Mniej sprawny słuch to główny aspekt kojarzony z zaawansowanym wiekiem. Jego powszechność ukuła stereotyp seniora jako osoby niedosłyszącej. Czy kłopoty ze słuchem muszą dotykać każdej osoby starszej? Jak reagować na ich objawy?
Spis treści
Dlaczego słuch jest ważny?
Słuch to zmysł pozwalający lepiej orientować się w otaczającej rzeczywistości. Dyskomfort związany z nieprawidłowym słyszeniem bardzo szybko negatywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie. Ma to przede wszystkim związek z uniemożliwieniem prawidłowej komunikacji.
Dlaczego słuch się pogarsza?
Przyczyn pogarszającego się słuchu może być wiele. Niewątpliwie jest to wynik naturalnego procesu neurodegeneracyjnego. Około 50. roku życia zużyciu ulegają komórki zmysłowe ślimaka. To one odpowiadają za przekształcanie fal dźwiękowych w impulsy elektryczne i przekazywanie ich do mózgu. Dodatkowo pogorszeniu słuchu sprzyjają różne schorzenia nasilające się po 60. roku życia. Ich apogeum przypada przeważnie 20 lat później, co skutkuje znacznym pogłębieniem niedosłuchu. Pierwotne problemy ze słuchem często są ignorowane, choć może kryć się za nimi poważna przypadłość zdrowotna. O tym świadczy szczególnie nagła częściowa bądź całościowa utrata słuchu.
Do czynników ryzyka sprzyjających niedosłuchowi zalicza się:
- Predyspozycje genetyczne: niedosłuch związany może być z genami. Osoby mające krewnych z niedosłuchem są na niego bardziej podatne,
- Choroby sercowo-naczyniowe: utracie słuchu w podeszłym wieku sprzyja zmniejszony przepływ krwi w uchu wewnętrznym,
- Częstą ekspozycję na hałas: ubytek słuchu związany może być także z wieloletnią ekspozycją na zbyt wysokie dźwięki. Komórki słuchowe w uchu wewnętrznym zostają częściowo uszkodzone, co uniemożliwia długotrwałe zachowanie sprawności.
Jakie są początki niedosłuchu?
Niedosłuch można zauważyć dość szybko. Kontakt z osobą słabiej słyszącą jest wyraźnie inny niż z kimś niemającym takiego problemu. Prośby o wielokrotne powtarzanie tych samych komunikatów bądź zwiększanie głośności w telewizorze to pierwsze objawy słabszego słyszenia. Zwykle budzą one irytację otoczenia, choć w rzeczywistości nie jest to zasadne. Musimy mieć świadomość, że senior prosi o powtórzenie komunikatów nie po to, by zrobić nam na złość, lecz z powodu swojej dysfunkcji zdrowotnej.
Osoba niedosłysząca, wstydząca się problemu, zaczyna trudniej samodzielnie funkcjonować w środowisku. Zdarza się, że ma obawy związane z proszeniem rozmówcy o powtórzenie zdania, gdyż nie chce wywołać u niego zniecierpliwienia, albo po prostu nie zamierza zdradzać swoich problemów osobom postronnym. Senior, mając problemy ze zrozumieniem przekazu, niekiedy całkowicie rezygnuje z aktywności. W starszym wieku to zagrożenie tym większe, gdyż może nasilić samotność. Dlatego tak ważne jest, by głuchota nie zdominowała naszego życia. W innym wypadku wzrośnie m.in. ryzyko depresji czy zaburzeń przemiany materii.
Osoby z niedosłuchem:
- w początkowym okresie problemu słyszą w miarę dobrze, ale nie odbierają dźwięków w paśmie wysokich częstotliwości,
- mają wrażenie, że rozmówca mówi niewyraźnie, przez co często dochodzi do nieporozumień,
- słyszą słabiej w miejscach, w których nasila się hałas, np. w restauracjach. Są bardzo przewrażliwione słuchowo.
- niekiedy dodatkowo muszą mierzyć się z szumami usznymi (wśród niektórych istnieje nawet zwiększone ryzyko wystąpienia zaburzeń poznawczych).
Co zrobić, kiedy bliski zaczyna niedosłyszeć?
Senior, który niedosłyszy, powinien jak najszybciej udać się do lekarza. Dzięki temu z dużym prawdopodobieństwem problemowi będzie można skutecznie zaradzić. Niestety nie wszyscy są skłonni dostatecznie wcześnie zadbać o swoje zdrowie. Często odkładają wizyty na później, twierdząc, że ich kłopoty nie są aż tak duże. Jeśli jednak przekonamy seniora do wizyty, lekarz dobierze optymalną ścieżkę prowadzącą do poprawy słuchu pacjenta. Do najpopularniejszych rozwiązań należą:
Aparat słuchowy
Takie rozwiązanie znacznie poprawi komfort życia, umożliwiając pełnosprawne funkcjonowanie. Choć sama myśl o aparacie słuchowym w wielu od razu budzi negatywne emocje, dzisiaj absolutnie nie są one zasadne. Nowoczesne aparaty słuchowe są tak małe, że praktycznie nie rzucają się w oczy. Możesz kupić je prywatnie bądź postarać się o refundację w ramach NFZ-u. Pamiętaj jednak, że zwrot dotyczy wyłącznie jednego ucha, tylko najtańszych wersji urządzenia i nie pokrywa całych kosztów.
Implant słuchowy
Bardzo dobre efekty lecznicze przynosi wszczepienie implantu słuchowego. To metoda stosowana w odniesieniu do osób z głębokim niedosłuchem, dla których z racji wady typowy aparat jest niedostatecznie wydajny. Niestety w Polsce implanty słuchowe nadal cieszą się relatywnie małą popularnością, mimo że czasami są w stanie częściowo przywrócić słuch u osoby niesłyszącej.
Jak zapobiegać niedosłuchowi starczemu?
Gotowa recepta na prawidłowe słyszenie przez całe życie nie istnieje. W przypadku osób starszych problemy ze słuchem zwykle wynikają z wiekowej, fizjologicznej dysfunkcji aparatu słuchowego. Mimo to zawsze warto stosować w życiu zasady, które pozwolą nieco zminimalizować skutki degeneracji ślimaka w uchu. Do głównych elementów umożliwiających wcielenie planu w życie należą:
- Ochrona uszu – unikaj długotrwałej ekspozycji na hałas. Nie graj na instrumentach bez izolacji akustycznej, noś ochraniacze bądź dźwiękoszczelne zatyczki do uszu.
- Ochrona naczyń krwionośnych – maleńkie naczynia krwionośne odpowiadają za prawidłowe ukrwienie narządu słuchowego. Pielęgnuj je, prowadząc zdrowy tryb życia: zadbaj o regularną aktywność fizyczną, unikaj używek.
Możliwie wczesne wykrycie ewentualnych zmian pozwoli odpowiednio szybko leczyć niedosłuch. Dzięki temu senior nie będzie miał problemu m.in. z prowadzeniem rozmów telefonicznych, co ma olbrzymie znaczenie dla jego wygody. Kontakt z osobą starszą będzie łatwiejszy i usprawni jej funkcjonowanie w społeczeństwie.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.