Mimo że ludzkość od wieków zadaje sobie pytanie o sekrety długowieczności, dopiero teraz dzięki nowoczesnej medycynie zaczynamy zbliżać się do odpowiedzi. Ile lat może przeżyć człowiek i czy każdy z nas może być ekstremalnie długowieczny?
Spis treści
Co to znaczy być „ekstremalnie długowiecznym”?
Kiedy myślimy o długowieczności, często wyobrażamy sobie osoby, które przekraczają magiczne bariery wieku, takie jak 100 czy 110 lat. Ale czy naprawdę trzeba być przynajmniej stulatkiem, by zasłużyć na miano ekstremalnie długowiecznego?
Przeciętna długość życia człowieka rośnie – to bezsprzeczny fakt. Niektórzy naukowcy spekulują, że pod koniec bieżącego wieku normą ma być dożywanie ponad 120 lat. Jednak bycie ekstremalnie długowiecznym wcale nie oznacza, że musimy przekroczyć magiczną barierę 100 lat. Równie dobrze za długowieczną możemy uznać osobę, która w wieku 80 lat biega maratony albo kogoś, kto w wieku 70 lat zaczyna uczyć się kroków tańca towarzyskiego, by po kilku latach zdobyć mistrzostwo kraju. Długowieczność to nie tylko liczba lat, które przeżywamy, ale przede wszystkim ich jakość.
Wielu z nas pięćdziesiątkę traktuje jako pewnego rodzaju kamień milowy – moment do zastanowienia się nad tym, co udało się nam osiągnąć i jakie wyzwania są jeszcze przed nami. To prawda – jest to moment przełomowy, jednak to absolutnie nie oznacza, że musimy zwolnić. Wiele osób w tym wieku z pasją uczy się języków obcych, podróżuje po świecie, a nawet zakłada firmy. Pięćdziesiątka to moment, w którym doświadczenie często łączy się z chęcią dalszego rozwoju i poszerzania horyzontów.
Rekordziści długowieczności w historii
Wyobraź sobie życie rozciągnięte na ponad 100 lat, pełne zmian, doświadczeń i niesamowitych wydarzeń historycznych. Cóż za przywilej! W historii ludzkości spotykamy się z nielicznymi, ale niezwykle inspirującymi przypadkami osób, które miały okazję poznać tajniki długowieczności z perspektywy, o której większość z nas może tylko pomarzyć.
Jeanne Calment – kobieta, która przeżyła 122 lata
Jeanne Calment z Francji jest niewątpliwie jednym z najbardziej fascynujących przykładów długowieczności. Jej życie rozpoczęło się w 1875 roku, a zakończyło w 1997 roku, co czyni ją rekordzistką długowieczności potwierdzoną przez Księgę Rekordów Guinnessa. Przeżyła dwie wojny światowe, widziała wiele przełomów technologicznych i była świadkiem ogromnych zmian społecznych. Jeanne w wieku 85 lat zaczęła uczyć się grać na fortepianie i aż do setki jeździła na rowerze. Jej sekretem długowieczności były – jak mawiała – „uśmiech i dużo czekolady”.
Inni znani rekordziści życia
Chociaż Jeanne Calment jest najbardziej rozpoznawalnym symbolem długowieczności, nie tylko ona znacznie przekroczyła 100 lat. Sarah Knauss z USA przeżyła 119 lat. W Japonii, kraju znanym z wysokiej liczby stulatków, mieszkała Misao Okawa, która dożyła 117 lat, ciesząc się doskonałym zdrowiem i aktywnością do końca swoich dni.
W przypadku mężczyzn za rekordzistę jest uważany Brazylijczyk Jose Paulino Gomes. Zmarł w 2023 roku, niedługo przed swoimi 128 urodzinami.
Przeanalizowane przez badaczy dane demograficzne z Europy Zachodniej i Japonii wskazują, że po przekroczeniu 110 roku życia ryzyko zgonu w czasie każdego kolejnego roku jest już cały czas takie samo. Jednak wynosi średnio aż 47 proc., a to oznacza, że sumaryczne prawdopodobieństwo śmierci już w kilku kolejnych latach staje się naprawdę wysokie. To po prostu pewnego rodzaju loteria z małą szansą na wygraną.
W Europie Zachodniej przeciętna długość życia kobiet i mężczyzn wzrosła dzięki przełomowym terapiom przedłużające życie oraz leczeniu chorób typowych dla wieku podeszłego.
Czynniki wpływające na długowieczność
Kiedy zastanawiamy się nad tajemnicą długiego życia, myślimy o szczęśliwcach, którzy mieli „dobre geny”. Ale czy to na pewno jedyny klucz do długowieczności? Czy może to nie tyle geny, co nasze codzienne nawyki, postawy i rozwój medycyny odpowiadają za to, jak długo będziemy żyć?
Geny a długowieczność
Z pewnością zdarzyło się Wam usłyszeć historie o rodzinach, w których wszyscy dożyli sędziwego wieku. Nie da się ukryć – genetyka odgrywa ważną rolę w długowieczności. Długowieczność stała się tematem licznych badań w moskiewskim instytucie fizyki. Wszechstronny przegląd literatury naukowej oraz analiza dostępnych badań wykazały, że długość życia człowieka silnie zależy nie tylko od genów, ale również od warunków życia oraz różnych czynników stresowych. Zwrócono uwagę na obecność ochronnych wariantów genów, które mogą wpływać na trwanie życia.
Grupa specjalistów z Uniwersytetu w Palermo i innych włoskich ośrodków przeprowadziła przegląd badań na temat wpływu genów na długowieczność. Według wyników od genów zależy ona w 33 proc. u kobiet i aż w 48 proc. u mężczyzn. Niemniej geny to tylko część układanki. Jak pokazują przy tym badania, długowieczność silnie zależy od genów, ale mocno liczą się też warunki życia.
Zdrowy tryb życia i jego wpływ na długość życia
Jak zauważył dr Robert J. Pignolo z Mayo Clinic, autor przeglądu dostępnych badań na temat różnych czynników wpływających na długość życia, dzisiejsi stulatkowie to osoby, które w młodości okazały się szczególnie odporne na potencjalnie śmiertelne choroby wieku młodzieńczego, a schorzenia typowe dla wieku podeszłego pojawiają się u nich później.
Co może przedłużyć życie? Odpowiedź jest prosta: zdrowy tryb życia! Zrównoważona dieta, regularna aktywność fizyczna, unikanie używek i dbanie o zdrowy sen to kluczowe składniki recepty na długowieczność. Wielu stulatków podkreśla, jak ważne jest dbanie o siebie każdego dnia. Oczywiście nie chodzi tu o ciągłe ograniczenia, ale o świadome wybory, które pomogą nam cieszyć się życiem w pełni zdrowia jak najdłużej.
Medycyna i nowoczesne technologie a perspektywy długowieczności
W czasach naszych pradziadków wiele chorób dziś leczonych bez większego problemu było nieuleczalnych. Terapie genowe, medycyna precyzyjna i technologie monitorowania zdrowia w czasie rzeczywistym to tylko niektóre z innowacji, które mogą pozytywnie wpłynąć na naszą długość życia. Dzięki nim mamy szansę nie tylko żyć dłużej, ale również lepiej.
Eksperymenty na zwierzętach, takich jak myszy, wykazały, że pewne interwencje, takie jak modyfikacje genetyczne czy specjalne diety, mogą znacznie wydłużyć życie. Współczesne badania skupiają się również na telomerach – końcowych częściach chromosomów, które skracają się wraz z wiekiem.
Czy dłuższe życie zawsze oznacza lepsze życie?
Niekoniecznie. Życie przez ponad 100 lat może być niezwykle trudne, jeśli większość lat po przekroczeniu setki spędzimy, borykając się z problemami zdrowotnymi. Długowieczność może być błogosławieństwem, ale tylko wtedy, gdy jesteśmy w stanie cieszyć się dobrym zdrowiem, aktywnością i relacjami z bliskimi. A o to wraz z wiekiem jest coraz trudniej.
Fot. główne: Jose Paulino Gomes, screen z YouTube / You News2
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.