W upalne dni nawet lekkie przegrzanie organizmu jest szczególnie niebezpieczne dla osób starszych. Organizmy seniorów reagują mocniej wysokie temperatury ze względu na ograniczoną zdolność do regulacji ciepła. Tym samym z wiekiem ryzyko przegrzania organizmu wzrasta. Osobom starszym grozi udar cieplny i inne konsekwencje zdrowotne. Trzeba zatem znać objawy i wiedzieć, jak reagować, kiedy nastąpi znaczne podwyższenie temperatury ciała. Wyjaśniamy, jakie objawy przegrzania organizmu występują najczęściej, jak wygląda pierwsza pomoc i jak przeciwdziałać przegrzaniu organizmu.
Spis treści
Czym jest przegrzanie organizmu?
Przegrzanie organizmu (hipertermia) to stan, w którym ciało nie jest w stanie skutecznie schłodzić się do bezpiecznego poziomu. Normalna temperatura ciała wynosi około 36-37°C, ale podczas przegrzania wzrasta ona powyżej 40°C. To niebezpieczne, ponieważ prowadzi do uszkodzenia narządów wewnętrznych i w skrajnych przypadkach do śmierci.
Hipertermia różni się od gorączki tym, że nie wynika z infekcji, lecz stanowi efekt zewnętrznych czynników środowiskowych – wysokiej temperatury otoczenia, wilgotności i intensywnego słońca. Wszystkie występują w Polsce głównie latem, stąd nadmiernie podwyższona temperatura ciała pijawia się u seniorów właśnie o tej porze roku.
Przyczyny przegrzania organizmu seniora
U seniorów do przegrzania organizmu dochodzi zdecydowanie częściej niż u osób młodych. Z wiekiem słabnie zdolność organizmu do efektywnego pocenia się, a to naturalny mechanizm chłodzenia. jednocześnie niektóre choroby przewlekłe – schorzenia serca, cukrzyca czy nadciśnienie – wpływają negatywnie na zdolność organizmu do regulacji temperatury. Ponadto wiele osób starszych przyjmuje leki i niestety liczne z nich zaburzają procesy termoregulacyjne lub utrudniają prawidłowe nawodnienie.
Inne typowe przyczyny przegrzania organizmu to:
- przebywanie na zewnątrz w czasie upałów bez odpowiedniego zabezpieczenia przed słońcem;
- niewystarczające nawodnienie;
- noszenie nieodpowiedniej odzieży, utrudniającej cyrkulację powietrza;
- brak klimatyzacji lub wentylacji w pomieszczeniach.
Objawy przegrzania organizmu
Szybkie rozpoznanie charakterystycznych symptomów zbyt wysokiej temperatury u seniora ma ogromne znaczenie dla zapobiegania potencjalnym komplikacjom, jakie wywołuje przegrzanie organizmu. Objawy to zwykle:
- wysoka temperatura ciała (powyżej 40°C),
- zawroty głowy i osłabienie,
- nudności i wymioty,
- przyspieszone tętno,
- zaczerwienienie i suchość skóry,
- silne bóle głowy,
- dezorientacja i zaburzenia świadomości.
Ponadto w skrajnych przypadkach dochodzi do utraty przytomności. W upalne dni należy zwracać uwagę na wszystkie wymienione objawy przegrzania organizmu i w razie potrzeby odpowiednio reagować. Równocześnie trzeba pamiętać o tym, żeby nie mylić uderzeń gorąca u osób starszych z przegrzaniem organizmu.
Pierwsza pomoc w przypadku przegrzanego organizmu
W przypadku pewności, że u seniora wystąpiło przegrzanie organizmu trzeba zapewnić mu miejsce do wygodnego wypoczynku – musi przerwać wszelką aktywność fizyczną. Następnie trzeba odseparować osobę poszkodowaną od źródeł ciepła. Najlepiej, jeżeli to realne, poszukać przestrzeni o niższej temperaturze. Jednocześnie powinno się zadbać o właściwe nawodnienie organizmu seniora, co wspomoże schładzanie ciała. W sytuacji, gdy mamy do czynienia z osłabieniem cieplnym, działania wyglądają analogicznie.
Natomiast kiedy podejrzewamy, że przegrzanie organizmu przerodziło się w udar cieplny, podejmujemy natychmiastowe działania ratunkowe. Pierwsza pomoc w wypadku przegrzania organizmu seniora opiera się na kilku podstawowych krokach.
- Przenieś osobę do chłodnego, zacienionego miejsca.
- Zdejmij nadmiar odzieży, aby umożliwić lepsze chłodzenie.
- Schładzaj ciało wodą – użyj mokrych ręczników, prysznica lub wanny.
- Podaj chłodne napoje, najlepiej wodę lub napoje izotoniczne, żeby uzupełnić płyny i elektrolity.
- Monitoruj temperaturę ciała i objawy.
W razie braku poprawy w ciągu kilkudziesięciu minut lub wystąpienia niepokojących symptomów (drgawki, dezorientacja czy utrata przytomności) niezbędne jest natychmiastowe wezwanie pomocy medycznej.
Skutki przegrzania organizmu seniora
Przegrzanie organizmu u osób starszych bywa niebezpieczne. Przy braku odpowiedniej reakcji może wywołać konsekwencje zdrowotne. Typowe skutki przegrzania organizmu to:
- odwodnienie – osoby starsze mają upośledzoną zdolność do regulacji gospodarki wodnej, co zwiększa ryzyko odwodnienia organizmu seniora w upale;
- zaburzenia świadomości – przegrzanie może prowadzić do splątania, dezorientacji, a nawet utraty przytomności;
- zaburzenia czynności życiowych – może dojść do niepokoju, szybkiego oddechu, przyspieszonego rytmu serca;
- udary cieplne – stan zagrożenia życia, wymagający natychmiastowej pomocy medycznej;
- nasilenie chorób przewlekłych – przegrzanie może zaostrzać przebieg chorób serca, płuc, nerek oraz cukrzycy;
- pogorszenie funkcji poznawczych – przez długi czas może prowadzić do pogorszenia pamięci i sprawności umysłowej.
Zdarza się, że przegrzanie organizmu seniora wywołuje szereg poważnych problemów zdrowotnych. Uszkodzenie narządów wewnętrznych – mózgu, serca czy nerek, może trwale wpływa na funkcjonowanie organizmu, a w skrajnych przypadkach prowadzi nawet do śmierci. Przegrzanie osłabia też układ odpornościowy, czyniąc seniora podatnym na różnego rodzaju infekcje.
Zdrowie jest bezcenne, dlatego dbajmy o siebie i swoich bliskich w trakcie upałów, zwłaszcza podczas letnich miesięcy, kiedy ryzyko przegrzania organizmu wzrasta. Nie narażajmy się niepotrzebnie na wysokie temperatury, a w razie problemów pamiętajmy o objawach przegrzania organizmu i pierwszej pomocy.
Dominik Kaczor
Z wykształcenia inżynier, z zamiłowania człowiek od treści w sieci. Głową w Internecie, sercem w górach – Beskidzie Wyspowym, z którego pochodzi. W Seniore odpowiedzialny za projekty skierowane do osób 50+. Wierzy, że życiem można się cieszyć każdego dnia, bez względu na wiek.