego i miejscu zdarzenia.
- Zabezpiecz miejsce zdarzenia: trzeba to zrobić w celu zapewnienia bezpieczeństwa zarówno sobie, jak i poszkodowanemu. Czasami może to oznaczać ewakuację poszkodowanego z miejsca zagrożenia, jeśli to możliwe i bezpieczne.
- Sprawdź stan poszkodowanego: ocena stanu poszkodowanego jest kluczowa, aby zdecydować, jakie kroki należy podjąć. Obejmuje ona sprawdzenie, czy poszkodowany jest przytomny, czy oddycha, czy ma ewentualnie inne obrażenia niż te widoczne w pierwszym momencie. Sprawdź, czy poszkodowany jest przytomny. Powiedz coś do niego albo lekko szturchnij. Brak reakcji poszkodowanego może wskazywać na utratę przytomności.
- Sprawdź drożność dróg oddechowych: kolejnym krokiem jest sprawdzenie drożności dróg oddechowych i obecności prawidłowego oddechu. Odchyl głowę poszkodowanego. Przyłóż ucho i policzek blisko ust i nosa poszkodowanego przez 10 sekund, aby posłuchać i poczuć oddech. Obserwuj ruchy klatki piersiowej.
- Wykonaj podstawowe zabiegi resuscytacyjne: jeśli poszkodowany nie oddycha, konieczne jest rozpoczęcie podstawowych zabiegów resuscytacyjnych. Celem jest utrzymanie krążenia krwi i dostarczanie tlenu do mózgu. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa polega na przemiennej kompresji klatki piersiowej i wykonaniu sztucznego oddychania. W przypadku dorosłych stosuje się proporcje 30 uciśnięć klatki piersiowej do 2 oddechów ratowniczych (można z nich zrezygnować). W przypadku najmłodszych dzieci zalecana jest sekwencja 15:2, choć 30:2 nie będzie błędem. U niemowląt należy uciskać klatkę piersiową 2 palcami, u małych dzieci jedną ręką, a u dorosłych dwoma rękami. RKO należy prowadzić w tempie około 100 uciśnięć na minutę. Klatkę piersiową należy uciskać na głębokość 5-6 cm.
- Utrzymaj poszkodowanego w pozycji bezpiecznej: jeżeli poszkodowany oddycha, ale jest nieprzytomny, powinien być umieszczony w pozycji bezpiecznej (kobiety w ciąży należy położyć na lewym boku), która zapewnia wolne drogi oddechowe i zapobiega dalszym komplikacjom.
- Pomagaj do czasu przybycia profesjonalistów: pomoc powinna być udzielana do momentu przybycia zespołu ratownictwa medycznego. W przypadku nagłego zatrzymania krążenia, kontynuuj resuscytację krążeniowo-oddechową.
W międzyczasie przygotuj automatyczny defibrylator zewnętrzny (AED), jeśli jest dostępny w pobliżu. AED analizuje rytm serca poszkodowanego i automatycznie dostarcza impuls elektryczny, jeśli jest to konieczne.
Na koniec, po przekazaniu poszkodowanego profesjonalnym ratownikom, poinformuj ich o wszystkim, co zrobiłeś i o tym, jak poszkodowany zareagował na twoje działania. Twoje obserwacje mogą okazać się niezwykle cenne dla dalszego leczenia.
Najczęstsze mity co do udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej
Świat pierwszej pomocy przedmedycznej jest pełen nieporozumień i mitów, które mogą wprowadzić wiele zamieszania. Spróbujmy więc raz na zawsze rozwiać te niebezpieczne mity.
Na pierwszy ogień idzie przekonanie, że każde zasłabnięcie oznacza konieczność wykonania resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO). Chociaż RKO jest niezwykle ważną procedurą, jej niewłaściwe zastosowanie może prowadzić do poważnych uszkodzeń. W rzeczywistości przed podjęciem RKO, powinniśmy zawsze najpierw sprawdzić stan osoby, ocenić jej reakcje, oddychanie oraz puls, czyli ogólny stan układu krążenia. RKO podejmujemy tylko wtedy, gdy pacjent nie oddycha.
Kolejny mit, który jest dość powszechny, to przekonanie, że rany powinny być zawsze dezynfekowane spirytusem. To jest dalekie od prawdy. Spirytus, ze względu na swoje silne działanie ściągające, może spowodować dodatkowe uszkodzenie tkanek. Zamiast tego woda z mydłem jest często zdecydowanie lepszym wyborem do oczyszczania niewielkich ran.
Inny uporczywy mit dotyczy epilepsji, a mianowicie przekonanie, że podczas ataku należy wkładać do ust osoby coś twardego, by zapobiec przegryzieniu języka. Takie działanie jest niebezpieczne i może prowadzić do poważnych urazów jamy ustnej. Właściwym postępowaniem jest zapewnienie bezpiecznego otoczenia i ochrona głowy osoby chorej aż do ustąpienia napadu.
Kolejnym nieporozumieniem jest przekonanie, że oparzenia powinny być natychmiastowo chłodzone lodem. Choć chłodzenie oparzenia jest istotne, zimny lód może prowadzić do dodatkowych uszkodzeń tkanek. W takim przypadku najlepszym rozwiązaniem jest przemywanie oparzonej skóry chłodną, ale nie zimną wodą.
Dlaczego zawsze warto udzielać pierwszej pomocy, nawet jeśli nie mamy doświadczenia?
Niezależnie od naszego poziomu doświadczenia podjęcie próby udzielenia pierwszej pomocy zawsze jest lepsze niż bierność. Nawet podstawowe działania, takie jak stabilizowanie osoby albo sprawdzenie czy oddycha i wezwanie pomocy, mogą znacznie zmienić rokowania. Pamiętajmy, że dyspozytorzy numerów alarmowych są przeszkoleni tak, by przez telefon poinstruować nas krok po kroku, w jaki sposób pierwszej pomocy trzeba udzielić.
Doświadczenie ratowania życia może zwiększyć naszą pewność siebie i zmotywować do zdobycia większej wiedzy i umiejętności z zakresu pierwszej pomocy. Pamiętaj, że jesteś ważnym ogniwem w łańcuchu przetrwania i nigdy nie wiadomo, kto z nas akurat będzie potrzebował wsparcia.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.