W sobotę będziemy obchodzić Święto Niepodległości. Już 11 listopada w miastach i wsiach zostaną wywieszone biało-czerwone flagi, usłyszymy płomienne przemówienia i hymn. To ważny dzień dla każdego Polaka. Jednak nie każdy wie, jakie były początki tego wyjątkowego święta. Przypominamy najważniejsze fakty i ciekawostki historyczne, które dotyczą Święta Niepodległości.
Spis treści
Odzyskanie wolności po 123 latach zaborów
Przez 123 lata Polacy byli pod zaborami Rosji, Prus i Austrii. Kiedy podczas I wojny światowej mocarstwa rozbiorowe stanęły w szranki, w zniewolonych Polakach zaczęła tlić się nadzieja na lepsze jutro. Musieli jednak poczekać kilka lat, aż ziemie stopniowo będą wolne. I tak jesienią 1918 roku powstawała niepodległa Polska. Oficjalnie Rada Regencyjna ogłosiła niepodległość Polski 7 października 1918 roku, ale nie wszystkie miasta stały się niepodległe w ciągu jednego dnia. Przykładowo Kraków stał się wolnym miastem 31 października 1918 roku. Kiedy wieść o tym dotarła do Warszawy, w trakcie wystawianej w Teatrze Wielkim opery publiczność wstała i uroczyście odśpiewała pieśń „Jeszcze Polska nie zginęła”. Skąd więc 11 listopada?
We Francji w wagonie pociągu stojącym w lesie pod Compiègne właśnie w tym dniu został podpisany rozejm i zakończyła się I wojna światowa. 11 listopada 1918 Piłsudski przejął z rąk Rady Regencyjnej władzę naczelną nad wojskiem. Od tego dnia Polska zaczęła kształtować się na nowo.
Wielkopolska na niepodległość czekała dłużej
Kiedy Piłsudski był w Warszawie, wiele polskich ziem wciąż czekało na wyzwolenie, czego przykładem jest Wielkopolska, która nadal była pod okupacją. O swoją wolność walczyła w powstaniu wielkopolskim. Wybuchło ono podczas pobytu w Poznaniu Ignacego Paderewskiego. To właśnie jego podniosła mowa zmobilizowała mieszkańców do walki. Finalnie Wielkopolska odzyskała niepodległość 16 lutego 1919 roku. Mieszkańcy Śląska na wolność czekali jeszcze dłużej, bo do 1922 roku.
Rola Ignacego Paderewskiego
Ignacy Paderewski znacząco przyczynił się do wydarzeń w Wielkopolsce, ale nie był to jego jedyny udział w walce o niepodległość. Kiedy wychodził na scenę w Ameryce, swój występ do przepełnionych po brzegi sal zaczynał od opowieści o Polakach, o historii i o tym, jak pozbawiono ich państwa. To właśnie dzięki niemu zebrano tysiące podpisów, a kwestia niepodległości Polski i ziem, jakie powinna odzyskać, znalazła się wśród punktów prezydenta Woodrowa Wilsona mówiących o tym, jak powinien wyglądać powojenny ład światowy.
Pierwsze decyzje nowego rządu
Wkrótce po objęciu władzy zwierzchniej przez Józefa Piłsudskiego powstał nowy rząd. Stopniowo zaczęła tworzyć się nowa Polska. Piłsudski wprowadził ubezpieczenie zdrowotne i ośmiogodzinny dzień pracy. Zalegalizowano prawo do strajków i tworzenie związków zawodowych.
Kobiety zyskują prawo do głosu
Już 28 listopada wydano dekret w związku z wyborami do Sejmu Ustawodawczego, a prawo do głosowania otrzymali wszyscy obywatele, również kobiety. Jest to o tyle istotne, że była to rewolucja na skalę europejską. We Francji kobiety mogły głosować dopiero w latach 40., a w Szwajcarii jeszcze później, bo w 1971 roku. Na datę wyborów wyznaczono 26 stycznia 1919 roku.
11 listopada nie zawsze był świętowany
Chociaż 11 listopada od początku był dla Polaków ważnym dniem, to nie zawsze był świętem narodowym. Od 1919 do 1936 roku świętowanie niepodległości odbywało się w Warszawie i miał charakter wojskowy. W 1926 roku Józef Piłsudski ustanowił 11 listopada dniem wolnym dla urzędników państwowych. Od 1932 roku był to także dzień wolny od nauki. Rangę święta państwowego 11 listopada ma od 1937 roku. Miało to być upamiętnienie Józefa Piłsudskiego dwa lata po jego śmierci.
Podczas II wojny światowej obchodzenie świąt państwowych było nielegalne, ale Polacy nadal świętowali, choć głównie w ramach małego sabotażu. Niemożliwe było też celebrowanie go w okresie PRL-u. Święto Niepodległości ponownie zwiększyło swoją rangę dopiero w 1980 i 1981 roku za sprawą Solidarności. Obchodzone 11 listopada Święto Niepodległości przywrócono w sejmie dopiero w 1989 roku. Obecnie co roku organizowane są liczne marsze, koncerty i inne wydarzenia z tej okazji.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.