Każdy z nas zna osobę, która za każdym razem, kiedy kichnie lub poczuje lekkie dolegliwości bólowe, zaraz diagnozuje u siebie grypę, a zwykłe zmęczenie to dla niej pierwszy objaw poważnej choroby. Hipochondrycy to osoby przekonane o złym stanie swojego zdrowia, choć zazwyczaj nie ma ku temu medycznych podstaw. Ich życie wypełnia lęk przed chorobami i nieustanna koncentracja na zdrowiu, lub raczej jego braku. Hipochondria może dotknąć każdego – w każdym wieku i warstwie społecznej. Zwykle bagatelizujemy ją jako zwykłe narzekanie, ale w rzeczywistości poważne zaburzenie psychiczne.
Nie choruje, choć tak twierdzi. Kto to jest hipochondryk?
Hipochondryk to osoba przekonana o tym, że poważnie choruje, pomimo braku medycznego uzasadnienia lub jakichkolwiek istotnych objawów. Słowo „hipochondryk” pochodzi od greckiego „hypochondriazos”, co oznacza „pod żebrami”. Starożytni Grecy wierzyli, iż właśnie w tym miejscu znajduje się siedziba ludzkiego smutku i melancholii.
Ciekawi Cię zdrowie po 50-tce? czytaj nasze artykuły z tej kategorii!
Hipochondryków charakteryzuje nadmierna koncentracja na swoim zdrowiu. Miewają z tego powodu nawet silne zaburzenia lękowe. Nic dziwnego, bo najmniejszy sygnał ze strony ciała interpretują jako dowód na istnienie śmiertelnego schorzenia. Warto regularnie wykonywać badania diagnostyczne i dbać o zdrowie, ale przesadne zainteresowanie funkcjonowaniem organizmu prowadzi nierzadko do obłędu.
Typowe cechy hipochondryka
Hipochondrykowi nieustannie towarzyszą objawy somatyczne. Taki człowiek nieustannie skarży się na dolegliwości bólowe, a te w rzeczywistości nie występują lub wcale nie są tak dotkliwe, jak twierdzi hipochondryk. Osoby cierpiące na zaburzenia hipochondryczne:
- nadmiernie skupiają się na zdrowiu i ciele – są ciekawi swojego ciała i zasad jego funkcjonowania, dlatego często monitorują funkcje życiowe – oddech, tętno czy temperaturę ciała – choć to niepotrzebne;
- interpretują drobne dolegliwości jako poważne choroby – dla nich zwykłe zmęczenie może być objawem białaczki, a kichnięcie początkiem grypy, każdy ból głowy to potencjalny guz mózgu, natomiast kłucie w boku stanowi niezaprzeczalny dowód zapalenia wyrostka robaczkowego;
- odczuwają nieustanny lęk przed chorobami – żyją w ciągłym strachu przed chorobami i śmiercią, więc unikają miejsc publicznych w obawie przed zarazkami, obsesyjnie myją ręce oraz izolują się od innych;
- ciągle chodzą do lekarzy i wykonują badania diagnostyczne – nieustannie zmieniają lekarzy i szukają potwierdzenia swoich obaw lub potwierdzenia diagnozy choroby, a jednocześnie nalegają na powtarzanie zbędnych badań dla pewności, że jednak są zdrowi;
- nie akceptują diagnoz lekarskich – nawet jeśli lekarz zapewnia hipochondryka o doskonałym stanie zdrowia, ten nadal odczuwa lęk o zdrowie.
Warto przeczytać:
Hipochondryk w życiu codziennym
Hipochondryk przejawia zachowania, które w oczach innych wydają się przesadne. Przez zaburzenia postrzegania własnego ciała jego codzienne życie naznaczone jest niepokojem o stan zdrowia. Towarzyszy mu nieuzasadniony lęk i objawy depresyjne, a te wpływają na codzienne funkcjonowanie. W skrajnych przypadkach, przy braku specjalistycznego leczenia, prowadzą do problemów psychicznych.
Z uwagi na swoje zatroskanie cielesne i ciągłe myślenie o organizmie hipochondryk poświęca znaczne ilości czasu oraz pieniędzy na ochronę zdrowia. Wydaje duże kwoty na suplementy diety, wyszukuje produkty spożywcze uznawane za szczególnie korzystne dla zdrowia oraz zaopatruje się w sprzęt sportowy różnego rodzaju. Zwykle te działania nie maja większego sensu z perspektywy medycznej, ale hipochondryk twierdzi inaczej – prawdopodobnie dlatego, że tak podświadomie łagodzi swoje tendencje lękowe.
Z czasem pogorszeniu ulegają relacje interpersonalne hipochondryka. Objawy psychosomatyczne męczą go nieustannie i z tego powodu wmawia sobie różnorodne dolegliwości bólowe. Swoje obawy wyraża otwarcie, bez przerwy – to wręcz frustruje bliskich, przyjaciół i współpracowników. W efekcie hipochondryk stopniowo oddala się od otoczenia. Wybiera społeczną izolację, bo to jedyny sposób na omijanie czyhający na niego niebezpieczeństw. Głębsze znajomości utrzymuje tylko z tymi osobami, dla których jego niewielkie dolegliwości stanowiły duże problemy, warte zainteresowania. W towarzystwie takich ludzi hipochondryk czuje się bezpieczniej, bo ktoś inny utwierdza go w przekonaniu, że lęk o własne zdrowie ma uzasadnienie.
Czy jesteś hipochondrykiem?
Rozpoznanie hipochondrii wymaga szczegółowej analizy stanu psychicznego. Tylko specjalista może stwierdzić obecność choroby somatycznej. Diagnostyka jest procesem długotrwałym – zaczyna się od przeprowadzenia kompleksowych badań w celu wyeliminowanie ewentualnych chorób fizycznych. Następny element to dokładny wywiad, obejmujący aspekty psychologiczne, jak i medyczne.
Stawianie diagnozy zaburzenia hipochondrycznego opiera się na kryteriach zawartych w obowiązujących klasyfikacjach diagnostycznych – DSM-V lub ICD-10. Według tych wytycznych, aby móc mówić o hipochondrii, objawy muszą być obecne przez minimum pół roku.
W procesie diagnozowania niezmiernie ważną rolę odgrywa przeprowadzenie diagnozy różnicowej, która pozwala odróżnić hipochondrię od innych zaburzeń. Szczególną uwagę należy zwrócić na urojenia hipochondryczne, znacznie intensywniejsze i występujące w ramach zaburzeń psychotycznych. Urojenia te charakteryzują się niezachwianym przekonaniem o obecności ciężkiej choroby, pomimo braku obiektywnych dowodów na jej istnienie i często wymagają zastosowania innych metod leczenia.
Hipochondria z perspektywy medycznej
Hipochondria jest nierzadko traktowana przez społeczeństwo jako niegroźna dolegliwość. To niestety błąd. Zdaniem wielu specjalistów z zakresu medycyny hipochondria należy do zaburzeń psychicznych i może stanowić poważny problem. Nieleczona nerwica hipochondryczna zagraża życiu pacjenta, o czym zbyt rzadko się mówi.
Co to jest hipochondria według medycyny?
W międzynarodowej klasyfikacji chorób zdefiniowano następujące kryteria rozpoznawania hipochondrii u pacjenta.
Podstawową cechą jest uporczywe zaabsorbowanie możliwością wystąpienia jednego lub więcej poważnych i postępujących zaburzeń fizycznych. Pacjenci przejawiają uporczywe dolegliwości somatyczne lub uporczywe zaabsorbowanie swoim wyglądem fizycznym. Normalne lub zwyczajne odczucia i wyglądy są często interpretowane przez pacjentów jako nienormalne i niepokojące, a uwagę skupiają zwykle tylko na jednym lub dwóch narządach albo układach ciała. Często występuje wyraźna depresja i lęk, które mogą uzasadniać dodatkowe diagnozy.
Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10
Bezpośrednia przyczyna hipochondrii nie jest znana. Natomiast pośrednie, potencjalne przyczyny hipochondrii należą do czynników psychicznych, wpływających na przesadne zachowania związane z troską o zdrowie. Wzrost ryzyka, że u dorosłej osoby mogą wystąpić zaburzenia hipochondryczne, wynika przede wszystkim z sytuacji z dzieciństwa, takich jak:
- częste rozmowy o problemach zdrowotnych wśród członków rodziny,
- nadmierne zainteresowanie rodziców zdrowiem młodego człowieka i jego dolegliwościami,
- poważna choroba u krewnego lub znajomego;
- nieustanne myślenie o własnych dolegliwościach płynących z poważnego schorzenia,
- problemy z prawidłowym postrzeganiem własnego ciała,
- poszukiwanie akceptacji i uwagi od otoczenia,
- stały kontakt z osobą z zaburzeniem hipochondrycznym.
Medyczne objawy hipochondrii
Hipochondria charakteryzuje się wieloma objawami medycznymi i psychologicznymi. Należą do nich:
- silne niepokoje dotyczące możliwości zachorowania na poważne schorzenia;
- interpretowanie drobnych dolegliwości jako sygnałów poważnych chorób;
- częste odwiedziny gabinetów lekarskich, w tym u wielu specjalistów;
- regularne samobadanie ciała w celu wykrycia symptomów chorobowych;
- intensywne poszukiwanie danych na temat chorób w literaturze i Internecie;
- występowanie objawów fizycznych związanych z lękiem, takich jak pocenie, drżenie czy szybkie bicie serca;
- omijanie miejsc i sytuacji, które mogą kojarzyć się z chorobami lub zwiększać ryzyko zachorowania;
- negatywny wpływ obaw na zdrowie na życie zawodowe, osobiste i ogólną jakość życia;
- krótkotrwałe poczucie ulgi po otrzymaniu negatywnych wyników badań, które szybko ustępuje miejsca nowym obawom;
- problemy ze snem spowodowane nieustannymi zmartwieniami o stan zdrowia;
- częste odczuwanie smutku lub irytacji związane z lękiem o zdrowie;
- ciągłe monitorowanie własnego ciała w poszukiwaniu znaków choroby.
Należy pamiętać, że niektóre z wymienionych objawów wskazują też na inne zaburzenia psychiczne lub rzeczywiste problemy zdrowotne.
Warto przeczytać:
Specjalistyczne leczenie hipochondrii
W leczeniu hipochondrii konieczne jest zastosowanie wielowymiarowego podejścia, które uwzględnia zarówno aspekty psychiczne, jak i fizjologiczne. Psychoterapia, zwłaszcza podejście behawioralne, ma ogromne znaczenie w procesie leczenia, gdyż pozwala na przepracowanie nie tylko symptomów, ale i głębszych przyczyn zaburzenia. Terapeuta współpracuje z pacjentem nad identyfikacją i modyfikacją myśli oraz zachowań podtrzymujących hipochondrię, a także nad rozwojem strategii radzenia sobie ze stresem i lękiem.
W przypadkach, gdy hipochondria współistnieje z innymi zaburzeniami – depresją czy lękiem – często nieodzowne okazuje się wsparcie leczenia za pomocą farmakoterapii. Zazwyczaj stosuje się antydepresanty, szczególnie z grupy SSRI, ze względu na ich skuteczność w łagodzeniu objawów depresyjnych i lękowych. W niektórych sytuacjach lekarze zalecają stosowanie neuroleptyków i leków przeciwpsychotycznych.
Ważnym elementem leczenia hipochondrii jest również edukacja pacjenta na temat natury hipochondrii oraz sposobów radzenia sobie z obsesyjnymi myślami o chorobach. Zrozumienie, że lęk przed chorobą może być bardziej szkodliwy niż rzeczywiste zagrożenie zdrowotne, przełamuje cykl hipochondrycznych obaw. Współpraca z lekarzem rodzinnym lub internistą może natomiast pomóc w ustaleniu realnego obrazu stanu zdrowia pacjenta i uniknięciu niepotrzebnych badań diagnostycznych – nierzadko wzmacniających hipochondryczne przekonania.
Hipochondrycy w rodzinie, pracy i społeczeństwie
Hipochondrycy mogą mieć znaczący wpływ na swoje otoczenie, w tym rodzinę, przyjaciół, współpracowników i społeczeństwo w ogóle. Ich ciągłe obawy o zdrowie i nadmierne skupienie na ciele mogą stać się męczące dla innych, a unikanie sytuacji społecznych lub nadmierne korzystanie z opieki medycznej może powodować konflikty i trudności w relacjach.
Hipochondrycy są wśród nas
Hipochondria dotyka znaczną część populacji na całym świecie – nawet 225 milionów osób. W Polsce, zgodnie z raportem opracowanym dla kampanii „Pobierz zdrowie”, aż 72 procent Polaków przejawia nadmierne obawy dotyczące swojego zdrowia. Zjawisko to wymaga odpowiedniej terapii oraz działań profilaktycznych w celu zmniejszenia występowania tego zaburzenia.
Terapia jest niezbędna dla osób cierpiących na hipochondrię, jednak wiele z nich nie decyduje się na podjęcie leczenia. Specjaliści zalecają, aby osoby zmagające się z lękiem o zdrowie regularnie poddawały się badaniom profilaktycznym, co pomoże w wykryciu ewentualnych chorób na wczesnym etapie i tym samym złagodzić niepokój. Niestety dane zawarte we wspomnianym raporcie wskazują na to, że większość Polaków zgłasza się do lekarza dopiero w momencie pojawienia się niepokojących symptomów. Aż 40 procent respondentów odwiedza lekarza tylko raz na pół roku lub nawet rzadziej. Mniej niż 50 procent badanych zadeklarowało przeprowadzanie regularnych badań profilaktycznych.
Warto przeczytać:
Jak żyć z hipochondrykiem?
Zmaganie z hipochondrią wymaga odpowiedniego podejścia ze strony otoczenia. Osoby cierpiące na to zaburzenie przeżywają silny niepokój dotyczący swojego stanu zdrowia,. To prowadzi do ciągłego poszukiwania potwierdzenia swoich obaw poprzez wizyty lekarskie i badania diagnostyczne. Dla osób współżyjących z hipochondrykiem priorytetem powinno być zrozumienie natury tego zaburzenia.
Codzienne wspieranie bliskiej osoby zmagającej się z hipochondrią wiąże się z koniecznością znalezienia równowagi między empatią a konstruktywnym podejściem. Należy słuchać obaw hipochondryka, ale jednocześnie nie wzmacniać jej lęków. Regularne pochwały za aktywność fizyczną czy zdrowe odżywianie dają lepsze efekty niż skupianie się na potencjalnych chorobach.
Osoby będące w otoczeniu hipochondryków powinny zadbać o siebie i nie zapominać o własnych potrzebach. Trzeba znaleźć czas na odpoczynek i przyjemności, które pomagają w utrzymaniu równowagi emocjonalnej. Kiedy ciężar emocjonalny z powodu hipochondrii u bliskiego przytłacza, warto skorzystać z profesjonalnego wsparcia specjalisty.
Z wykształcenia inżynier, z zamiłowania człowiek od treści w sieci. Głową w Internecie, sercem w górach – Beskidzie Wyspowym, z którego pochodzi. W Seniore odpowiedzialny za projekty skierowane do osób 50+. Wierzy, że życiem można się cieszyć każdego dnia, bez względu na wiek.
-
Kategoria:Zdrowie
-
Data publikacji:2 lipca, 2024
-
Ostatnia aktualizacja:16 paź 2024