Drzewa są niewątpliwie jednym z najważniejszych składników naszej planety. Majestatycznie stoją na swoim miejscu, niewzruszone przez zmieniające się pory roku, modę czy tempo naszego codziennego życia. Są nie tylko pięknym elementem krajobrazu, ale również nieocenionym źródłem wielu korzyści dla człowieka i środowiska, z których często nawet nie zdajemy sobie sprawy. Czy zdajecie sobie sprawę, jak ważne są one dla naszego zdrowia i dobrobytu? Odkryjmy razem, co drzewa dają człowiekowi i jak możemy w zamian troszczyć się o te nieocenione dary natury.
Spis treści
Urok drzew – nieocenione dary natury
No więc, dlaczego drzewa są tak niesamowicie ważne dla nas – ludzi? Wyobraź sobie na chwilę, że wszystkie drzewa znikają. Puste miejsca, brak cienia, brak tych wspaniałych, szumiących liści. To by była nie tylko smutna, ale i przerażająca wizja.
Drzewa są dosłownie naturalnymi „maszynami do oddychania”. Zastanów się, jak wiele powietrza przepuszcza jedno drzewo dziennie. A teraz pomnóż to przez miliardy drzew na świecie – to naprawdę robi wrażenie!
Ale czyste powietrze to tylko początek. Drzewa są jak nasze wielkie, zielone parasole. Dają cień w upalne dni, chronią przed deszczem i wiatrem. Są też doskonałym schronieniem dla zwierząt – zapewniają im bezpieczne siedliska. Są praktyczne i funkcjonalne, ale także inspirują na wiele sposobów. Obdarzają nas swoją obecnością na ulicach, w parkach, w ogrodach. Czy to nie jest niesamowite, że możemy zasiąść pod drzewem i poczytać książkę, spotkać się z przyjaciółmi, czy po prostu zrelaksować się, słuchając szumu liści?
I chociaż każde drzewo jest cenne, to niektóre z nich są prawdziwymi perełkami. Mamy na myśli te ogromne, starodrzewy, które rosną od setek lat. Wyobraź sobie wszystko, co one „widziały” i czego „doświadczyły” przez ten czas! To żywe pomniki historii.
Drzewa jako źródło tlenu i oczyszczacze powietrza
Znasz to uczucie, kiedy wychodzisz na świeże powietrze zaraz po burzy? Wreszcie można oddychać pełną piersią. To wszystko dzięki drzewom. Drzewa, podobnie jak inne rośliny, przeprowadzają proces zwany fotosyntezą. Absorbują dwutlenek węgla (CO2), który jest jednym z głównych gazów cieplarnianych, i przekształcają go w tlen, który oddychamy. Ale to nie koniec! Drzewa są tak genialne, że potrafią także pochłaniać inne zanieczyszczenia powietrza, takie jak ozon, tlenki azotu, amoniak i niektóre związki siarki.
Ale jak to możliwe, że drzewa „oddychają” zanieczyszczeniami? Otóż, na powierzchni liści znajdują się miliony małych porów zwanych szparkami. To przez nie drzewa absorbują dwutlenek węgla. Szparki są tak sprytne, że potrafią także pochłaniać inne zanieczyszczenia. A kiedy deszcz spłukuje zanieczyszczenia z liści do gleby, drzewa używają ich jako naturalnego nawozu. To jest opcja win-win dla wszystkich!
Drzewa są więc naturalnymi filtrami. Im więcej mamy drzew, tym więcej zanieczyszczeń mogą one pochłonąć. I chodzi tutaj nie tylko o lasy, ale także o drzewa w miastach. Mogą one skonsumować znaczną część zanieczyszczeń powietrza produkowanych przez ruch samochodowy i przemysł.
Drzewa a nasze zdrowie
Pewnie zauważyliście, że po długim spacerze w lesie czujecie się zrelaksowani i odświeżeni tak, jakbyście dopiero co naładowali baterie. To nie tylko Wasze odczucia – nauka potwierdza, że przebywanie wśród drzew pozytywnie wpływa na zdrowie i samopoczucie. W Japonii na określenie tego zjawiska ukuto nawet specjalny termin – „shinrin-yoku”, co dosłownie oznacza „kąpiel leśną”.
Ale jak to działa? Otóż drzewa wydzielają naturalne olejki eteryczne zwane fitoncydami, które mają zdolność do poprawiania naszej odporności i nastroju. Tym samym spędzanie czasu wśród drzew może obniżać poziom stresu, zmniejszać ciśnienie krwi oraz zwiększać koncentrację i zdolność do zapamiętywania.
To oznacza, że właściwie powinniśmy zacząć patrzeć na lasy jak na gigantyczne, naturalne gabinety terapeutyczne. Wyobraź sobie, że zamiast siedzieć w poczekalni u lekarza, możesz spacerować po lesie, wdychać świeże, pełne tlenu powietrze, słuchać szumu liści i obserwować zwierzęta. Nieźle, prawda?
Ale to nie wszystko. Drzewa są także naturalnymi „klimatyzatorami”. Dzięki procesowi zwanemu transpiracją emitują parę wodną, która pomaga chłodzić otaczające nas powietrze. W upalne dni drzewa mogą więc obniżyć temperaturę powietrza nawet o kilka stopni, co jest niezwykle ważne w miastach, gdzie beton i asfalt pochłaniają i zatrzymują skwar, tworząc tzw. wyspy ciepła.
Kolejnym ważnym aspektem jest zdolność drzew do ochrony przed powodzią. Wiemy, że ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak gwałtowne deszcze, są coraz częstsze w związku ze zmianami klimatu. A tutaj drzewa mogą naprawdę pomóc. Korzenie drzew pomagają wchłaniać wodę, co zmniejsza ryzyko powodzi, a liście spowalniają opady deszczu, co daje glebie więcej czasu na wchłonięcie wody.
I na koniec, drzewa są niezastąpione w utrzymaniu bioróżnorodności. Są schronieniem dla ptaków, owadów i małych ssaków, które znalazły sposób na przetrwanie w miejskiej dżungli. I nie tylko. Są także miejscem dla roślin pnących, mchów i porostów.
Kulturalne i duchowe znaczenie drzew
Pewnie nie raz podziwialiście drzewa za ich urodę, siłę i zdolność przetrwania? Ale czy kiedykolwiek zastanawialiście się nad ich duchowym i kulturalnym znaczeniem?
Zacznijmy od Celtów, starożytnego ludu, który zamieszkiwał tereny dzisiejszej Irlandii, Wielkiej Brytanii i północnej Francji. Dla Celtów drzewa były święte, a każde drzewo miało swoje znaczenie. Na przykład dąb, który symbolizował siłę, wytrzymałość i długowieczność, był uważany za najświętsze z drzew. Ale również inne gatunki, jak brzoza czy jesion, miały swoje miejsce w celtyckim panteonie.
Podobnie było w kulturze nordyckiej, gdzie Yggdrasil, ogromne drzewo światów, łączyło różne sfery wszechświata – Asgard, dom bogów, Midgard, dom ludzi, i Hel, dom zmarłych.
Przejdźmy teraz do Indii, gdzie drzewo figowe, zwane Bodhi, ma szczególne miejsce. To pod takim drzewem Siddharta Gautama, późniejszy Budda, osiągnął oświecenie. Od tamtej pory drzewa Bodhi są ważnym symbolem dla buddystów na całym świecie.
A co powiesz na Afrykę? W wielu afrykańskich kulturach drzewa są centralnym punktem wierzeń i rytuałów. W niektórych plemionach drzewa baobabu są uważane za dom duchów przodków i są centrum życia społeczności.
No i oczywiście nie można zapomnieć o znaczeniu drzew w polskiej kulturze. Czy wiesz, że wiele z naszych starych, wiejskich zwyczajów i obrzędów jest związanych z drzewami? Na przykład w Noc Kupały skakano przez płonące gałęzie, aby zapewnić sobie zdrowie i pomyślność, a gałązki wierzby świętej były symbolem odnowy i oczyszczenia.
Tak jak widzisz, drzewa mają ogromne znaczenie w kulturach całego świata. Są symbolem życia, śmierci, odnowy, siły i duchowości.
Jak możemy wspierać drzewa i dbać o ich ochronę?
Prawda jest taka, że drzewa nas potrzebują. Tak jak mówi stare powiedzenie: najlepszy czas, aby posadzić drzewo, to dwadzieścia lat temu. Drugi najlepszy czas to teraz. Ale nie martw się, nawet jeśli nie masz ogrodu ani działki, nadal możesz zrobić wiele, by wspierać drzewa i zieleń w swoim najbliższym otoczeniu.
Zacznijmy od czegoś bardzo prostego, co możemy robić każdego dnia – oszczędzać papier. Pamiętaj, że za każdym kawałkiem papieru stoi drzewo. Więc zastanów się dwa razy, zanim wydrukujesz e-mail albo fakturę. Jeśli jednak musisz używać papieru, wybieraj ten z recyklingu i pamiętaj o segregacji odpadów.
Innym prostym sposobem jest wspieranie organizacji, które walczą o ochronę drzew i lasów. Możesz to zrobić przez wolontariat, donacje albo nawet poprzez udział w ich akcjach, takich jak sadzenie drzew. Jeśli masz ogród, pomyśl o posadzeniu drzewa. Ale pamiętaj, że nie wszystkie drzewa są dobre do wszystkich miejsc. Dobrze jest wybrać rodzime gatunki, przystosowane do naszego klimatu i gleby.
A co z miejską dżunglą? Tutaj też możemy pomóc. Jak? Dbając o zieleń miejską, pomagając w jej pielęgnacji i ochronie. Możemy również angażować się w działania społeczności lokalnej na rzecz tworzenia nowych zielonych przestrzeni.
Jeszcze jedna rzecz. Edukacja. Mówmy o drzewach, o ich roli i znaczeniu. Uczmy wnuki szacunku do natury. Pokażmy im, jak cenne są drzewa, nie tylko dla nas, ale dla całego naszego świata.
Tak jak widzisz, mamy wiele możliwości, aby wspierać drzewa i zieleń. A przecież to nasze wspólne dobro. Więc nie czekaj, zacznij już dziś. Bo pamiętaj – drzewa nas potrzebują.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.