10 kultowych polskich filmów z lat 50.

Zbliżające się długie jesienne wieczory to idealny czas, by wrócić do dawnych bestsellerów polskiego kina. Które filmy warto obejrzeć? Specjalnie dla Was przygotowaliśmy zestawienie rodzimych hitów.

Eroica

• Reżyseria: Andrzej Munk
• Scenariusz: Jerzy Stawiński
• Gatunek: dramat / wojenny
• Premiera: 1958

Wybrani aktorzy: Edward Dziewoński, Barbara Połomska, Ignacy Machowski, Leon Niemczyk, Kazimierz Rudzki, Henryk Bąk, Mariusz Dmochowski, Roman Kłosowski, Bogumił Kobiela, Tadeusz Łomnicki, Witold Pyrkosz.

Fabuła: Film składa się z dwóch luźno powiązanych nowel – Scherzo Alla Polacca i Lugubre (trzecia część nie weszła do końcowej produkcji). Bohaterem pierwszej noweli jest warszawski cwaniak Dzidziuś, który przez zbieg okoliczności zostaje wciągnięty do powstania warszawskiego, a później pośredniczy w pertraktacjach między dowództwem powstania a oddziałami Węgrów chcących stanąć po stronie Polaków. Akcja drugiej noweli toczy się w oflagu, gdzie polscy oficerowie kultywują mit legendarnego uciekiniera z obozu, porucznika Zawistowskiego. Nieprzyjazna atmosfera zaczyna doskwierać coraz mocniej.

Kanał

• Reżyseria: Andrzej Wajda
• Scenariusz: Jerzy Stawiński
• Gatunek: dramat / wojenny
• Premiera: 1957

Wybrani aktorzy: Teresa Iżewska, Tadeusz Janczar, Stanisław Mikulski, Emil Karewicz, Jan Englert, Tadeusz Gwiazdowski, Wieńczysław Gliński.

Fabuła: W filmie opowiedziano historię oddziału powstańców warszawskich, który próbuje uciec z niemieckiego okrążenia. Dzieło uważane za początek „polskiej szkoły filmowej” nieformalnie składa się z dwóch części. Pierwsza z nich ma charakter reportażowy, z kolei druga to apokaliptyczna wędrówka przez miejskie podziemia.

Pociąg

• Reżyseria: Jerzy Kawalerowicz
• Scenariusz: Jerzy Kawalerowicz / Jerzy Lutowski
• Gatunek: dramat psychologiczny
• Premiera: 1959

Wybrani aktorzy: Leon Niemczyk, Zbigniew Cybulski, Lucyna Winnicka, Teresa Szmigielówna, Tadeusz Gwiazdowski, Zbigniew Cybulski, Helena Dąbrowska.

Fabuła: Lekarz i Marta podróżują we wspólnym przedziale wagonu sypialnego. Ona ma za sobą głęboki dramat uczuciowy, on nie może otrząsnąć się po śmierci kilkunastoletniej pacjentki. Jest jeszcze Staszek – chłopak zakochany w Marcie i podążający w ślad za nią. Wiadomość o morderstwie i obecności zabójcy w pociągu sprawia, że w pewnym momencie dochodzi do nieudanego samosądu.

Pożegnania

• Reżyseria: Wojciech Has
• Scenariusz: Wojciech Has / Stanisław Dygat
• Gatunek: obyczajowy / psychologiczny
• Premiera: 1958

Wybrani aktorzy: Tadeusz Janczar, Gustaw Holoubek, Bogumił Kobiela (niewymieniony w czołówce), Maria Wachowiak, Irena Netto.

Fabuła: Paweł – chłopak z zamożnej rodziny – i Lidka – fordanserka – spotykają się w nocnym klubie. Oboje szybko przypadają sobie do gustu, jednak ich romans jest krótkotrwały. Sielankę przerywają interwencja ojca chłopaka i wojna. Młodzi spotykają się po latach – początkowo niepewni, czy ich uczucie przetrwało próbę czasu.

Pętla

• Reżyseria: Wojciech Has
• Scenariusz: Wojciech Has / Marek Hłasko
• Gatunek: dramat / psychologiczny
• Premiera: 1958

Wybrani aktorzy: Gustaw Holoubek, Aleksandra Śląska, Roman Kłosowski, Emil Karewicz, Teresa Szmigielówna.

Fabuła: Życie Kuby wypełnia walka z uzależnieniem od alkoholu. Wkrótce ma udać się na kurację, dzięki której jego zmagania z nałogiem będą lżejsze. Narasta w nim złość skierowana wobec wszystkiego i wszystkich. Ostatecznie, chcąc rozładować napięcie, wdaje się w awanturę i zostaje zabrany na komisariat. Po tym, gdy wychodzi na wolność, kieruje się w stronę pubu.

Popiół i diament

• Reżyseria: Andrzej Wajda
• Scenariusz: Andrzej Wajda / Jerzy Andrzejewski
• Gatunek: dramat / psychologiczny / polityczny
• Premiera: 1958

Wybrani aktorzy: Zbigniew Cybulski, Ewa Krzyżewska, Bogumił Kobiela, Adam Pawlikowski, Wacław Zastrzeżyński.

Fabuła: Maciek dostaje rozkaz zgładzenia sekretarza KW PPR, Szczuki. W międzyczasie zakochuje się w barmance Krystynie. Uczucie, które do niej żywi, dobitniej uświadamia mu bezsens zabijania po zakończeniu wojny. Wie, że musi wykonać zadanie. Chłopakiem targają skrajne emocje. Wkrótce sekretarz zostaje wywołany z bankietu.

Ewa chce spać

• Reżyseria: Tadeusz Chmielewski
• Scenariusz: Tadeusz Chmielewski / Andrzej Czekalski
• Gatunek: komedia
• Premiera: 1958

Wybrani aktorzy: Stanisław Mikulski, Roman Kłosowski, Ludwik Benoit, Barbara Kwiatkowska, Maria Kaniewska, Stefan Bartik.

Fabuła: Młoda dziewczyna przyjeżdża do miasta dzień przed rozpoczęciem roku szkolnego. Po tym, kiedy nie zostaje wpuszczona do internatu, rozpoczyna poszukiwania noclegu. Ewie towarzyszą liczne perypetie.

Baza ludzi umarłych

• Reżyseria: Czesław Petelski
• Scenariusz: Czesław Petelski / Marek Hłasko
• Gatunek: dramat obyczajowy
• Premiera: 1959

Wybrani aktorzy: Zygmunt Kęstowicz, Emil Karewicz, Teresa Iżewska, Leon Niemczyk, Aleksander Fogiel, Tadeusz Łomnicki, Roman Kłosowski.

Fabuła: Do bazy transportu drewna w Bieszczadach przybywa aktywista partyjny, którego zadaniem jest zmotywowanie pracowników do większego wysiłku. Nie jest to jednak proste w przypadku ludzi zmęczonych życiem, którym nad głowami wisi widmo śmierci.

Nikodem Dyzma

• Reżyseria: Jan Rybkowski
• Scenariusz: Ludwik Starski
• Gatunek: komedia / obyczajowy
• Premiera: 1956

Wybrani aktorzy: Adolf Dymsza, Urszula Modrzyńska, Emil Karewicz, Andrzej Bogucki, Tadeusz Gwiazdowski, Ewa Krasnodębska.

Fabuła: To historia o nędzarzu, któremu przypadek otwiera drzwi do błyskotliwej kariery. Choć są ludzie, którzy znają prawdę o nim, milczą, aby nie skompromitować sfer ówczesnych elit. A Dyzma jest gotowy na kolejne zaszczyty.

Człowiek na torze

• Reżyseria: Andrzej Munk
• Scenariusz: Andrzej Munk / Jerzy Stawiński
• Gatunek: dramat / psychologiczny
• Premiera: 1957

Wybrani aktorzy: Kazimierz Opaliński, Zygmunt Maciejewski, Zygmunt Zintel, Leon Niemczyk (niewymieniony w czołówce),  Roman Kłosowski, Zygmunt Listkiewicz.

Fabuła: Doświadczony maszynista Orzechowski zostaje zwolniony ze stanowiska pod zarzutem rzekomego sabotażu nowych metod pracy. Wkrótce ginie pod kołami pociągu. Rozpoczyna się śledztwo, które ma wyjaśnić przyczyny tragicznego wypadku.

Fot.: Materiały prasowe