Miażdżyca to podstępna choroba tętnic, rozwijająca się latami bez wyraźnych objawów. Nieleczona może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zawał serca czy udar mózgu. Jakie są jej objawy, kto jest najbardziej narażony i jak można jej zapobiegać?
Miażdżyca: objawy, profilaktyka i grupy ryzyka
Miażdżyca to przewlekła choroba naczyń krwionośnych, w której dochodzi do stopniowego zwężania i usztywniania tętnic. Proces ten jest wynikiem odkładania się złogów tłuszczowych, głównie cholesterolu, w ścianach naczyń, co prowadzi do powstania tzw. blaszek miażdżycowych.
W miarę ich narastania przepływ krwi zostaje ograniczony, co może skutkować niedokrwieniem narządów. Miażdżyca jest główną przyczyną chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca i udar mózgu, i rozwija się latami, często bezobjawowo, aż do momentu wystąpienia poważnych powikłań.
Miażdżyca, znana również jako arterioskleroza, polega na odkładaniu się blaszek miażdżycowych w ścianach tętnic, co prowadzi do ich zwężenia i utrudnienia przepływu krwi. Proces ten może trwać latami, nie dając żadnych objawów, aż do momentu, gdy dojdzie do poważnych komplikacji zdrowotnych.
WKRÓTCE
Znajdź pracę
Otwórz nowy rozdział
Miażdżyca kończyn dolnych
Miażdżyca kończyn dolnych to schorzenie wynikające ze zwężenia lub zablokowania tętnic doprowadzających krew do nóg. Nie jest odrębną chorobą, lecz formą miażdżycy tętnic obwodowych (PAD – peripheral artery disease), czyli schorzenia, które może dotyczyć różnych tętnic poza sercem i mózgiem. Najczęściej rozwija się w tętnicach kończyn dolnych, ponieważ są one szczególnie narażone na zmiany miażdżycowe. Miażdżyca kończyn dolnych może jednak występować także w tętnicach kończyn górnych, choć zdarza się to znacznie rzadziej.
Niedostateczny dopływ krwi do tkanek prowadzi do ich niedotlenienia i uszkodzenia nerwów obwodowych, co może objawiać się:
- Drętwieniem i mrowieniem (parestezje) – szczególnie w stopach i palcach.
- Osłabieniem wrażliwości na ból, temperaturę i dotyk – co zwiększa ryzyko urazów i owrzodzeń.
- Uczuciem zimna w kończynach – wynikającym z niedostatecznego krążenia krwi.
Głównym jej objawem jest chromanie przestankowe – ból i uczucie zmęczenia w nogach pojawiające się podczas chodzenia, ustępujące po krótkim odpoczynku. W zaawansowanym przypadku miażdżycy kończyn dolnych może dochodzić do owrzodzeń, martwicy tkanek, a nawet amputacji. Możliwe są też zaburzenia czucia. Wczesna diagnoza oraz zmiana stylu życia mogą spowolnić rozwój choroby i zapobiec poważnym powikłaniom.
Czytaj także
Cukrzyca u seniorów – wyzwania, leczenie i profilaktyka
Cukrzyca, szczególnie typu 2, jest jednym z największych wyzwań zdrowotnych, przed jakimi stają osoby starsze. Szacuje się, że w Polsce około…
Miażdżyca mózgu
To z kolei postać miażdżycy, która dotyczy tętnic mózgowych, doprowadzających krew do mózgu. Polega na odkładaniu się blaszek miażdżycowych w ścianach naczyń, co stopniowo zwęża ich światło i ogranicza przepływ krwi. Może prowadzić do przewlekłego niedokrwienia mózgu, powodując zaburzenia pamięci, zawroty głowy czy osłabienie koncentracji, a w skrajnych przypadkach do udaru mózgu, gdy dochodzi do całkowitego zamknięcia naczynia lub jego pęknięcia.
Objawy miażdżycy mózgu
- Częste bóle i zawroty głowy
- Problemy z pamięcią i koncentracją
- Szumy uszne
- Drętwienie lub osłabienie kończyn
- Zaburzenia mowy i widzenia
Czynniki ryzyka są podobne jak w innych postaciach miażdżycy i obejmują m.in. nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, wysoki poziom cholesterolu, palenie tytoniu oraz brak aktywności fizycznej. Profilaktyka obejmuje zdrową dietę, kontrolę ciśnienia i cholesterolu oraz unikanie używek.
Objawy miażdżycy – kiedy powinniśmy się niepokoić?
Miażdżyca przez długi czas może nie dawać wyraźnych objawów. Symptomy zależą od lokalizacji zwężonych tętnic. Jeśli zmiany miażdżycowe dotyczą tętnic wieńcowych, mogą pojawić się bóle w klatce piersiowej podczas wysiłku fizycznego lub stresu, promieniujące do szyi, żuchwy czy ramienia. W przypadku tętnic kończyn dolnych objawy to ból, drętwienie czy bladość skóry nóg. Kliniczne objawy miażdżycy pojawiają zwykle późno, w zaawansowanym stadium choroby.
Miażdżyca rozwija się latami w ciszy, by w jednej chwili dramatycznie dać o sobie znać.
Symptomy te mogą pojawić się dopiero w momencie, gdy zwężenie naczyń osiągnie około 50%. Do najczęstszych należą:
- Bóle w klatce piersiowej (przy miażdżycy wieńcowej),
- Chromanie przestankowe (ból nóg przy wysiłku),
- Objawy neurologiczne (w przypadku miażdżycy tętnic szyjnych).
Kto jest najbardziej narażony na miażdżycę?
Ryzyko rozwoju miażdżycy wzrasta z wiekiem, zwłaszcza po 50. roku życia. Mężczyźni oraz kobiety po menopauzie są bardziej narażeni. Do czynników ryzyka należą również: otyłość, cukrzyca, brak aktywności fizycznej, zbyt wysoki poziom stresu, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, nieodpowiednia dieta dla seniora na co dzień, nadciśnienie tętnicze oraz wysoki poziom cholesterolu LDL.
Przyczyny miażdżycy
Są złożone i wynikają zarówno z czynników środowiskowych, jak i genetycznych. Do najważniejszych należą:
Niezdrowa dieta bogata w tłuszcze nasycone
Spożywanie dużych ilości tłuszczów nasyconych i trans, które znajdują się w produktach wysoko przetworzonych, fast foodach, tłustym mięsie i słodyczach, prowadzi do podwyższenia poziomu „złego” cholesterolu LDL we krwi. To prosty krok do nadwagi i otyłości. Nadmiar cholesterolu odkłada się w ścianach naczyń krwionośnych, przyczyniając się do tworzenia blaszek miażdżycowych.
Otyłość i brak aktywności fizycznej
Nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko miażdżycy poprzez wpływ na poziom lipidów we krwi, ciśnienie tętnicze oraz insulinooporność. Brak ruchu prowadzi do spowolnienia metabolizmu, sprzyjając gromadzeniu się tłuszczu i zaburzeniom gospodarki lipidowej. Regularna aktywność fizyczna pomaga kontrolować wagę, poprawia krążenie i obniża poziom złego cholesterolu.
Palenie tytoniu
Substancje chemiczne zawarte w papierosach uszkadzają ściany naczyń krwionośnych, co ułatwia odkładanie się blaszek miażdżycowych. Nikotyna dodatkowo podnosi ciśnienie krwi i zmniejsza ilość tlenu dostarczanego do tkanek, co zwiększa ryzyko zawału serca i udaru.
Predyspozycje genetyczne
Historia miażdżycy w rodzinie zwiększa prawdopodobieństwo jej rozwoju. Czynniki genetyczne mogą wpływać na metabolizm tłuszczów, nadciśnienie czy podatność na stany zapalne, co przyspiesza procesy miażdżycowe.
Cukrzyca
Podwyższony poziom cukru we krwi przyspiesza uszkodzenia naczyń i sprzyja odkładaniu się blaszek miażdżycowych. Cukrzyca często współistnieje z innymi czynnikami ryzyka, takimi jak otyłość i nadciśnienie, co dodatkowo zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Zmiana stylu życia i kontrolowanie tych czynników może znacząco zmniejszyć ryzyko rozwoju miażdżycy oraz jej powikłań.
Profilaktyka miażdżycy – jak zapobiegać chorobie?
Zapobieganie miażdżycy opiera się na modyfikacji stylu życia. Kluczowe jest zdrowe odżywianie, bogate w warzywa, owoce i produkty pełnoziarniste, a ubogie w tłuszcze nasycone i trans. Regularna aktywność fizyczna, unikanie palenia tytoniu oraz kontrola masy ciała również odgrywają istotną rolę. Ważne jest także monitorowanie ciśnienia tętniczego i poziomu cholesterolu.
Miażdżyca a choroba niedokrwienna serca
Miażdżyca to proces chorobowy polegający na odkładaniu się blaszek miażdżycowych w tętnicach, co prowadzi do ich zwężenia i utrudnienia przepływu krwi. Może dotyczyć różnych naczyń krwionośnych w organizmie, w tym tętnic mózgowych, kończyn dolnych czy nerek. Miażdżyca jest główną przyczyną wielu chorób sercowo-naczyniowych, ale sama w sobie nie jest nazwą konkretnej jednostki chorobowej.
Z kolei choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa; wieńcówka) jest konsekwencją miażdżycy rozwijającej się w tętnicach wieńcowych, które dostarczają krew do mięśnia sercowego. Gdy zwężenie tych tętnic jest znaczne, serce otrzymuje mniej tlenu i składników odżywczych, co może powodować bóle w klatce piersiowej (dławicę piersiową), a w skrajnych przypadkach prowadzić do zawału serca.
Czytaj także
Badania dla seniora – klucz do zdrowia i lepszego życia
Wraz z wiekiem nasze ciała stają się bardziej podatne na różne schorzenia, co czyni profilaktykę zdrowotną niezwykle istotną. Badania dla seniorów…
Diagnostyka miażdżycy – jakie badania warto wykonać?
Wczesne wykrycie miażdżycy jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Zaleca się regularne badania krwi w celu oceny poziomu cholesterolu i glukozy. Badania obrazowe, takie jak USG Doppler tętnic, tomografia komputerowa czy angiografia, mogą pomóc w ocenie stopnia zwężenia naczyń.
Ściągawka przydatnych badań w diagnostyce mażdżycy
- USG dopplerowskie pozwala na ocenę przepływu krwi w żyłach i tętnicach;
- angiografia naczyniowa, pokazuje wnętrze naczyń krwionośnych, można ocenić ich stan i przepustowość;
- EKG, mierzy aktywność serca, można zdiagnozować obniżone ciśnienie krwi;
- rezonans magnetyczny, obrazuje stan tętnic;
- test wysiłkowy, lekarz oceni przepływ krwi w naczyniach wieńcowych.
Leczenie miażdżycy – jakie są możliwości terapeutyczne?
Leczenie miażdżycy obejmuje zarówno zmianę stylu życia, jak i farmakoterapię. W niektórych przypadkach konieczne są zabiegi inwazyjne, takie jak angioplastyka czy wszczepienie by-passów. Ważne jest również leczenie współistniejących schorzeń, takich jak nadciśnienie czy cukrzyca.
Znaczenie edukacji i świadomości społecznej w walce z miażdżycą
Miażdżyca jest poważnym problemem zdrowotnym, który może prowadzić do groźnych powikłań. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie są kluczowe dla zapobiegania rozwojowi tej choroby. Podnoszenie świadomości na temat miażdżycy i jej czynników ryzyka jest kluczowe w profilaktyce.
Edukacja społeczeństwa na temat zdrowego stylu życia, regularnych badań kontrolnych i wczesnego rozpoznawania objawów może znacząco zmniejszyć liczbę zachorowań i powikłań związanych z tą chorobą.
Miażdżyca to poważne schorzenie, które rozwija się latami, często bezobjawowo. Dlatego tak ważne jest prowadzenie zdrowego stylu życia, regularne badania kontrolne i świadomość czynników ryzyka, aby skutecznie zapobiegać jej rozwojowi i chronić swoje zdrowie.
Z wykształcenia i zamiłowania polonistka, z pasją zgłębiająca tajniki fotografii, marketingu i UX. Serce zostawia nad morzem i w podróżach, które są jej źródłem inspiracji. W Seniore odpowiedzialna za projekty dedykowane osobom 50+.
-
Kategoria:Zdrowie
-
Data publikacji:2 lutego, 2025