Sanatoryjne ćwiczenia lecznicze dla seniora. Jakie są korzyści?

Leczenie uzdrowiskowe wiąże się z wieloma formami terapii. Ich połączenie ma kompleksowo oddziaływać na organizm i doprowadzić do poprawy kondycji kuracjusza. Jedną z form leczenia uzdrowiskowego są ćwiczenia lecznicze prowadzone w ramach kinezyterapii. Czy senior powinien z nich skorzystać?

Czym jest gimnastyka lecznicza?

Gimnastyka lecznicza, inaczej nazywana kinezyterapią, polega na leczeniu ruchem. Generalnie obejmuje ona proste ćwiczenia o charakterze leczniczym, opisane jako plan treningowy. Zastosowanie znajduje nie tylko tylko w rehabilitacji narządu ruchu, lecz także u osób z chorobami układu nerwowego czy oddechowego, chorobami serca, a nawet dolegliwościami ze strony układu trawiennego i moczowo-płciowego. Ćwiczenia są dobierane zwykle przez trenera personalnego bądź w przypadku sanatorium przez fizjoterapeutę.

Co dają ćwiczenia w ramach sanatoryjnej gimnastyki leczniczej?

Sanatoryjna gimnastyka lecznicza przynosi wiele korzyści dla zdrowia. Zauważalne są na przykład:

• poprawa ogólnej kondycji fizycznej,
• wzmocnienie mięśni,
• zwiększenie zakresu ruchu w stawach,
• poprawa krążenia,
• redukcja stresu,
• przyspieszenie procesów regeneracyjnych organizmu.

Kinezyterapia kompleksowo wpływa na ludzki organizm, jednak przede wszystkim dobroczynnie działa na mięśnie, kości i stawy. To ważne m.in. dla seniora z poważnymi problemami zdrowotnymi. Odpowiednie ćwiczenia prowadzą bowiem do utrzymania albo nawet zwiększenia zakresu ruchu w chorej kończynie, co wymiernie przekłada się na komfort w codziennym funkcjonowaniu.

Dzięki dostosowaniu zestawu ćwiczeń do indywidualnych potrzeb pacjenta spada ryzyko kontuzji. Ćwiczenia w sanatorium obejmują zwykle różne aktywności, typu: krążenia ramion, unoszenie nóg czy ćwiczenia w obrębie klatki piersiowej. Terapeuta musi wziąć pod uwagę, że każde ćwiczenie należy dostosować do Twoich możliwości.

W wyniku prowadzonych aktywności zwiększa się liczba kurczliwych włókien mięśniowych, co przyczynia się do zwiększenia wydajności pracy pompy mięśniowej. To zaś prowadzi do odżywienia tkanek poprzez zwiększenie krążenia krwi, limfy i płynów tkankowych. Ćwiczenia są prowadzone przez poszczególne fazy ruchu: pozycję wyjściową, ruch w kierunku pozycji końcowej oraz powrót do pozycji wyjściowej z pozycji końcowej.

Dobór ćwiczeń w gimnastyce leczniczej

W procesie komponowania programu gimnastycznego dla osób poddawanych rehabilitacji specjaliści kierują się indywidualnymi potrzebami pacjenta. Zestaw ćwiczeń jest precyzyjnie dostosowany do konkretnych dolegliwości i celów terapeutycznych, takich jak wzmocnienie mięśni nóg, poprawa kondycji mięśni brzusznych, wsparcie dla zdrowego kręgosłupa czy łagodzenie bólu kolan. Równomiernie angażuje się obie strony ciała, dbając o to, by lewa i prawa strona były tak samo mocno zaangażowane w proces leczenia.

Instruktaż podczas zajęć gimnastycznych jest przekazywany w formie bezpośrednich i zwięzłych poleceń. Rehabilitant może na przykład wypowiadać zalecenia typu: “Nogi prosto”, “Zegnij kolana”, “Podnieś biodra”, “Opuszczaj nogę powoli”, “Stopy na szerokość barków, plecy trzymaj prosto”, “Uginaj kolana”, “Ręce wyprostowane” czy “Wykonaj serię przysiadów”. Takie polecenia pomagają uczestnikom skupić się na prawidłowym wykonywaniu ruchów, co jest istotne dla efektywności terapii.

Kinezyterapia bierna

Kinezyterapia bierna znajduje zastosowanie wśród osób, które przez dłuższy czas pozostawały bez ruchu lub borykają się z niedowładem. W trakcie tych ćwiczeń to specjalista przejmuje inicjatywę, delikatnie manipulując kończynami pacjenta, co pozwala na zachowanie ich elastyczności i zapobiega zanikom mięśniowym.

Zabiegi te są nieocenione, szczególnie kiedy samodzielne wykonywanie ruchów jest utrudnione lub niemożliwe. Dzięki nim mięśnie i stawy mogą być systematycznie stymulowane, co przyczynia się do utrzymania ich w dobrej kondycji.

Kinezyterapia czynna

Kinezyterapia czynna angażuje pacjenta w proces leczenia poprzez specjalnie dobrane ćwiczenia. Pod okiem doświadczonego rehabilitanta osoby korzystające z tej formy terapii mają okazję do rozwijania swoich umiejętności motorycznych. Proces ten przyczynia się do poprawy szybkości reakcji na różnorodne bodźce.

Zadania wykonywane podczas sesji kinezyterapii czynnej nie wymagają od pacjentów nadzwyczajnych umiejętności. Często polegają na prostych ruchach, które można wykonać nawet w pozycji leżącej.

Ogółem na kinezyterapię składają się ćwiczenia:

• bierne,
• czynno-bierne,
• samowspomagane,
• czynne w odciążeniu,
• czynne wolne,
• czynne z oporem,
• prowadzone,
• redresyjne,
• oddechowe,
• synergistyczne,
• relaksacyjne.

Niektórzy dołączają do tego podziału także ćwiczenia w samoobsłudze oraz ćwiczenia pionizacji i chodu.

Cele gimnastyki leczniczej seniora

Główne cele gimnastyki leczniczej dla seniora sprowadzają się do:

• zapobiegania zanikom mięśniowym wynikającym z bezczynności,
• utrzymania bądź przywrócenia pełnego zakresu ruchomości w określonych stawach i zapobiegania tworzeniu się deformacji,
• zmniejszenia istniejących bólów kręgosłupa,
• poprawy koordynacji nerwowo-mięśniowej,
• wzmocnienia wybranych partii ciała,
• utrzymania dobrej czynności układów oddechowego i nerwowego,
• poprawy krążenia.

Kto może skorzystać z gimnastyki leczniczej w sanatorium?

Wskazania do leczenia ruchem obejmują:

• wady postawy,
• konsekwencje udaru mózgu,
• stwardnienie rozsiane,
• choroby reumatoidalne,
• niedowłady,
• złamania,
• nadciśnienie,
• stany po urazach kręgosłupa,
• dyskopatię,
• choroby zwyrodnieniowe stawów.

Jakie są przeciwskazania do ćwiczeń leczniczych w sanatorium?

Mimo że kinezyterapia pomaga usunąć liczne niesprawności fizyczne, podobnie jak leczenie w sanatorium nie jest przeznaczona dla każdego pacjenta. Oprócz złego stanu ogólnego kuracjusza z gimnastyki leczniczej nie będą mogły skorzystać osoby cierpiące na niewydolność układu oddechowego, uszkodzenia kości bądź ostre stany zapalne mięśni i stawów.

Jaki sprzęt stosuje się do ćwiczeń leczniczych seniora w sanatorium?

Sprzęt, który stosuje się w gimnastyce leczniczej, jest bardzo różny. Ma to związek z faktem odmiennego zapotrzebowania pacjentów. Podczas sanatoryjnej terapii ruchowej wykorzystuje się m.in. piłki rehabilitacyjne w różnych wymiarach, maty, pasy, obręcze czy taśmy w kształcie pętli, czyli tzw. loopy. W kinezyterapii popularne są także rotory do kończyn górnych i dolnych. Wszystkie z tych sprzętów pomagają oddziaływać na różne partie ciała: brzuch, biodra, palce, ręce, dłonie, nogi, a docelowo całe ciało. To, które narzędzie będzie najbardziej skuteczne dla pacjenta, zależy od danej przypadłości. Uznaniem kuracjuszy cieszą się także ćwiczenia na bieżniach rehabilitacyjnych, rowerkach albo twisterach.

Miłosz Magrzyk

Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.