Prądy TENS, znane również jako przezskórna elektryczna stymulacja nerwów, stanowią nowoczesną metodę łagodzenia bólu wykorzystywaną zarówno w medycynie profesjonalnej, jak i w domowym zaciszu. Ta terapia, bazująca na przesyłaniu impulsów elektrycznych przez skórę, ma na celu stymulację nerwów w sposób, który może pomóc w redukcji bólu i poprawie ogólnego samopoczucia pacjenta.
Spis treści
Zasada działania prądów TENS
Mechanizm działania na poziomie nerwowym
Prądy TENS, czyli Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation (przezskórna elektryczna stymulacja nerwów), to innowacyjna metoda leczenia bólu, która ma swoje korzenie w elektromedycynie. Działanie prądów TENS opiera się na zasadzie przesyłania kontrolowanych impulsów elektrycznych przez skórę, bezpośrednio do systemu nerwowego. To Ty, jako użytkownik, masz kontrolę nad intensywnością i częstotliwością tych impulsów.
Prądy TENS działają na dwa główne sposoby. Po pierwsze, elektryczna stymulacja nerwów poprzez prądy TENS niskiej częstotliwości może prowadzić do wydzielania endorfin – naturalnych substancji przeciwbólowych produkowanych przez nasz organizm. To sprawia, że ból jest znacznie mniej odczuwalny. Po drugie, stosowanie prądów TENS o wysokiej częstotliwości może blokować przewodzenie sygnałów bólowych do mózgu poprzez zjawisko zwane „teorią bramki kontrolnej”. W efekcie, sygnały bólowe są „maskowane”, co przynosi ulgę.
Różnice między TENS a tradycyjnymi metodami łagodzenia bólu
Terapia prądami TENS różni się znacznie od tradycyjnych metod łagodzenia bólu. Przede wszystkim, terapia TENS jest metodą nieinwazyjną, co oznacza, że nie wymaga użycia igieł czy leków. Jest to szczególnie istotne dla osób, które mają ograniczenia w stosowaniu tradycyjnych leków przeciwbólowych, na przykład z powodu alergii czy skutków ubocznych.
Zastosowanie prądów TENS pozwala na bezpośrednią kontrolę nad terapią i jej natychmiastowe dostosowanie do aktualnych potrzeb. Oznacza to, że w przeciwieństwie do niektórych leków, efekty są odczuwalne niemal natychmiast. Ponadto, terapia TENS jest szczególnie skuteczna w przypadku przewlekłych dolegliwości bólowych, takich jak bóle kręgosłupa czy zaburzenia czucia, w tym bóle fantomowe.
Konwencjonalne prądy TENS zwykle zostają ustawione na niską częstotliwość, od 1 do 150 Hz, i niską amplitudę – od 50 do 100 µA.
Zastosowania terapii TENS
Łagodzenie bólu przewlekłego
Terapia TENS, wykorzystująca impulsy elektryczne do stymulacji nerwów, jest szczególnie skuteczna w łagodzeniu bólu przewlekłego. W tej metodzie ułożenie elektrod na skórze ma kluczowe znaczenie, gdyż pozwala na precyzyjne kierowanie impulsów w obszar dolegliwości. TENS konwencjonalny, który polega na wykorzystaniu impulsów o wysokiej częstotliwości i niskiej amplitudzie, jest często stosowany w leczeniu bólu głębokiego stawów i mięśni.
Dodatkowo, TENS burst, wariant terapii wykorzystujący grupy prądów impulsowych o krótkim czasie, może być wyjątkowo pomocny w przypadkach przewlekłego bólu, gdzie konwencjonalne metody okazują się nieskuteczne. Prąd jednofazowy stosowany w TENS burst może indukować skurcze mięśni szkieletowych, co przynosi ulgę w bólach o charakterze mięśniowym.
Terapia pooperacyjna i po urazach
W terapii pooperacyjnej oraz w leczeniu dolegliwości po urazach TENS tradycyjny okazuje się niezastąpiony. Przez zastosowanie impulsów dodatnich TENS może wspomagać regenerację tkanki nerwowej, co jest szczególnie ważne w przypadku uszkodzeń nerwów obwodowych. Stosowanie TENS po operacjach czy urazach nie tylko przynosi ulgę w bólu, ale także zwykle przyspiesza gojenie.
Dzięki możliwości kontroli większej liczby obwodów oraz regulacji trwania impulsu TENS pozwala na dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Zastosowania w chorobach neurologicznych
Terapia TENS znajduje zastosowanie w leczeniu różnych chorób neurologicznych. W przypadku nerwów obwodowych TENS może przyczynić się do złagodzenia bólu oraz poprawy funkcjonowania nerwów. To szczególnie istotne w przypadkach, gdy dochodzi do uszkodzenia nerwów i w efekcie przewlekłego bólu oraz dysfunkcji sensorycznych.
Warto podkreślić, że stosowanie TENS jest bezpieczne, ponieważ rzadko prowadzi do skutków ubocznych. Oczywiście, istnieją pewne przeciwwskazania, jak na przykład stany zapalne skóry w miejscu do ułożenia elektrod, jednak w większości przypadków terapia ta jest dobrze tolerowana przez pacjentów.
Przenośne urządzenia TENS
Przenośne urządzenia TENS to kompaktowe, łatwe w obsłudze elektrostymulatory, które można stosować w domowym zaciszu. Są idealne dla osób cierpiących na bóle reumatyczne, bóle .menstruacyjne czy ból przewlekły. Te niewielkie urządzenia pozwalają na regulację natężenia prądu oraz czasu terapii, dzięki czemu każdy użytkownik może dostosować je do swoich indywidualnych potrzeb.
Jedną z kluczowych zalet przenośnych urządzeń TENS jest ich zdolność do wywierania efektu przeciwbólowego poprzez stymulację włókna nerwowego typu C znajdującego się pod powierzchnią skóry. Dzięki temu prąd dwufazowy generowany przez urządzenie może efektywnie przyczynić się do produkcji w organizmie substancji przeciwbólowych.
W przeciwieństwie do przenośnych wariantów profesjonalne systemy TENS, oferujące szerszy pakiet opcji terapeutycznych, używane są w gabinetach fizjoterapeutycznych i innych ośrodkach medycznych. Profesjonalne systemy TENS są często wykorzystywane m.in. w terapii bólu naczyniowego oraz bólu zębów. Dzięki możliwości dokładnego dostosowania parametrów zabiegu terapia może być bardziej skoncentrowana i w rezultacie efektywniejsza. Ponadto w ośrodkach medycznych profesjonaliści nadzorują wykonywanie zabiegu, co gwarantuje bezpieczeństwo.
Jak prawidłowo korzystać z urządzenia TENS?
Aby osiągnąć maksymalne korzyści z terapii TENS, trzeba przestrzegać kilku kluczowych zasad. Przed rozpoczęciem zabiegu upewnij się, że znasz lokalizację bólu. Przykładając elektrody, zwróć uwagę, aby zostały umiejscowione symetrycznie i bezpośrednio na lub wokół obszaru bólowego.
Wybierz odpowiedni program na urządzeniu TENS. Dla różnych rodzajów bólu możesz potrzebować różnych ustawień. Na przykład HF TENS (High Frequency TENS) z wyższą częstotliwością i o niskiej amplitudzie może być bardziej odpowiedni dla ostrych bólów, podczas gdy dla przewlekłych dolegliwości bólowych lepsze będą ustawienia o niższej częstotliwości.
Podczas stosowania urządzenia zwróć uwagę na reakcje swojego ciała. Prąd powinien być wystarczająco silny, aby był odczuwalny, ale nie powinien powodować dyskomfortu. Jednym z najczęstszych błędów podczas korzystania z urządzenia TENS jest nieprawidłowe umiejscowienie elektrod. Elektrody powinny być umieszczane w miejscach zalecanych dla danego rodzaju bólu, a nie tylko tam, gdzie ból jest najsilniejszy.
Innym błędem jest używanie urządzenia TENS w połączeniu z innymi implantami, jak rozruszniki serca. W takich przypadkach zawsze konsultuj się ze swoim lekarzem przed rozpoczęciem terapii TENS.
Kiedy nie stosować terapii TENS?
Terapia TENS jest ogólnie uważana za bezpieczną, jednak czasami warto się od niej powstrzymać. Najważniejsze przeciwwskazania to:
- Implanty: osoby z wszczepionymi urządzeniami, takimi jak rozruszniki serca, powinny unikać TENS, ponieważ impulsy elektryczne mogą zakłócić działanie tych urządzeń.
- Ciąża: kobiety w ciąży powinny stosować TENS tylko po konsultacji z lekarzem, ponieważ nie ma wystarczająco dużo badań jednoznacznie potwierdzających bezpieczeństwo tej metody dla płodu.
- Choroby skóry: terapii TENS nie powinno się stosować na uszkodzonej skórze, w obszarach z infekcjami lub stanami zapalnymi.
- Choroby serca: osoby z problemami kardiologicznymi powinny skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem TENS.
Potencjalne skutki uboczne i środki ostrożności
Chociaż terapia TENS jest na ogół bezpieczna, czasami mogą wystąpić pewne skutki uboczne, jak podrażnienie skóry pod elektrodami czy rzadziej – zawroty głowy. Aby zminimalizować ryzyko:
- Upewnij się, że elektrody są prawidłowo umieszczone i czyste.
- Nie używaj urządzenia TENS na wysokim poziomie intensywności, jeśli jesteś nowym użytkownikiem.
- Regularnie sprawdzaj stan skóry pod elektrodami i przestrzegaj zaleceń producenta urządzenia.
Przyszłość terapii TENS
Naukowcy nieustannie poszukują nowych sposobów na ulepszanie terapii TENS. Najnowsze badania koncentrują się na zwiększeniu skuteczności terapii poprzez indywidualne dopasowanie parametrów impulsów do potrzeb pacjenta.
Możemy spodziewać się dalszego rozwoju technologii TENS w kierunku personalizacji terapii. Rozwój technologii noszonych (wearables) i zastosowanie sztucznej inteligencji do analizowania reakcji pacjentów na terapię może doprowadzić do efektywniejszych metod leczenia bólu.
Podsumowując, terapia TENS, jako nieinwazyjna i z reguły bezpieczna metoda łagodzenia bólu, zyskuje coraz większą popularność zarówno wśród pacjentów, jak i specjalistów medycznych. Dzięki możliwości indywidualnego dopasowania parametrów stymulacji oferuje skuteczną ulgę w różnych rodzajach bólu, od przewlekłego po pooperacyjny.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.