Niezwykle energiczny i charyzmatyczny chłopak z Missisipi raz na zawsze odmienił to, jak postrzegana jest muzyka, i kim tak naprawdę może być artysta. Elvis Presley, bo o nim mowa, sprzedał ponad miliard (!) płyt na całym świecie, zdobył rzeszę fanów i już za życia został legendą.
Spis treści
Przed Elvisem nie było niczego – tak powiedział John Lennon, były członek zespołu The Beatles. Jego muzyka i osobowość zmieniły oblicze amerykańskiej kultury. Był symbolem buntowniczego ducha naszego narodu – w ten sposób żegnał go Jimmy Carter, 39 prezydent Stanów Zjednoczonych. Nikt nie wywoływał takich emocji jak Elvis; nikt nie zbliżył się do jego charyzmy i prezencji na scenie. Dzięki jego wpływowi dziś możemy się cieszyć muzyką takich osobistości jak Michael Jackson czy Madonna. Przed nim wokaliści po prostu śpiewali piosenki. On – jako jeden z pierwszych – zaczął je wykonywać.
Dzieciństwo i młodość Elvisa
Elvis Aaron Presley przyszedł na świat 8 stycznia 1935 roku w Tupelo w stanie Missisipi jako syn Gladys i Vernona Presleyów. Przyszły król rock’n’rolla miał bliźniaka, jednak jego brat urodził się martwy. Gladys swoją matczyną uwagę i miłość przelała na Elvisa i to z nią przez całe życie łączyły go bliskie więzi. O wiele bliższe niż z ojcem. Vernona często nie było w domu. Dużo podróżował i imał się różnych zajęć; w końcu oskarżony o fałszerstwo trafił do aresztu.
W 1941 roku sześcioletni Elvis zaczął uczyć się w szkole podstawowej w Tupelo. Na początku młodzieniec niczym się nie wyróżniał. Wręcz przeciwnie, młody Presley należał raczej do osób cichych i nieśmiałych. Z powodu biedy, w jakiej przyszło mu dorastać, nie miał łatwo wśród rówieśników. Dzieci bezlitośnie dokuczały mu na każdym kroku.
Od najmłodszych lat miał kontakt z muzyką. Jego rodzina należała do bardzo religijnych. Praktycznie co niedzielę uczestniczyła w nabożeństwach – Elvis śpiewał w chórze kościelnym. Jak wspominał:
Gdy miałem cztery, pięć lat, z niecierpliwością oczekiwałem niedzieli, gdy wszyscy szliśmy do kościoła. Było to jedyne szkolenie w dziedzinie śpiewu, jakie otrzymałem.
Okazało się, że śpiewanie w chórze wystarczyło. Młody Elvis za namową swojego nauczyciela zdecydował się na pierwszy występ przed szerszą publicznością. Podczas Missisipi – Alabama Fair i Dairy Show w 1945 roku zaśpiewał Old sheep Reda Foley’a. Co prawda konkursu nie wygrał, lecz zachwyceni rodzice obiecali, że zrobią wszystko, by pomóc synowi rozwijać się w tym kierunku. Deklaracja zapoczątkowała słynną anegdotę o tym, że Elvis zamiast wymarzonego roweru dostał gitarę. Na szczęście przyszła legenda nie rzuciła instrumentem w kąt. Częściowo sam, a częściowo przy pomocy nauczycieli, Presley uczył się na niej grać. Później gitara była nieodłącznym elementem jego wizerunku.
Przeprowadzka do Memphis
W listopadzie 1948 roku rodzina Presleyów przeprowadza się do Memphis. Tam Elvis zaczyna uczyć się w Humes High School. Niestety stare demony młodego muzyka dają o sobie znać: nadal jest bardzo nieśmiały, przez co nie może nawiązać relacji z rówieśnikami. Z tego powodu coraz mocniej zaczyna chować się za muzyką. Dzięki pomocy sąsiada, Jesse Lee Densona, młody Elvis rozwija swoje muzyczne talenty. W tym samym czasie, razem z grupą innych miłośników muzyki, chłopak zaczyna dawać nieformalne występy w okolicy swojego domu. Jego pewność siebie rośnie z dnia na dzień, z występu na występ. Wyrazem tej psychologicznej odmiany jest zmiana w jego wyglądzie.
Elvis zaczął nosić kolorowe ubrania, spodnie dzwony, głębokie dekolty i kołnierze w pion. Zmienił fryzurę na opadające włosy w stylu pompadour. Zapuścił pokaźne bokobrody. Taka mieszanka była szokująca dla ludzi tamtych czasów. Jeszcze większe kontrowersje wzbudzała sceniczna ekspresja Elvisa. Sugestywne ruchy biodrami były na tyle oburzające, że ówczesne konserwatywne społeczeństwo nie chciało, by Elvis występował przed młodą publicznością, a najlepiej jakby nie występował w ogóle.
W 1953 roku młody Presley zakończył edukację w Humes High School i zatrudnił się jako kierowca ciężarówki w Crown Electrics Company. Z perspektywy lat można stwierdzić, że było to przeznaczenie. Jako kierowca często przejeżdżał obok Memphis Recording Service, filii studia nagraniowego Sun Records prowadzonego przez Sama Philipsa. To miejsce było początkiem kariery wielkiego muzyka.
Droga na szczyt
Przełomem w karierze Elvisa było zatrudnienie w roli jego menadżera Toma Parkera, który miał na koncie wiele branżowych sukcesów. Jednym z jego podopiecznych był Eddy Arnolds. Dzięki niebywałemu oku do talentów Pułkownik (jak nazywano Parkera) miał kontakty w największych wydawnictwach w branży.
Po tym, jak zobaczył talent Elvisa, był pewien, że to do chłopaka z Tupelo będzie należała przyszłość. Wiedział też, że wytwórnia Sun Records jest za mała, aby Presley mógł w pełni rozwinąć skrzydła.
Wkrótce Parkerowi udaje się wynegocjować kontrakt z wytwórnią RCA Victor. Pierwszym wielkim hitem Elvisa był wydany w 1956 roku singiel Heartbreak hotel. Kolejne przeboje: Jailhouse rock, Love me tender, Hound dog, czy All shook ip, potwierdziły to, co mówił Pułkownik.
W swoich rękach miał brylant czystej wody. Ameryka oszalała na punkcie Elvisa. Zresztą nie tylko ona. Jego przeboje podbijały także Europę. Branża rozrywkowa dostała nowe imię – Elvis Presley.
Elvis na srebrnym ekranie
Za namową swojego menadżera Elvis postanowił rozszerzyć karierę i spróbować sił na srebrnym ekranie. W 1956 roku zadebiutował jako aktor w filmie Love me tender w reżyserii Roberta D. Webba. Chociaż jego pierwsza rola była tylko drugoplanowa, to fani i tak koczowali po nocach przed kinem tylko po to, by zobaczyć swojego idola.
Zachwycony i onieśmielony pozytywną reakcją widzów Presley postanowił wystąpić w kolejnych filmach – m.in. Loving you (1957), Jailhouse rock (1957) oraz King Kreole (1958).
Po ostatnim z filmów Elvis zawiesił karierę na dwa lata. W 1958 roku idol Amerykanów zgłosił się do komisji poborowej i został powołany do armii. Istnieje wiele teorii spiskowych na temat poboru Elvisa do wojska. Jedną z nich jest to, że władze USA chciały wykorzystać wpływ Elvisa na młodzież i przedstawić go jako niezwykłego patriotę, który jest gotów na wielkie poświęcenia w imię obrony ojczyzny. Jeszcze inni spekulowali, że władzom nie podobał się silny wpływ Presleya na młodych, dlatego postanowiono go ukarać, licząc przy tym, że po powrocie z wojska nie uda mu się wrócić na szczyt. Sam Elvis swoją decyzję tłumaczył tym, że nie chce być traktowany inaczej niż ktokolwiek inny.
Wojsko miało silny wpływ na wokalistę. Podczas służby stan zdrowia jego matki gwałtownie się pogorszył. Muzyk pożegnał się z nią, będąc na przepustce. Trzy dni po pogrzebie został skierowany do 3. Dywizji Pancernej w Niemczech. To tam poznał swoją przyszłą żonę, wówczas 14-letnią Priscillę Beaulieu. Ze względu na wiek dziewczyny ich związek został sformalizowany dopiero w 1967 roku w Las Vegas. Dziewięć miesięcy po zawarciu małżeństwa urodziła się ich jedyna córka, Lisa Marie (zmarła 12 stycznia 2023 roku w wieku 54 lat).
Kariera filmowa i wielki powrót do śpiewania
Po powrocie z wojska Elvis wrócił do występów, tym razem jednak tylko przed kamerą. Pułkownik, menedżer Presleya, postanowił zmienić wizerunek niegdyś zbuntowanego muzyka na gwiazdę kina. Kariera Presleya jako aktora trwała 13 lat. W tym czasie zagrał w 31 filmach, z których większość okazywała się kasowymi hitami. Mimo sukcesów finansowych krytycy często nie byli zachwyceni kunsztem aktorskim Elvisa. Dlatego w 1968 roku Elvis postanowił raz na zawsze skończyć z aktorstwem i powrócić do śpiewania.
Zadanie to nie należało do łatwych. W tym czasie szaloną popularność zdobyły brytyjskie zespoły rockowe z Beatlesami na czele. Aby móc konkurować z Brytyjczykami, Tom Parker zaaranżował serię występów Elvisa w Las Vegas, trasę po całych Stanach Zjednoczonych oraz kilka występów w telewizji. Dodatkowo Elvis nagrał nowe piosenki, takie jak Suspicious minds, In the ghetto, Don’t cry, daddy, Kentucky rain i wiele innych.
14 stycznia 1973 roku odbył się także specjalny koncert na Hawajach. Zatytułowany Aloha from Hawaii był pierwszym w historii koncertem transmitowanym na cały świat przez satelitę. Zgromadził przed odbiornikami telewizorów ponad 1,5 miliarda widzów pragnących zobaczyć występ ulubionego artysty. Legenda rock’n’rolla wróciła na dobre!
Problemy rodzinne
Niestety sukcesy w życiu zawodowym nie przekładały się na życie prywatne. Częsta nieobecność w domu, sugestywne zachowania na scenie oraz początek problemów z narkotykami sprawiły, że małżeństwo Elvisa i Priscilli przeszło do historii 9 października 1973 roku. Sąd pełną kontrolę rodzicielską nad Lisą Marie przyznał matce. Mimo rozstania para utrzymywała przyjacielskie relacje i starała się wspólnie wychowywać małą Lisą.
Elvis zaczął podupadać na zdrowiu. Dotąd szczupły i wysportowany znacznie przybrał na wadze. Miał problemy z wątrobą i jelitem grubym. Zdiagnozowano u niego jaskrę, problemy z sercem oraz wysokie ciśnienie krwi. Artysta był cieniem dawnego siebie, co w 1977 roku w ten sposób podsumował dziennikarz Tony Scherman:
– Elvis Presley stał się karykaturą. Nie jest już tak energiczny, jaki był wcześniej. Ma ogromną nadwagę. Jego umysł jest niszczony przez leki, które codziennie zażywa. Jest wyczerpany, co widać na jego występach.
Nagła śmierć artysty
Organizm gwiazdora nie wytrzymał problemów zdrowotnych i licznych uzależnień. Elvis zmarł 16 sierpnia 1977 roku w swojej posiadłości Graceland. Fani nie mogli pogodzić się ze śmiercią idola. Prezydent Carter pożegnał go w wyjątkowych słowach – stwierdził, że Presley był ucieleśnieniem amerykańskiego ducha.
Szybko po śmierci gwiazdora zaczęły pojawiać się teorie spiskowe: że za dużo wiedział i się go pozbyto, że sfingował swoją śmierć, bo miał dość sławy i chciał spędzać więcej czasu ze swoją córką lub że chciał odciąć się od swojego menadżera, który żerował na jego sukcesie.
Prawdą jest, że Elvis, niezależnie od tego, czy którakolwiek z tych teorii jest prawdziwa, żyje nadal – w sercach fanów. To on, dzięki swojej niebywałej charyzmie i talentowi zmienił oblicze muzyki. To dzięki niemu mogliśmy podziwiać artystów takich jak Michael Jackson. I to dzięki niemu, muzyka stała się zabawą. Elvis Presley już za życia stał się legendą!
Źródło zdjęć:
Fot. 1: by Markuskun at English Wikipedia – Transferred from en.wikipedia to Commons., Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5445560,
Fot. 2: autorstwa MGM – eBay, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=46927422,
Fot. 3: by Photographer: Powell F. Krueger (died aged 94 on January 31, 2006), published by The Minneapolis Tribune – eBayfrontback, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=37847793,
Fot. 4: by Metro-Goldwyn-Mayer, Inc. – http://www.doctormacro.com/Images/Presley,%20Elvis/Annex/Annex%20-%20Presley,%20Elvis%20(Jailhouse%20Rock)_01.jpg, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=15679730,
Fot. 5: by Uncredited – https://archive.org/stream/radiotvmirr00mac#page/n225/mode/2up, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=45987411,
Fot. 6: by Associated Press – ebayfrontback, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=37844812,
Fot. 7: by CBS – eBay, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=46927605,
Fot. 8: by Ollie Atkins, chief White House photographer at the time. See ARC record. – White House photograph by Ollie Atkins via https://www.archives.gov/exhibits/nixon-met-elvis/, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=119251470,
Fot. 9: by Thomas R Machnitzki – Own work, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=12380016,
Fot. 10: autorstwa Cybjorg – Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2898833,
Fot.: główne: Bettmann / Getty Images.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.