Sprzedali ponad 300 mln płyt na całym świecie i zapisali się w historii jako jeden z najbardziej kasowych zespołów muzycznych. Doczekali się nawet muzeum poświęconego kapeli. Sława i fortuna nie pozwoliły jednak wyjść z opresji, jaką na członków grupy przyszykowało życie.
Na początku drogi
Za początek ABBY uważa się rok 1972, kiedy zespół założyli Anni-Frid Lyngstad, Benny Anderssona, Björn Ulvaeusa i Agnetha Fältskog. W tym samym roku zadebiutowali singlem „People need love”, a rok później wydali debiutancki album studyjny zatytułowany „Ring ring”.
Zaczątki ABBY miały miejsce jednak niemal dekadę wcześniej. W 1964 roku Benny Andersson został członkiem popularnego szwedzkiego zespołu pop-rockowego Hep Stars, określanego mianem „szwedzkich Beatlesów”. W 1966 grupa nagrała piosenkę „Isn’t it easy to say”, którą Andersson napisał z Björnem Ulvaeusem z zespołu Hootenanny Singers. Za namową menadżera Stiga Andersona, założyciela wytwórni Polar Music, panowie nawiązali trwałą współpracę przy komponowaniu piosenek.
W 1969 Andersson napisał piosenkę „Hej, clown”. Z tym utworem Malmsjö wystąpił w programie Melodifestivalen, którego celem było wyłonienie reprezentanta Szwecji w 14. Konkursie Piosenki Eurowizji. W trakcie koncertu finałowego poznał Anni-Frid Lyngstad. Wokalistka za wykonanie piosenki „Härlig är vår jord” zajęła czwarte, dzielone miejsce. Wkrótce zaczęli się spotykać.
W maju 1969 roku podczas nagrywania programu do telewizji Björn poznał piosenkarkę Agnethę Fältskog. W tym samym roku Benny wyprodukował singiel Lyngstad pt. „Peter Pan”, którą napisał z Björnem. Talenty próbowali połączyć już w kwietniu 1970 roku w czasie wspólnych wakacji na Cyprze. Występy na żywo zaimprowizowali na plaży, przed stacjonującymi na wyspie żołnierzami Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Pierwszy wspólny album
Wkrótce Ulvaeus i Andersson nagrali „Lycka”, czyli pierwszy wspólny album, na którym Fältskog i Lyngstad wcieliły się w rolę chórzystek. W 1970 wzięli udział wspólnie w programie telewizyjnym „I stället for Tarzan”. Na początku października w audycji szwedzkiego radia Vara Favoriter wystąpili z programem kabaretowym „Festfolket”, gdzie zaśpiewali „Hej, Gamle Man” stworzony przez Ulvaeusa i Anderssona.
Piosenka stała się pierwszym przebojem w dorobku zespołu znanego wówczas jako Festfolk. Trasa koncertowa, w którą wyruszyli, tchnęła nadzieję, że soliści na stałe połączą siły w unikatowym projekcie muzycznym. Nie było z tym jednak tak łatwo. Silnym indywidualnościom trudno było pokusić się o stałą współpracę. Agnetha, Björn i Benny wyruszyli razem we wspólną trasę koncertową, podczas gdy Anni-Frid koncertowała z Larsen Berghagenem.
Czworo wokalistów najbardziej połączyła letnia sesja nagraniowa. Po wydaniu albumu Lycka Björn i Benny planowali wydanie w kraju dwóch kolejnych singli, „Det kan ingen doktor hjälpa” i „Tänk om jorden vore ung”, z wyraźnie podkreślonymi partiami wokalnymi zaśpiewanymi przez Fältskog i Lyngstad. W tym samym czasie Agnetha wydała swoją czwartą płytę studyjną, a 1971 Frida wydała singiel „Min egen stad”, w których chórki tworzyli Benny, Björn i Agnetha. ABBĘ założyli w 1972. Co ciekawe, zbieżność nazwy i pierwszych liter imion założycieli zespołu jest przypadkowa: Anni (Frid-Lyngstad), Benny (Anderssona), Björn (Ulvaeusa) i Agnetha (Fältskog).
ABBA była żartem ich menadżera Stiga Andersona, gdyż pod tą marką działał szwedzki producent konserw rybnych. Z uwagi na to, że pasowała do zespołu muzycy zdecydowali się odkupić prawa do jej używania.
Na Eurowizji
26 marca 1973 roku wydano ich pierwszy wspólny album studyjny – „Ring ring”. W tym okresie odbyli trasę promocyjną, obejmującą występy telewizyjne w Austrii, Belgii, Holandii i Niemczech, a Agnethę Fältskog, będącą świeżo po porodzie, na koncertach zastępowała Inger Brudin. W tym czasie zmienili nazwę na ABBA.
W 1974 roku reprezentowali Szwecję w finale 19. Konkursu Piosenki Eurowizji w Bridgton w Wielkiej Brytanii, gdzie wystąpili z utworem „Waterloo” i zajęli I miejsce. To wydarzenie zapoczątkowało ich bogatą karierę muzyczną. Do 1981 wydali jeszcze siedem albumów studyjnych:
- Waterloo (1974),
- ABBA (1975),
- Arrival (1976),
- The Album (1977),
- Voulez-Vous (1979),
- Super Trouper (1980),
- The Visitors (1981).
Od tej pory ABBA-mania trwała na całym świecie. „Honey, Honey”, „Mamma mia”, „S.O.S.” i „Dancing Queen” podbiły parkiety taneczne i królowały na listach przebojów. Zespół koncertował w przepełnionych salach. Na album „Super Trouper” w Wielkiej Brytanii złożono ponad milion przedpremierowych zamówień. Dla fanów w Ameryce Południowej zespół nagrał hiszpańskojęzyczne wersje swoich największych przebojów.
Wszystkie z nich były wysoko notowane na szwedzkiej liście najlepiej sprzedających się płyt. Mimo że ich sukces muzyczny rósł, w 1982 roku ogłosili zakończenie współpracy, a każdy z członków zespołu poświęcił się działalności solowej. Na rynek trafiały jednak kolejne składanki przebojów, które wzorem poprzednich osiągnęły sukces sprzedażowy.
Chociaż od 1982 roku nie ukazały się nowe nagrania oficjalnie nigdy nie ogłoszono rozwiązania grupy. Jej członkowie odmówili jednak wspólnego powrotu na scenę, nawet gdy w 2000 roku zaproponowano im miliard dolarów za trasę koncertową. Björn skomentował tę decyzję faktem, iż chcą być zapamiętani takimi, jakimi byli w młodości: pełnymi energii i ambicji.
W 2010 zostali wprowadzeni na Rock and Roll Hall of Fame. 7 maja 2013 w Sztokholmie zostało otwarte muzeum poświęcone zespołowi. 27 kwietnia 2018 ogłosili reaktywację, a we wrześniu 2021 zaprezentowali nowe piosenki, zapowiedzieli premierowy album i pożegnalną trasę koncertową, w której zamiast zespołu wystąpią ich hologramy. 5 listopada 2021 wydali album pt. Voyage, który ogłosili jednocześnie ostatnim albumem ABB-y.
W maju 2013 roku zespół doczekał się hołdu w postaci własnego muzeum w Sztokholmie. Wśród eksponatów, oprócz kostiumów, zdjęć i wycinków prasowych, znajduje się m.in. pianino połączone z instrumentem w domu Benny’ego (gdy muzyk gra u siebie, w muzeum słychać te same dźwięki) i czerwony telefon, którego numer znają wyłącznie członkowie ABBY (więc lepiej odbierz, kiedy zadzwoni!). ABBA: The Museum stawia na interaktywność. Można zatańczyć na podświetlanym parkiecie, zaśpiewać swoje ulubione piosenki w towarzystwie hologramów Agnethy, Fridy, Benny’ego i Björna, oraz zmiksować utwór w replice studia nagraniowego Polar Music. Twórcy muzeum zapewniają, że ich celem jest stworzenie niepowtarzalnego doświadczenia dla odwiedzających.
Kicz zmieszany z elegancją
Kicz popu i disco, a także talent, charyzma i profesjonalizm, sprawiły, że kompozycje są różnorodne i dopracowane. Ogromne znaczenie odgrywa specyficzne brzmienie ABBY, wykreowane przez producenta Michaela Treatowa. Teledyski Lasse Hallstroma (późniejszego reżysera nominowanych do Oscara filmów „Co gryzie Gilberta Grape’a” i „Czekolada”), które w latach 70. były świeżym sposobem dotarcia do odbiorców.
Pozostając w muzycznych klimatach, polecamy artykuły Muzyka z lat 90. – taka muzyka królowała na polskich prywatkach 30 lat temu i Czesław Niemen – kolorowe życie nietuzinkowego wokalisty.
Źródło zdjęć:
Fot. 1: by Bert Verhoeff for Anefo – http://proxy.handle.net/10648/ac9051fa-d0b4-102d-bcf8-003048976d84, CC0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=65705903,
Fot. 2: by Anders Hanser – http://www.mynewsdesk.com/se/abba-the-museum/images/abba-the-museum-the-choir-250208, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=44782676,
Fot. 3: autorstwa Petera Mazela/Sunshine International – http://www.mynewsdesk.com/se/abba-the-museum/images/chiquitita-1979-362287, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=38493765,
Fot. główne: autorstwa Pereira, Fernando / Anefo – [1] Dutch National Archives, The Hague, Fotocollectie Algemeen Nederlands Persbureau (ANeFo), 1945-1989, Nummer toegang 2.24.01.05 Bestanddeelnummer 930-5073, CC BY-SA 3.0 nl, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=27376222.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.