Ageizm to zjawisko społeczne polegające na dyskryminacji ze względu na wiek. Jednak to, kogo uznamy za „starszego”, jest pojęciem mocno względnym. Ageizm bowiem często nie zaczyna się dopiero po 50- czy 60 roku życia, lecz znacznie wcześniej. Spotykają się z nim nawet czterdziestolatkowie.
Spis treści
Ageizm w polskiej rzeczywistości
Z raportu „Ageizm w Polsce – podsumowanie eksperymentalnego badania terenowego” Polskiego Instytutu Ekonomicznego wynika, że młodsi kandydaci do pracy są znacznie częściej zapraszani na rozmowy kwalifikacyjne niż starsi. Kandydaci mający poniżej 30 lat otrzymywali zaproszenie na rozmowę kwalifikacyjną średnio dwa razy częściej niż osoby po pięćdziesiątce.
Zgodnie z Kodeksem pracy „pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy”.
Chociaż Kodeks pracy stawia sprawę jasno co do równego traktowania pracowników, ageizm to nie żart. Jednak przeważnie nie wynika on bezpośrednio ze złej woli, ale raczej z utrwalonych stereotypów, od których wielu z nas nie jest wolnych.
Często zakładamy, że starsi pracownicy nie będą tak biegli w technologiach jak młodsi. Takie myślenie prowadzi do samospełniających się przepowiedni. Pamiętajmy, że za jakiś czas my też będziemy starsi i też możemy paść ofiarą takiego myślenia. Ponadto stereotypy mogą prowadzić do błędnych decyzji rekrutacyjnych, opierających się na przeszłych doświadczeniach, a nie rzeczywistych umiejętnościach.
Negatywne skutki ageizmu
Dyskryminacja ze względu na wiek może mieć poważne konsekwencje, zarówno dla jednostki, jak i dla społeczeństwa. Przejawy dyskryminacji wobec starszych osób, takie jak żarty na ich temat w filmach czy w miejscu pracy, mogą znacznie pogorszyć czyjeś zdrowie psychiczne i fizyczne.
Osoby doświadczające dyskryminacji mogą czuć się izolowane i niedoceniane. W efekcie ich samoocena się obniży. Poczucie odrzucenia może zwiększyć ryzyko rozwoju depresji i innych problemów zdrowotnych. W skali społecznej dyskryminacja ze względu na wiek prowadzi do podziałów i braku zrozumienia między pokoleniami oraz odpowiada za marnowanie potencjału ludzi, którzy mogliby dać cenny wkład w rozwój społeczny i gospodarczy.
Co możemy zrobić, by przeciwdziałać ageizmowi?
Ageizm nie powstał sam i nie warto oczekiwać, że sam zniknie. Potrzebujemy aktywnego zaangażowania, kampanii społecznych i zmiany w sposobie myślenia. To zaczyna się od języka – unikajmy powielania stereotypów. Działy HR i specjaliści ds. PR-u powinni działać w tym kierunku i promować wartości równości w miejscu pracy. Może nadszedł czas, aby przemyśleć używanie fraz takich jak „młody, dynamiczny zespół” i zacząć doceniać korzyści płynące z zespołów wielopokoleniowych.
Według badaczy z Cornell University, najskuteczniejsze programy mające na celu przeciwdziałanie ageizmowi łączą edukację z kontaktem międzypokoleniowym. Do tego wniosku naukowcy doszli po przeanalizowaniu 63 badań przeprowadzonych w latach 1976–2018, w których oceniono różne metody interwencji w celu ograniczenia ageizmu.
„Najbardziej zaskakujące było to, jak wiele tych programów rzeczywiście działa. Jeśli uczymy ludzi więcej o starzeniu się i jednocześnie pomagamy im tworzyć pozytywne relacje ze starszymi osobami, to działania te przynoszą efekty” – stwierdził prof. Karl Pillemer z Cornell University.
Rozwiązania na przyszłość
Walka z ageizmem to klucz do budowy sprawiedliwego społeczeństwa, w którym wiek traktowany jest jako atut, a nie bariera. Podnoszenie świadomości społecznej poprzez wykłady może pomóc w przełamywaniu negatywnych stereotypów. Interdyscyplinarne spotkania oraz działania w mediach społecznościowych to też szansa na podkreślenie wartości i wkładu wszystkich pokoleń w budowanie przyszłości nienaznaczonej piętnem dyskryminacji ze względu na wiek.
Jak podkreślił prof. Pillemer, metody łączące edukację z kontaktem międzypokoleniowym są zarówno tanie, jak i łatwe do wdrożenia. Dlatego organizacje wolontariackie czy programy pozaszkolne powinny rozważyć ich zastosowanie w celu redukcji ageistycznych postaw w społeczeństwie.
Badanie Sodexo „Potrzeby pracowników 2022” wskazuje, że pracownicy cenią różnorodność: 80 proc. badanych widzi w niej szansę, a 67 proc. uważa, że pracodawca powinien kształcić podwładnych w zakresie równości. Zespoły różnorodne są efektywne, kreatywne i promują wymianę doświadczeń. To opłacalna inwestycja!
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.