Renta to świadczenie pieniężne wypłacane przez instytucję ubezpieczeniową (ZUS lub KRUS) w ramach ubezpieczeń społecznych. Przeznaczona jest dla osób, które ze względu na stan zdrowia nie mogą pracować w takim wymiarze jak osoby bez dolegliwości. Gdy przyjdzie nam zmagać się z chorobą i jednocześnie z niemożnością podjęcia pracy, możemy stanąć przed finansową przepaścią. Renta zapewnia choć minimalną stabilność.
Spis treści
Rodzaje rent według okresu wypłaty
Podstawowe kryterium klasyfikacyjne to okres wypłaty – czy jest to świadczenie stałe, czy okresowe.
Renta stała jest wypłacana dożywotnio w sytuacji, gdy nie ma szans na poprawę zdrowia i powrót do pracy (jednak stan zdrowia rencisty może być cyklicznie kontrolowany). Aby ją uzyskać, trzeba posiadać opinię komisji lekarskiej potwierdzającą, że z powodu choroby nie jesteśmy w stanie podjąć żadnej pracy zarobkowej.
Renta okresowa, w przeciwieństwie do renty stałej jest przyznawana na określony czas, ale z możliwością przedłużenia, jeśli stan zdrowia tego wymaga.
Rodzaje rent w Polsce oferowane przez ZUS
Renta chorobowa
Niezdolność do pracy z powodu problemów zdrowotnych to nie tylko domena renty socjalnej. Mamy tu także rentę chorobową, nazywaną również rentą inwalidzką. Wyróżniamy w niej trzy rodzaje: stałe, okresowe oraz szkoleniowe. To stan zdrowia oraz jego zmiany decydują o długości pobierania tej renty.
Rent rodzinna
Renta rodzinna jest wypłacana w przypadku śmierci członka rodziny. Kto może się o nią ubiegać? To dzieci do 16 roku życia, ewentualnie do 25 roku życia, jeśli nadal się uczą. Kolejne osoby to niepełnoletnie wnuki zmarłego, rodzeństwo (jeżeli przez co najmniej rok byli na utrzymaniu zmarłego), małżonek, o ile osiągnął wiek 50 lat lub spełnia inne określone kryteria oraz, w pewnych okolicznościach, rodzice zmarłego. Warto podkreślić, że sama śmierć krewnego to niewystarczający warunek. Renta rodzinna przyznawana jest tylko wtedy, gdy zmarły miał prawo do emerytury, renty, zasiłku lub innego świadczenia. Renta rodzinna nie może być niższa niż kwota najniższej renty rodzinnej (od 1 marca 2023 roku to 1588,44 zł brutto).
Renta wypadkowa
Renta wypadkowa jest przyznawana osobom, które uległy wypadkowi podczas pracy. Nie wymaga udowodnienia stażu składkowego. W przypadku częściowej niezdolności do pracy renta wypadkowa wynosi co najmniej 60 proc. podstawy, natomiast w przypadku całkowitej niezdolności to minimum 80 proc.
Renta socjalna
Bardzo zbliżonym świadczeniem do renty z tytułu niezdolności do pracy jest renta socjalna. To wsparcie dla osób, które nie są w stanie pracować, ale tylko jeśli ich problem zdrowotny pojawił się przed ukończeniem 18 roku życia lub 25 roku życia podczas nauki. Osoby pobierające tę rentę mogą dodatkowo pracować, ale aby pobierać ją w pełnym wymiarze ich zarobki nie mogą przekroczyć 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Renta szkoleniowa
Renta szkoleniowa jest przeznaczona dla osób, które straciły zdolność do pracy w swoim zawodzie, ale mają szansę na przekwalifikowanie. Trwa zazwyczaj 6 miesięcy, jednak może zostać skrócona lub przedłużona do 36 miesięcy. Renta szkoleniowa to 75 proc. podstawy renty.
Procedura i dokumentacja: jak uzyskać rentę?
To, jakie kroki trzeba podjąć, by uzyskać rentę, zależy od jej rodzaju. Ale jedno jest pewne: trzeba się uzbroić w cierpliwość, gdyż proces decyzyjny może trwać wiele tygodni. Jednakże ZUS powinien podjąć decyzję w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia wszystkich okoliczności.
Jakie dokumenty są potrzebne? Zawsze musisz okazać dowód tożsamości i potwierdzić swoje prawo do świadczenia. Przykładowa lista dokumentów potrzebnych do ubiegania się o rentę inwalidzką to: dowód osobisty, różne zaświadczenia z pracy, dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe, informacje o zarobkach oraz o stanie zdrowia.
Podsumowując, rodzaje rent są różne i dostosowane do indywidualnych potrzeb oraz sytuacji życiowych. Ze wsparcia można skorzystać tylko po spełnieniu wymogów formalnych.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.