Słodzisz? Nie, dziękuję. Dlaczego cukier jest nazywany „białą śmiercią”?

cukier

W świecie pełnym słodkości cukier jest wszechobecny. Chociaż to nieodłączny element wielu naszych ulubionych deserów i napojów, może być dużo bardziej niebezpieczny niż kiedyś myśleliśmy. Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, dlaczego coraz częściej słyszy się o nim jako o „białej śmierci”? Sprawdź, czemu cukier zawdzięcza tę nazwę.

Cukier okiem chemika – czym jest cukier?

Cukier, jak go znamy na co dzień, jest chemicznie znany jako sacharoza. Składa się z dwóch prostych cukrów: glukozy i fruktozy. Sacharoza jest produktem naturalnym, który można znaleźć w wielu roślinach, ale najbardziej skupiamy się na burakach cukrowych i trzcinie cukrowej, które są głównymi źródłami cukru na świecie. W organizmie enzym sacharaza rozkłada sacharozę na glukozę i fruktozę.

Cukier – poznaj jego rodzaje

Najpowszechniejszym rodzajem cukru na świecie jest cukier biały, inaczej nazywany rafinowanym. Jest to produkt, który uzyskuje się przez oczyszczenie i krystalizację soku z trzciny cukrowej lub buraków cukrowych. Niestety, podczas tego procesu większość wartości odżywczych jest tracona.

Kolejny rodzaj to cukier brązowy, który różni się od białego zawartością melasy. Melasa nadaje mu charakterystyczny kolor i smak. W zależności od ilości melasy w cukrze, można wyróżnić cukier jasnobrązowy i ciemnobrązowy. Ten drugi ma intensywniejszy smak i zawiera więcej minerałów niż cukier biały, jednak różnica jest minimalna i nie wpływa znacząco na wartość odżywczą.

rodzaje cukru

Z kolei cukier trzcinowy to cukier, który przechodzi przez mniej etapów rafinacji niż cukier biały, dlatego zachowuje nieco więcej minerałów. Cukier kokosowy, zrobiony z nektaru kwiatów palmy kokosowej, jest kolejnym rodzajem cukru, który zyskuje na popularności. Ma niski indeks glikemiczny i zawiera niektóre minerały, ale podobnie jak inne rodzaje cukru, powinien być spożywany z umiarem.

Na koniec warto wspomnieć o fruktozie, cukrze owocowym. Fruktoza występuje naturalnie w owocach, ale w procesie pracy nad produkcją żywności jest często dodawana do różnych produktów spożywczych.

Rola cukru w organizmie

Cukier, w swojej najprostszej formie, pełni kluczową rolę w naszym organizmie jako podstawowe paliwo dla komórek. Zapewnia energię potrzebną do codziennych aktywności – od zwykłych czynności domowych po intensywne ćwiczenia fizyczne. Cukru nie można całkowicie wyeliminować z diety, gdyż jest on niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania naszego ciała. Ważne jest jednak, aby dawkować go z umiarem. Prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo dla osoby dorosłej wynosi 70–99 mg/dl.

Cukier w postaci glukozy to główne źródło energii dla naszych komórek, tkanki i organów. W procesie zwanym metabolizmem glukoza jest spalana, by zapewnić energię potrzebną do regulowania biochemicznej fabryki, jaką jest organizm. Nasz mózg jest szczególnie zależny od glukozy jako źródła energii, ponieważ nie potrafi efektywnie wykorzystać innych bodźców w charakterze paliwa.

Czy cukier uzależnia?

Czy zdarzyło Ci się kiedyś odczuć nieodpartą potrzebę zjedzenia czegoś słodkiego? Czy bez porannej coli albo kawy z syropem czułeś się niewyspany i zmęczony? Jeśli odpowiedź brzmi „tak”, to możesz zastanawiać się, czy cukier jest uzależniający. Ta kwestia była tematem wielu badań i debat medycznych, a wyniki nie są jednoznaczne.

Za chęcią sięgnięcia po słodkości często stoi układ nagrody w naszym mózgu. Kiedy spożywamy cukier, nasz mózg wydziela neuroprzekaźniki, takie jak dopamina, które powodują uczucie przyjemności. Ta reakcja jest podobna do tej, która występuje podczas spożywania niektórych narkotyków, co jest jednym z powodów, dla których ludzie mogą poczuć silną potrzebę spożycia słodkości. Cukier jest więc w stanie wywołać w naszym mózgu reakcje chemiczne, które sprawiają, że czujemy się lepiej, co może prowadzić do utworzenia cyklu, w którym za każdym razem, gdy czujemy się nieswojo, sięgamy po coś słodkiego.

Badania na zwierzętach wykazały, że szczury wykazują zachowania podobne do objawów uzależnienia, kiedy mają dostęp do dużej ilości cukru, a potem gdy jest im on zabierany. Jednak nie wszyscy naukowcy zgadzają się z tym punktem widzenia. Niektórzy twierdzą, że chociaż cukier może wywoływać reakcje chemiczne podobne do tych, które występują w przypadku używania narkotyków, nie ma wystarczających dowodów na to, że spożywanie cukru prowadzi do prawdziwego uzależnienia – w sensie medycznym.

działanie cukru

Bez względu na to, czy cukier jest uzależniający, czy nie, ważne jest, aby pamiętać, że jego nadmierne spożycie ma negatywny wpływ na nasze zdrowie. Dlatego należy dążyć do zrównoważonej diety, ograniczając ilość cukru, którą spożywamy. A gdzie można znaleźć cukier? Niestety wszędzie. Nawet w tych produktach, których z cukrem nie kojarzymy. Ketchup, warzywa konserwowe, chleb – każda z tych rzeczy ma w sobie odrobinę słodyczy. Ograniczyć cukier w diecie nie jest to łatwe, tym bardziej jeśli chcemy zrobić to z dnia na dzień. Lecz korzyści dla zdrowia są zdecydowanie warte wysiłku.

Negatywny wpływ cukru na organizm – choroby i dolegliwości

Cukier w naszej diecie jest nieunikniony. Jest obecny nie tylko w oczywistych produktach, takich jak ciastka bądź napoje gazowane, ale również ukryty w tzw. „zdrowej” żywności – np. jogurtach i sokach owocowych. Niestety nadmiar cukru to destrukcyjna bomba dla naszego organizmu. Do najczęstszych konsekwencji nieostrożnego obchodzenia się ze słodkimi kryształkami zaliczamy.

  • Otyłość: cukier to źródło pustych kilokalorii – dostarcza dużo energii, ale mało wartości odżywczych. Kiedy spożywamy więcej cukru, niż nasz organizm jest w stanie zużyć, jego nadmiar zostaje przechowywany w formie tłuszczu.
  • Cukrzyca typu 2: długotrwałe spożywanie dużej ilości cukru prowadzi do obciążenia trzustki, która musi produkować coraz więcej insuliny. W rezultacie może dojść do insulinooporności – stanu, w którym komórki stają się mniej wrażliwe na insulinę, co z kolei prowadzi do podwyższonego poziomu glukozy we krwi. To może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2.
  • Choroby serca: nadmierne spożycie cukru może prowadzić do wzrostu poziomu „złego” cholesterolu LDL i triglicerydów we krwi, a także do obniżenia poziomu „dobrego” cholesterolu HDL. To z kolei zwiększa ryzyko chorób serca.
  • Próchnica: cukier jest głównym winowajcą próchnicy. Bakterie w naszych ustach kochają cukier – przekształcają go w kwas, który niszczy szkliwo zębów i prowadzi próchnicy.
  • Stany zapalne: badania sugerują, że nadmiar cukru może przyczyniać się do stanów zapalnych w organizmie, które są powiązane z wieloma chorobami, w tym chorobami serca i niektórymi typami raka.
  • Zaburzenia nastroju: choć cukier daje chwilowy zastrzyk energii i poprawia nastrój, jego nadmierna konsumpcja może prowadzić do zaburzeń nastroju, w tym depresji i lęków.

O tym, jak cukier źle wpływa na organizm, dowiesz się także z poniższego materiału wideo.

Czym zastąpić cukier? Naturalne substancje słodzące

Czy jest możliwe, by cieszyć się słodkim smakiem bez szkodliwych skutków spożywania cukru? Odpowiedź brzmi: tak! Istnieje wiele naturalnych substancji słodzących, które polepszą smak produktu, a jednocześnie nie będą dla nas tak szkodliwe jak cukier. Oto niektóre z nich:

  • Miód: jest naturalnie słodki i pełen antyoksydantów, co czyni go zdrowszą opcją niż cukier. Miód jest również mniej przetworzony niż biały cukier. Pamiętaj jednak, że miód jest wciąż wysokokaloryczny, więc powinien być spożywany z umiarem.
  • Syrop klonowy: podobnie jak miód syrop klonowy to naturalny słodziki pełen antyoksydantów. Ma unikatowy smak, który dodaje głębi wielu potrawom. Syrop klonowy ma także niższy indeks glikemiczny niż cukier, co oznacza, że nie powoduje tak gwałtownych skoków poziomu cukru we krwi.
  • Stewia: to naturalny słodzik pochodzący z liści rośliny Stevia rebaudiana. Stewia jest kilkaset razy słodsza od cukru, ale nie ma kalorii i nie wpływa na poziom cukru we krwi, co czyni ją dobrą opcją dla diabetyków.
  • Cukier kokosowy: jest to cukier wytwarzany z soku z kwiatów palmy kokosowej. Cukier kokosowy ma niski indeks glikemiczny i jest pełen minerałów. Jego smak przypomina karmel i dodaje głębi wielu potrawom.
  • Syrop z agawy: wytwarzany z soku rośliny agawy ma niższy indeks glikemiczny niż cukier. Ale również jest bardzo słodki, więc powinien być używany z umiarem.

Więcej o tym, jaki słodzik wybrać, znajdziesz w poniższym filmie.

Niestety nawet naturalne słodziki mogą przyczynić się do przyrostu masy ciała i innych problemów zdrowotnych, jeśli są spożywane w nadmiarze. Pamiętaj, że dieta powinna zrównoważona i zróżnicowana. Dla wygody możesz skorzystać z cateringu dietetycznego, dopasowanego do Twoich potrzeb.

Jak ograniczyć cukier w diecie albo go odstawić?

Zdrowa dieta wymaga umiarkowanego spożycia cukru. Ale jak ograniczyć czy odstawić cukier, jeśli nasz język kocha słodki smak? Poniżej przedstawiam kilka skutecznych strategii:

  • Czytaj etykiety: cukier ukrywa się w wielu produktach spożywczych, oczywiście nie tylko w tych słodkich. Aby go unikać, czytaj etykiety na produktach. Cukier może być ukryty pod różnymi nazwami, takimi jak fruktoza, glukoza, syrop kukurydziany o wysokiej fruktozie, melasa, miód, syrop z agawy i wiele innych.
  • Zacznij powoli: zamiast radykalnie eliminować cukier z diety, spróbuj zacząć powoli. Zredukuj ilość cukru dodawanego do kawy, herbaty lub płatków śniadaniowych. Małe zmiany na początku mogą prowadzić do większych zmian w przyszłości.
  • Zastąp go naturalnymi słodziki: naturalne słodziki, takie jak miód, syrop klonowy, stewia czy cukier kokosowy, mogą być zdrowszą alternatywą dla białego cukru. Pamiętaj jednak, że nadal są to słodziki i powinny być spożywane z umiarem.
  • Wybieraj całe owoce zamiast soków i napojów gazowanych: soki owocowe i napoje gazowane są pełne dodanego cukru. Zamiast tego wybieraj całe owoce, które są naturalnie słodkie i zawierają błonnik, który pomaga stabilizować poziom cukru we krwi.
  • Gotuj i piecz w domu: przygotowywanie posiłków i przekąsek w domu daje Ci pełną kontrolę nad tym, co jest dodawane do jedzenia. Możesz eksperymentować z mniej słodkimi wersjami ulubionych przepisów.
  • Zadbaj o regularne posiłki: pomaga to utrzymać stabilny poziom cukru we krwi i zapobiega podjadaniu słodyczy.
  • Pij więcej wody: często mylimy pragnienie z głodem, w wyniku czego podjadamy. Utrzymanie odpowiedniego nawodnienia może pomóc ograniczyć ochotę na coś słodkiego.
cukier w diecie

Dbam o zdrowie – nie słodzę

Pamiętaj, że dbanie o zdrowie i dobrą formę zaczyna się od tego, czym karmisz swój organizm. Cukier, choć kusi swoim słodkim smakiem, spożyty w nadmiarze wcale nie jest dobrym kompanem dla naszego ciała. Ograniczenie cukru nie oznacza jednak rezygnacji ze słodkiego smaku. Istnieje wiele naturalnych substancji słodzących, takich jak miód, syrop klonowy, stewia czy cukier kokosowy, będących zdrowszą alternatywą dla „białej śmierci”.

Odstawienie cukru nie jest łatwe, ale małe, stopniowe zmiany – począwszy od czytania etykiet, przez gotowanie w domu, wybieranie całych owoców zamiast soków i napojów gazowanych i picie większej ilości wody – mogą pomóc w osiągnięciu tego celu. Zainwestuj w swoje zdrowie już dziś – powiedz „nie, dziękuję” cukrowi i „tak” zdrowiu oraz dobremu samopoczuciu.

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *