Brak właściwego nawilżenia organizmu niesie za sobą poważne skutki zdrowotne. Czym jest odwodnienie i co zrobić, by do niego nie dopuścić?
Spis treści
Czym jest odwodnienie?
Odwodnienie to brak odpowiedniej ilości płynów w organizmie. Taki stan rzeczy zaburza gospodarkę elektrolitową i uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie. Odwodnienie jest szczególnie niebezpieczne w przypadku starszych osób.
Jakie są przyczyny odwodnienia?
Najpowszechniejszą przyczyną odwodnienia jest brak spożywania dostatecznej ilości płynów. Przyczyny odwodnienia organizmu wynikające z zaburzeń równowagi między przyjmowanymi a utraconymi płynami swoje źródło mogą mieć również w takich obszarach jak:
- nadmierne pocenie się: gorąca i wilgotna pogoda podobnie jak energiczne ćwiczenia inicjuje utratę płynów,
- gorączka: podwyższona temperatura ciała sprzyja poceniu. Problem pogarsza się, jeśli gorączce towarzyszą np. wymioty,
- biegunka: jeśli pojawia się gwałtownie, może spowodować masową utratę wody i elektrolitów w krótkim czasie,
- zwiększone oddawanie moczu: intensywniejsza diureza to symptom choroby (np. cukrzycy) lub konsekwencja przyjmowania niektórych leków (chociażby na nadciśnienie).
Kto jest najbardziej narażony na odwodnienie?
Oprócz niemowląt i małych dzieci, a także osób przez wiele godzin dziennie pracujących na zewnątrz, grupami najbardziej narażonymi na odwodnienie są seniorzy i ludzie przewlekle chorzy. Podatność na odwodnienie zwiększają też: demencja, cukrzyca czy choroby nerek w połączeniu z przyjmowanymi lekami.
Jakie są objawy odwodnienia?
Odwodnienie może mieć charakter łagodny bądź zaawansowany. Zarówno w jednym, jak i drugim przypadku organizm sygnalizuje, iż podaż płynów jest za niska w stosunku do popytu. Jeśli odwodnienie organizmu ma charakter łagodny, u seniora wystąpią:
- ogólne uczucie zmęczenia,
- zwiększone pragnienie,
- suchość w ustach,
- suchość skóry,
- zmniejszone wydzielanie łez,
- mniejsze niż zwykle oddawanie moczu,
- zaparcia,
- ból i zawroty głowy.
W przypadku zaawansowanego stadium wspomniane objawy odwodnienia organizmu stają się mocniejsze. Występują:
- wzmożone pragnienie,
- przyspieszone oddech i tętno,
- podkrążone oczy,
- zagęszczony, ciemny mocz,
- brak produkcji potu,
- pomarszczona skóra,
- objawy spadku ciśnienia tętniczego.
Odwodnienie organizmu osób starszych przekłada się nie tylko na zmniejszenie elastyczności skóry bądź spadek ciśnienia tętniczego krwi. Niekiedy towarzyszą mu zaburzenia widzenia. Dodatkowym zwiastunem odwodnienia może być np. dezorientacja (rozumiana jako ogólne ograniczenie sprawności psychiczno-ruchowej). Ciężkie odwodnienie organizmu u osób starszych wymaga leczenia szpitalnego.
Jak lekarz może rozpoznać odwodnienie?
Do parametrów, którymi lekarz kieruje się w diagnozowaniu odwodnienia, należą nie tylko szybkie tętno czy niskie ciśnienie krwi. Medyk podejmuje również działania mające na celu wykluczenie innych schorzeń mogących odpowiadać za pogorszenie jakości zdrowia. Wskazania mogą zostać polepszone za sprawą badań krwi sprawdzających poziom kreatyniny i elektrolitów. Dodatkowo zlecane jest badanie moczu, które pozwoli określić m.in. jego kolor. Dzięki temu lekarz dowie się, jak działają Twoje nerki.
Jakie skutki zdrowotne niesie odwodnienie?
Odwodnienie to bardzo groźny stan prowadzący do wyniszczenia całego organizmu. Woda jest wypełniaczem nawet 80 proc. masy ciała dziecka i 60 proc. masy ciała osoby dorosłej. To główny składnik mięśni, mózgu i krwi, dlatego jej niedobór natychmiast odczuwają komórki i narządy.
Odwodnienie może prowadzić do poważnych powikłań, w tym:
- drgawek – elektrolity, takie jak sód i potas, pomagają przenosić sygnały elektryczne między komórkami. Gdy ich poziom jest nieprawidłowy, standardowe komunikaty elektryczne mogą zostać zaburzone, skutkując mimowolnymi skurczami mięśni, a nawet prowadząc do utraty przytomności;
- udaru cieplnego – brak uzupełniania płynów podczas energicznych ćwiczeń wykonywanych na dworze i przy wysokiej temperaturze może skutkować udarem cieplnym. To bardzo niebezpieczny stan zagrażający naszemu zdrowiu i życiu;
- wstrząsu hipowolemicznego – to jedno z najpoważniejszych powikłań odwodnienia. Występuje wskutek spadku ilości tlenu w organizmie za sprawą zbyt małej objętości krwi;
- problemów z nerkami – długotrwałe albo cykliczne napady odwodnienia mogą powodować infekcje dróg moczowych, sprzyjać powstawaniu kamieni nerkowych bądź skutkować niewydolnością nerek.
Jak zapobiegać odwodnieniu organizmu?
Seniorzy często nie odczuwają silnego pragnienia. Niestety zmniejszona rezerwa płynów w ich organizmie i niższa zdolność do oszczędzania wody sprzyja szybszemu odwodnieniu. Z tego względu osoby starsze powinny wyrobić w sobie nawyk picia nawet wtedy, gdy nie odczuwają takiej potrzeby.
Zaleca się, by dorosły człowiek podejmujący w ciągu dnia umiarkowany wysiłek wypijał przynajmniej 2 litry wody na dobę. Wraz ze wzrostem temperatury i zwiększeniem aktywności pragnienie rośnie. Niedobory warto uzupełniać wodą źródlaną (należy unikać napojów gazowanych). Czasami przyjmowanie określonych płynów może wynikać ze wskazań, w szczególności medycznych.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.