Dodatkowa pensja to miłe wsparcie dla domowego budżetu. Niestety nie każdy senior ma szansę ją dostać. Komu przysługuje trzynastka? Jakie warunki trzeba spełnić, by ją otrzymać?
Spis treści
- Dołącz do merytorycznej grupy dyskusyjnej dla seniorów!
- Zapisz się na nasz newsletter.
- Kto ma prawo do trzynastej pensji?
- Ile wyniesie trzynasta pensja?
- Kiedy seniorowi przysługuje trzynasta pensja w pełnym wymiarze?
- Prawo do trzynastki a krótki staż pracy
- Kiedy trzynasta pensja nie przysługuje?
- Kiedy jest wypłacana trzynasta pensja?
- Co grozi pracodawcy zwlekającemu z wypłatą trzynastki?
- Trzynastka w przedsiębiorstwach prywatnych
- Trzynasta pensja a egzekucja komornicza
Kto ma prawo do trzynastej pensji?
Prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego mamy tylko wtedy, gdy spełnimy określone kryteria. Z mocy przepisów upoważnienie do otrzymania trzynastki dotyczy wyłącznie pracowników jednostek sfery budżetowej. Dodatek do rocznego wynagrodzenia należy się:
- pracownikom samorządowych jednostek / zakładów budżetowych (czy państwowych jednostek sfery budżetowej);
- osobom zatrudnionych w urzędach organów władzy publicznej, kontroli i ochrony prawa; także w sądach i trybunałach;
- pracownikom biur senatorskich, poselskich lub poselsko-senatorskich oraz klubów, kół albo zespołów parlamentarnych;
- pracownikom państwowych jednostek sfery budżetowej, dla których środki na wynagrodzenia są kształtowane na podstawie odrębnej ustawy.
Trzynastka przysługuje osobom zatrudnionym na umowie o pracę, niezależnie od tego, czy umowa jest na czas określony czy nieokreślony, oraz tego, jaki ma wymiar: cały etat, pół etatu itp. Trzynasta pensja przysługuje także pracownikowi budżetówki zatrudnionemu na umowie o zastępstwo.
Ile wyniesie trzynasta pensja?
Wysokość trzynastki dla pracowników sektora budżetowego nie jest dowolna. Jej wymiar reguluje art. 4 ust. 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Zgodnie z nim trzynastka to 8,5% sumy wynagrodzeń pracownika za rok kalendarzowy, za który ma prawo otrzymać bonus. Wymiar pensji zasadniczej powiększa się o wynagrodzenie urlopowe, świadczenie uwzględniane przy wyliczaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął zatrudnienie w wyniku przywrócenia do obowiązków.
Przy wyliczaniu trzynastej pensji nie są uwzględniane:
- wynagrodzenia i zasiłki za czas choroby,
- zasiłek macierzyński,
- wynagrodzenia za urlop szkoleniowy.
Trzynasta pensja dla seniora i nie tylko jest opodatkowana i oskładkowana na takich samych zasadach jak wynagrodzenie zasadnicze.
Kiedy seniorowi przysługuje trzynasta pensja w pełnym wymiarze?
Prawo do dodatkowej pensji w maksymalnej wysokości przysługuje pracownikowi, który przepracował u danego pracodawcy pełny rok kalendarzowy w ramach nawiązanego stosunku pracy. Osoby, które nie spełniają tego wymogu, trzynastkę mogą otrzymać w proporcjonalnej wysokości (jednak muszą pracować w danym zakładzie przynajmniej przez 6 miesięcy w ciągu roku). Od tej zasady istnieją jednak wyjątki.
Okresy zatrudnienia w kilku jednostkach sfery budżetowej nie podlegają sumowaniu. Ważny jest staż pracy w zakładzie, który przyznaje trzynastkę.
Prawo do trzynastki a krótki staż pracy
Pracownik, który nie przepracował przynajmniej pół roku w danym zakładzie, zyskuje prawo do trzynastki tylko wtedy, gdy:
- został powołany do czynnej służby wojskowej albo skierowano go do odbycia służby zastępczej;
- pozostawał w warunkach urlopu macierzyńskiego, wychowawczego, ojcowskiego, urlopu dla poratowania zdrowia itp.;
- nawiązał stosunek pracy w trakcie roku kalendarzowego (chodzi o nauczycieli / nauczycieli akademickich zgodnie z organizacją pracy szkoły / szkoły wyższej);
- został zatrudniony jako pracownik do pracy sezonowej (jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące).
Półroczny okres zatrudnienia pracownika nie jest brany pod uwagę również wtedy, gdy rozwiązanie stosunku pracy wynika z:
- przeniesienia służbowego, powołania lub wyboru;
- przejścia na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne;
- reorganizacji bądź likwidacji jednostki organizacyjnej pracodawcy;
- likwidacji pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy.
Bądź podjęcia zatrudnienia:
- w wyniku przeniesienia służbowego;
- na podstawie powołania lub wyboru;
- w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy poprzedniego albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy;
- w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją;
- po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej, a także w ramach wygaśnięcia stosunku pracy z powodu śmierci pracownika.
Kiedy trzynasta pensja nie przysługuje?
Mimo spełnienia kryteriów ustawowych na trzynastą pensję nie będzie mogła liczyć osoba, która:
- stawiła się do pracy, będąc w stanie nietrzeźwości,
- z którą rozwiązano stosunek pracy bez wypowiedzenia (z winy pracownika),
- ma nieusprawiedliwioną nieobecność, trwającą dłużej niż 2 dni,
- otrzymała karę dyscyplinarną w postaci wydalenia z pracy lub służby.
Kiedy jest wypłacana trzynasta pensja?
Trzynastka jest wypłacana w roku następującym po tym, za który przysługuje. Zgodnie z prawem pracodawca jest zobowiązany wypłacić ją pracownikowi nie później niż w ciągu 3 miesięcy, czyli do końca marca. Tej zasady nie stosuje się w sytuacji, gdy wcześniej następuje likwidacja zakładu pracy. Wówczas trzynastkę należy wypłacić w ostatnim dniu stosunku pracy.
Co grozi pracodawcy zwlekającemu z wypłatą trzynastki?
Choć ustawa nie reguluje konsekwencji w przypadku zwlekania pracodawcy z wypłatą trzynastki, można domniemywać, że stosuje się w tym przypadku ogólne przepisy „Kodeksu pracy” dotyczące nieterminowej wypłaty pensji. Opieszałość może skutkować nałożeniem na pracodawcę kary grzywny w wysokości od 1000 do 30 000 zł.
Trzynastka w przedsiębiorstwach prywatnych
W przypadku sektora prywatnych przedsiębiorstw przyznawanie trzynastki oraz jej wysokość są uzależnione od wewnątrzzakładowych ustaleń spisanych w regulaminie. Prawo nie nakłada żadnych norm w tej kwestii, co oznacza, że w odróżnieniu od tzw. budżetówki pracodawca ma swobodę w kształtowaniu warunków przyznawania i wypłaty trzynastek.
Trzynasta pensja a egzekucja komornicza
Bonusowa pensja w przeciwieństwie do trzynastej emerytury nie jest wolna od zajęcia komorniczego. Jest ona traktowana jak zwykłe wynagrodzenie za pracę i podlega ogólnym przepisom o egzekucji z zarobków.