Jak rozpoznać udar mózgu u seniora? Sprawdź, jakie są przyczyny choroby i jak ją leczyć

Udar mózgu to po zawałach serca i nowotworach trzeci najczęstszy powód umieralności seniorów. Poznaj przyczyny udaru i dowiedz się, co zrobić, by zminimalizować ryzyko jego wystąpienia.

Czym jest udar mózgu?

Udar mózgu to konsekwencja zatoru naczynia krwionośnego albo jego pęknięcia. Jest stanem zagrażającym życiu i wymaga pilnej interwencji medycznej. W literaturze rzadziej określa się go jako apopleksję bądź zdarzenie mózgowo-naczyniowe.

Jakie są rodzaje udaru mózgu?

Udar dzieli się na występujący w około 80% przypadków udar niedokrwienny mózgu oraz udar krwotoczny. Oba są niebezpieczne, ponieważ mogą upośledzić zmysły seniora, skutecznie zaburzając odczuwanie bodźców.

Udar niedokrwienny

Udar niedokrwienny jest mniej groźny niż krwotoczny, jednak istnieje większe ryzyko powtórzenia ataku w najbliższym czasie. Dochodzi do niego, gdy skrzep odrywa się i czopuje drobne, delikatne tętnice mózgowe. Zamknięcie światła naczynia prowadzi do niedotlenienia, a następnie obumarcia tkanek.

Zakrzep zwykle powstaje w wyniku podwyższonego poziomu tzw. złego cholesterolu; z racji niehigienicznego trybu życia. Do udaru niedokrwiennego może dojść nie tylko z powodu całkowitego zatoru naczyń, ale również w wyniku zwężenia tętnic (np. szyjnych). To można stwierdzić dokładnie po przeprowadzeniu badania dopplerowskiego.

Udar krwotoczny

Udar krwotoczny jest dzielony na podpajęczynówkowy i śródmózgowy. Pośrednią przyczyną wylewu krwi do mózgu jest zwiększone ciśnienie, a bezpośrednią przerwanie ciągłości naczyń krwionośnych. Miejsca, które zostały dotknięte udarem, najłatwiej wykryć poprzez badanie tomograficzne.

Po czym poznamy, że u seniora wystąpił udar?

Jeśli nie zdołamy zapobiec udarowi, ważne jest, by w porę zorientować się, że mamy z nim do czynienia. Na szczęście wiele objawów wystąpienia udaru mózgu dość łatwo jest rozpoznać. To ważne w kontekście pomocy, której powinniśmy udzielić seniorowi przed przybyciem pogotowia. Silny ból głowy bądź zawroty głowy oraz zaburzenia mowy i zaburzenia widzenia to podstawowe objawy udaru mózgu. Typowym objawem jest również porażenie mięśni twarzy po jednej stronie ciała.

Swoje obawy możemy potwierdzić poprzez wykonanie krótkiego testu. Poprośmy seniora o jednoczesne podniesienie obu rąk nad głowę. Sprawdźmy, czy jest w stanie się uśmiechnąć, i czy uśmiech jest równomierny po obu stronach ust. Wypowiedzmy dłuższe zdanie i zasugerujmy, by senior jak najpłynniej je po nas powtórzył.

Jeśli będzie miał problem z wykonaniem którejkolwiek czynności, powinniśmy jak najprędzej wezwać karetkę. Udar bardzo szybko powoduje nieprawidłowości w krążeniu i trudności w oddychaniu, czym mocniej wzmaga ryzyko zgonu. Bardzo poważną konsekwencją jest utrata świadomości. Jeśli u chorego obserwujemy ostre objawy, tomografia powinna zostać wykonana do 30 minut od pojawienia się symptomów. Dzięki temu pomoc będzie najwydajniejsza.

Niedotlenienie komórek mózgowych to proces, który zazwyczaj postępuje bardzo szybko. Niekiedy zdarza się, że dolegliwość była lekka i senior nawet nie wie, że przeszedł udar mózgu. Mimo że niesprawność, której doznał, jest wynikiem wylewu.

Co robić w trakcie oczekiwania na przyjazd pogotowia?

W przypadku udaru mózgu liczy się czas reakcji. Przed przybyciem karetki należy otworzyć okno tak, by zapewnić seniorowi dopływ świeżego powietrza.

• Jeśli temperatura ciała chorego wyniesie więcej niż 37,5°C, obniż ją, np. podając paracetamol.
• Podaj choremu aspirynę; jednorazowo nie więcej niż 150–300 mg.
• Jeżeli senior straci przytomność, ułóż go w pozycji bezpiecznej (stabilnie z sylwetką na boku i odciągniętą głową). Gdy dodatkowo wystąpi u niego zatrzymanie oddechu, rozpocznij resuscytację krążeniowo–oddechową (w schemacie 30 uciśnięć przypadających na 2 wdechy).

Dlaczego senior jest bardziej narażony na udar mózgu?

Jesień życia to kumulacja intensywności wszystkich czynników negatywnie wpływających na stan tętnic i żył. Kłopoty z ciśnieniem podbudowane wyższym poziomem trójglicerydów i zwiększoną krzepliwością krwi dają znać o sobie coraz mocniej. Podobnie jak skutki wieloletniego nadużywania alkoholu i palenia papierosów połączone z zapaleniem naczyń krwionośnych i prowadzeniem siedzącego trybu życia oraz nadwagą.

Jak można uchronić się przed udarem?

Nie ma gotowej recepty pozwalającej zapobiec udarowi. Mimo to warto wdrożyć szereg wytycznych, które stosowane długoterminowo wykluczą nas z grupy średniego i wysokiego ryzyka. Zalecenia koncentrują się na 3 kluczowych obszarach, takich jak:

Dieta

Ryzyko udaru można zmniejszyć poprzez odpowiednio skomponowany jadłospis. Szczególnie duże znaczenie ma zniwelowanie zawartości cholesterolu w przyjmowanych pokarmach. Unikajmy potraw smażonych i nie sięgajmy po wysokokaloryczne desery. Jajka i produkty mleczne bogate w tłuszcze warto porzucić na rzecz większej ilości warzyw i owoców. Początkowo jedzenie może wydawać się pozbawione wyrazistości, ale z czasem z pewnością przywykniemy do naturalnego smaku produktów. W przypadku tendencji do podwyższonego ciśnienia dobrze jest wyeliminować spożywanie napojów takich jak: mocna herbata, kawa, alkohol lub drinki energetyzujące. Nie palmy papierosów.

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna odgrywa znaczącą rolę w procesie redukcji zagrożenia związanego z wystąpieniem udaru. Zdrowa będzie jedynie ta dostosowana do kondycji seniora. Szczególny nacisk należy położyć na spalanie nadmiernych kilogramów i tym samym zmniejszenie tkanki tłuszczowej. Seniorzy z nadciśnieniem powinni unikać zbyt forsownych ćwiczeń fizycznych. Warto, aby skupili się na równomiernym wysiłku rozwijającym wszystkie partie ciała. Tak samo niekorzystne jest ćwiczenie w warunkach zawilgoconego powietrza, upałów czy na dużych wysokościach.

Redukcja poziomu stresu

Mimo że jest to zasada, którą trudno wcielić w życie, warto próbować. Senior chcący zniwelować ryzyko udaru powinien do minimum ograniczyć ekspozycję na czynniki stresowe. Kluczowe jest pozytywne nastawienie do życia.

Jakie leki stosować na udar mózgu?

Kondycję możesz wzmocnić poprzez zastosowanie leków prewencyjnych w postaci preparatów zawierających kwas askorbinowy. Aby w prosty sposób obniżyć krzepliwość krwi, lekarze zalecają rozsądne zażywanie aspiryny. Przedawkowanie medykamentu może doprowadzić do uszkodzenia błon śluzowych żołądka, a także przyczynić się do powstawania wrzodów.

Innym skutecznym środkiem farmakologicznym jest warfaryna. Jej przyjmowanie zapobiegnie powstawaniu złogów i rozpuści dotychczasową skrzeplinę. Jeszcze innym specyfikiem używanym w prewencji udarów i przeciwko powikłaniom zatorowo-zakrzepowym jest eteksylan dabigatranu, bardzo silny inhibitor trombiny. To jeden ze skuteczniejszych leków przeciwzakrzepowych. Zapobiega przemianie fibrynogenu w fibryn, działając w osoczu i wątrobie.

Dlaczego po udarze trzeba stosować rehabilitację?

Udar prowadzi do trwałych zmian w bardzo delikatnych strukturach mózgu. W procesie rekonwalescencji kluczową rolę odgrywa rehabilitacja. Jeśli jest prowadzona prawidłowo, istnieje duże prawdopodobieństwo, że w ciągu 5 lat senior wróci do niemal pełnej sprawności. Jeśli nie będzie rehabilitowany, jego kondycja się pogorszy.

Miłosz Magrzyk

Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.