Kiedy senior może dokonać zapisu testamentowego zwykłego?

Testament może zawierać nie tylko przywileje wynikające z otrzymania majątku. Czasami senior, oprócz wskazania spadkobiercy, mógł też nałożyć na niego obowiązki. W tym celu użył zapisu testamentowego. Na czym to polega?

Co to jest zapis testamentowy?

Zapis testamentowy jest instytucją z zakresu prawa spadkowego o charakterze majątkowym zobowiązującą daną osobę do określonego zachowania (spełnienia określonego świadczenia majątkowego). W „Kodeksie cywilnym” przewidziano, że rozrządzenie testamentowe może przybrać wymiar zapisu zwykłego (gdy spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę do wypełnienia określonego świadczenia na rzecz konkretnej osoby) bądź zapisu windykacyjnego stwierdzającego chęć przekazania danego przedmiotu danej osobie z chwilą śmierci spadkodawcy. Spadkodawca może obciążyć zapisem zwykłym także zapisobiorcę (dalszy zapis). Z kolei zapisobiorca może żądać wykonania zapisu niezwłocznie po tym, gdy zajdzie taka możliwość, czyli po ogłoszeniu testamentu. I niezależnie od rodzaju testamentu.

Jakie są podstawowe cechy zapisu zwykłego?

Podstawowe cechy testamentowego zapisu zwykłego sprowadzają się do następujących punktów:

• zapis zwykły można ustanowić wyłącznie w testamencie (niezależnie od jego formy). Podobnie jest w przypadku zapisu windykacyjnego. Czynności nie można dokonać za pośrednictwem pełnomocnika. W przypadku dziedziczenia na zasadach ustawowych ta instytucja nie obowiązuje.
• instytucja spadkowa w formie zapisu zwykłego powstaje wówczas, gdy na daną osobę został nałożony obowiązek wypełnienia świadczenia majątkowego. Jeśli dyspozycja ma charakter niemajątkowy, mamy do czynienia z poleceniem, a nie zapisem.
• w przypadku zapisu zwykłego (tak samo rzecz ma się, jeśli chodzi o zapis windykacyjny) zapisobierca realizację czynności majątkowej może przeprowadzić tylko wtedy, gdy w testamencie wskazano konkretnie, jaka osoba fizyczna bądź prawna ma być jej adresatem.
• świadczenie może mieć charakter jednorazowy, okresowy albo ciągły oraz podzielny bądź niepodzielny.

Jaki może być przedmiot zapisu testamentowego?

Przedmiot zapisu zwykłego seniora może mieć dowolny charakter majątkowy. Generalnie sprowadza się on do:

• zobowiązania obciążonego do zapłaty oznaczonej kwoty na rzecz konkretnego podmiotu (osoby fizycznej lub prawnej),
• zobowiązania do przeniesienia własności i wydania rzeczy oznaczonej co do gatunku lub co do tożsamości,
• zobowiązania do spełnienia określonej usługi na rzecz zapisobiorcy,
• ustanowienia na rzecz zapisobiercy określonego prawa rzeczowego w postaci np. użytkowania wieczystego czy służebności.

Czy zapis testamentowy musi być wykonany?

Jeśli osoba obciążona koniecznością wykonania zapisu testamentowego nie dopełni swoich obowiązków, odpowiada odszkodowawczo względem zapisobiorcy. Jeżeli zrzeknie się spadku (ma na to 6 miesięcy od momentu, w którym dowiedziała się, że została powołana do majątku po zmarłym), obciążony zapisem zostaje zwolniony z odpowiedzialności. Również zapisobierca może zrzec się prawa do zapisu. Wystarczy, że w tym celu złoży stosowne oświadczenie, najlepiej niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu. Brak oświadczenia traktowany jest jak zgoda na przyjęcie oznaczonej korzyści majątkowej.

Czy można odwołać zapis testamentowy zwykły?

Tak. Wystarczy sporządzić testament wyłącznie ze stanowiskiem odwołującym naszą decyzję co do zapisu testamentowego zwykłego bądź całą treść napisać na nowo.

Kiedy zapis testamentowy zwykły jest nieważny?

Zapis testamentowy seniora jest nieważny, jeżeli zapisobiorca był świadkiem takiego testamentu, a zapis został sporządzony w sprzeczności z prawem czy zasadami współżycia społecznego. Ponadto wraz z upływem 5 lat od chwili ogłoszenia testamentu przez sąd spadkowy lub notariusza następuje przedawnienie roszczeń o wykonanie zapisu.

Czy zapisobiorca może być też spadkobiercą?

Spadkodawca może być jednocześnie zapisobiorcą oraz osobą, na której ciąży obowiązek wykonania zapisu. W pierwszym przypadku z uwagi na fakt, że dojdzie do zwiększenia wartości majątku spadkobiercy, dodatkowy zapis na jego rzecz nazywany jest zapisem naddziałowym. W drugiej sytuacji zobowiązanie do wykonania zapisy wygaśnie na skutek konfuzja.

Ważne! Jeśli rozrządzenia testamentowe w formie zapisów na rzecz jednej osoby wyczerpią prawie cały spadek, zapisobierca uznany jest za spadkobiercę.

Czym jest dalszy zapis?

Dalszy zapis, czyli sublegat, to zapis zwykły zobowiązujący zapisobiorcę do wykonania konkretnej czynności. Dalsze zapisy w praktyce nie występują. Przedmiotem zapisu nie musi być świadczenie, które zapisobiorca uzyskał na swoją rzecz z racji wykonania zapisu zwykłego.

Czy zapisobiorca odpowiada za długi spadkowe?

Zapisobiorca zwykły nie ponosi odpowiedzialności za długi spadkowe, tak jak zapisobiorca windykacyjny, lecz jest wierzycielem spadkobiorcy (spadkobiorców).

Czy zapis testamentowy zwykły można dziedziczyć?

Tak. Zapis testamentowy zwykły wchodzi w skład masy spadkowej i dlatego podlega dziedziczeniu.

Miłosz Magrzyk

Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.