Komu i kiedy przysługuje trzynasta pensja – te warunki trzeba spełnić

trzynasta pensja dla seniora

Dodatkowa pensja to miłe wsparcie dla domowego budżetu. Niestety nie każdy senior ma szansę ją dostać. Komu przysługuje trzynastka? Jakie warunki trzeba spełnić, by ją otrzymać?

Kto ma prawo do trzynastej pensji?

Prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego mamy tylko wtedy, gdy spełnimy określone kryteria. Z mocy przepisów upoważnienie do otrzymania trzynastki dotyczy wyłącznie pracowników jednostek sfery budżetowej. Dodatek do rocznego wynagrodzenia należy się:

  • pracownikom samorządowych jednostek / zakładów budżetowych (czy państwowych jednostek sfery budżetowej);
  • osobom zatrudnionych w urzędach organów władzy publicznej, kontroli i ochrony prawa; także w sądach i trybunałach;
  • pracownikom biur senatorskich, poselskich lub poselsko-senatorskich oraz klubów, kół albo zespołów parlamentarnych;
  • pracownikom państwowych jednostek sfery budżetowej, dla których środki na wynagrodzenia są kształtowane na podstawie odrębnej ustawy.

Trzynastka przysługuje osobom zatrudnionym na umowie o pracę, niezależnie od tego, czy umowa jest na czas określony czy nieokreślony, oraz tego, jaki ma wymiar: cały etat, pół etatu itp. Trzynasta pensja przysługuje także pracownikowi budżetówki zatrudnionemu na umowie o zastępstwo. 

Ile wyniesie trzynasta pensja?

Wysokość trzynastki dla pracowników sektora budżetowego nie jest dowolna. Jej wymiar reguluje art. 4 ust. 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Zgodnie z nim trzynastka to 8,5% sumy wynagrodzeń pracownika za rok kalendarzowy, za który ma prawo otrzymać bonus. Wymiar pensji zasadniczej powiększa się o wynagrodzenie urlopowe, świadczenie uwzględniane przy wyliczaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął zatrudnienie w wyniku przywrócenia do obowiązków.

Przy wyliczaniu trzynastej pensji nie są uwzględniane:

  • wynagrodzenia i zasiłki za czas choroby,
  • zasiłek macierzyński,
  • wynagrodzenia za urlop szkoleniowy.

Trzynasta pensja dla seniora i nie tylko jest opodatkowana i oskładkowana na takich samych zasadach jak wynagrodzenie zasadnicze.

Kiedy seniorowi przysługuje trzynasta pensja w pełnym wymiarze?

Prawo do dodatkowej pensji w maksymalnej wysokości przysługuje pracownikowi, który przepracował u danego pracodawcy pełny rok kalendarzowy w ramach nawiązanego stosunku pracy. Osoby, które nie spełniają tego wymogu, trzynastkę mogą otrzymać w proporcjonalnej wysokości (jednak muszą pracować w danym zakładzie przynajmniej przez 6 miesięcy w ciągu roku). Od tej zasady istnieją jednak wyjątki.

Okresy zatrudnienia w kilku jednostkach sfery budżetowej nie podlegają sumowaniu. Ważny jest staż pracy w zakładzie, który przyznaje trzynastkę.

Prawo do trzynastki a krótki staż pracy

Pracownik, który nie przepracował przynajmniej pół roku w danym zakładzie, zyskuje prawo do trzynastki tylko wtedy, gdy:

  • został powołany do czynnej służby wojskowej albo skierowano go do odbycia służby zastępczej;
  • pozostawał w warunkach urlopu macierzyńskiego, wychowawczego, ojcowskiego, urlopu dla poratowania zdrowia itp.;
  • nawiązał stosunek pracy w trakcie roku kalendarzowego (chodzi o nauczycieli / nauczycieli akademickich zgodnie z organizacją pracy szkoły / szkoły wyższej);
  • został zatrudniony jako pracownik do pracy sezonowej (jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące).

Półroczny okres zatrudnienia pracownika nie jest brany pod uwagę również wtedy, gdy rozwiązanie stosunku pracy wynika z:

  • przeniesienia służbowego, powołania lub wyboru;
  • przejścia na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne;
  • reorganizacji bądź likwidacji jednostki organizacyjnej pracodawcy;
  • likwidacji pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy.

Bądź podjęcia zatrudnienia:

  • w wyniku przeniesienia służbowego;
  • na podstawie powołania lub wyboru;
  • w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy poprzedniego albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy;
  • w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją;
  • po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej, a także w ramach wygaśnięcia stosunku pracy z powodu śmierci pracownika.

Kiedy trzynasta pensja nie przysługuje?

Mimo spełnienia kryteriów ustawowych na trzynastą pensję nie będzie mogła liczyć osoba, która:

  • stawiła się do pracy, będąc w stanie nietrzeźwości,
  • z którą rozwiązano stosunek pracy bez wypowiedzenia (z winy pracownika),
  • ma nieusprawiedliwioną nieobecność, trwającą dłużej niż 2 dni,
  • otrzymała karę dyscyplinarną w postaci wydalenia z pracy lub służby.

Kiedy jest wypłacana trzynasta pensja?

Trzynastka jest wypłacana w roku następującym po tym, za który przysługuje. Zgodnie z prawem pracodawca jest zobowiązany wypłacić ją pracownikowi nie później niż w ciągu 3 miesięcy, czyli do końca marca. Tej zasady nie stosuje się w sytuacji, gdy wcześniej następuje likwidacja zakładu pracy. Wówczas trzynastkę należy wypłacić w ostatnim dniu stosunku pracy.

Co grozi pracodawcy zwlekającemu z wypłatą trzynastki?

Choć ustawa nie reguluje konsekwencji w przypadku zwlekania pracodawcy z wypłatą trzynastki, można domniemywać, że stosuje się w tym przypadku ogólne przepisy „Kodeksu pracy” dotyczące nieterminowej wypłaty pensji. Opieszałość może skutkować nałożeniem na pracodawcę kary grzywny w wysokości od 1000 do 30 000 zł.

Trzynastka w przedsiębiorstwach prywatnych

W przypadku sektora prywatnych przedsiębiorstw przyznawanie trzynastki oraz jej wysokość są uzależnione od wewnątrzzakładowych ustaleń spisanych w regulaminie. Prawo nie nakłada żadnych norm w tej kwestii, co oznacza, że w odróżnieniu od tzw. budżetówki pracodawca ma swobodę w kształtowaniu warunków przyznawania i wypłaty trzynastek.

Trzynasta pensja a egzekucja komornicza

Bonusowa pensja w przeciwieństwie do trzynastej emerytury nie jest wolna od zajęcia komorniczego. Jest ona traktowana jak zwykłe wynagrodzenie za pracę i podlega ogólnym przepisom o egzekucji z zarobków.

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *