Alergia – czym się objawia i jak sobie z nią radzić? Tłumaczymy!

Przeciągająca się alergia potrafi solidnie uprzykrzyć życie. Na szczęście istnieją sposoby, dzięki którym możemy nieco zminimalizować jej skutki. Sprawdź, jak radzić sobie z uporczywym uczuleniem!

Czym jest alergia?

Za alergię uznaje się niewłaściwą reakcję układu odpornościowego. Mimo że potencjalne alergeny występują masowo, u zdrowego człowieka nie inicjują one żadnej reakcji. W przypadku nadwrażliwości – u alergika – organizm niektóre z cząsteczek traktuje jak wrogów i podejmuje działania mające go przed nimi ochronić.

Co może być alergenem?

W pewnym uproszczeniu alergię może wywołać wszystko, nawet woda. Są to jednak skrajnie rzadkie przypadki. Do grupy czynników najczęściej alergizujących zaliczamy:

• pyłki roślin (uczulają zwłaszcza: brzoza, olcha, bylica, pokrzywa i żyto). Dlatego alergicy powinni kontrolować kalendarz pyleń. Obecnie na rynku dostępne są specjalne filtry przeciwpyłowe, które chronią pomieszczenia przed wniknięciem drobin.
• kurz (zawarte w nim roztocza),
• sierść zwierząt,
• cytrusy,
• ryby,
• mleko,
• jajka,
• jad owadów,
• substancje zawarte w ślinie zwierząt (np. psów i kotów),
• promieniowanie UV,
• leki (środki przeciwbólowe).

Co może spowodować alergię?

Według szacunków nawet 80 proc. alergików tendencję do uczuleń dziedziczy po swoich rodzicach i dziadkach. Choć nie bez znaczenia są także styl życia (dieta), przewlekły stres i środowisko, w jakim się obracamy. Jeśli będziemy częściej przebywać w bardzo zanieczyszczonym powietrzu bądź stykać się z tworzywami sztucznymi i chemikaliami, dołączymy do grupy podwyższonego ryzyka.

Na jakie dzielą się alergie?

W medycynie wyszczególnia się głównie takie alergie jak: alergia kontaktowa, alergia iniekcyjna, alergia polekowa czy alergia wziewna. Dodatkowo do ich rozróżnienia wykorzystuje się klasyfikację Coombsa i Gella, uwzględniającą patomechanizm rozwoju dolegliwości. Są to:

• reakcja typu natychmiastowego (typ I) – w której dochodzi do połączenia antygenów z przeciwciałami IgE oraz uwolnienia histaminy i innych mediatorów zapalenia. Do tego typu reakcji alergicznej zalicza się np.: astma alergiczna, pokrzywka czy alergiczne atopowe zapalenie skóry.
• reakcja cytotoksyczna (typ II) – połączenie antygenu z przeciwciałami klasy IgG lub IgM prowadzi do uszkodzenia komórek. Przykładem reakcji cytotoksycznej jest reakcja przetoczeniowa bądź polekowa niedokrwistość hemolityczna.
• reakcja kompleksów immunologicznych (typ III) – połączenie antygenów z przeciwciałami klasy IgG prowadzi do uwolnienia enzymów lizosomalnych z neutrofilów. Ten rodzaj reakcji alergicznej występuje np. w zapaleniu naczyń i zapaleniu pęcherzyków płucnych.
• opóźniona reakcja komórkowa (typ IV) – skutkiem połączenia antygenu z limfocytami T są uwolnienie cytokin i stymulacja limfocytów cytotoksycznych. Przykładem tej reakcji alergicznej jest wyprysk kontaktowy.

Jakie są najczęstsze objawy alergii?

Alergiom towarzyszy szereg symptomów obniżających komfort życia.

Nieżyt nosa

Najczęstszą reakcją alergiczną jest nieżyt nosa; przybierający postać kataru siennego. Nasila się w okresie kwitnienia, czyli wiosną i latem.

Objawia się m.in.:

• swędzeniem nosa, gardła oraz oczu,
• napadami kichania,
• wyciekaniem z nosa wodnistej wydzieliny,
• łzawieniem.

Może występować także jako katar niesezonowy, czyli towarzyszący nam przez cały rok. W przypadku alergicznego nieżytu nosa należy przede wszystkim wyeliminować z otoczenia chorego czynniki uczulające i zasięgnąć porady alergologa.

Pokrzywka

Alergia na skórze może uzewnętrznić się w formie bąbli pokrzywkowych (będących efektem wydzielania histaminy), którym często towarzyszy nieznośny świąd.

Nietolerancja pokarmowa

Dotyka szczególnie dzieci, choć może pojawić się również u dorosłego. Najczęściej jej przyczyną jest uczulenie na składniki białka mleka krowiego, takie jak: laktobetaglobulina, laktoglobulina i kazeina. U części osób alergia pokarmowa występuje rodzinnie. Niekiedy towarzyszą jej astma oraz pokrzywka skórna.

W leczeniu alergii pokarmowej najlepsza jest dieta eliminacyjna, która polega na wykluczeniu z codziennego jadłospisu podejrzanego czynnika.

Wstrząs anafilaktyczny

Wstrząs anafilaktyczny to najcięższa postać reakcji alergicznej. Występuje nagle i wiąże się z wielonarządowymi zaburzeniami pracy. Może pojawić się w wyniku kontaktu krwi z obcym białkiem lub po zjedzeniu składnika, na który jesteśmy uczuleni. Wówczas chory mierzy się z takimi objawami jak:

• gwałtowny niepokój,
• ból głowy,
• uczucie kołatania w klatce piersiowej,
• osłabienie,
• swędzenie w gardle,
• wymioty,
• pokrzywka skórna.

Alergii często towarzyszą wodnisty katar, duszności czy wysypki. W przebiegu ciężkiej postaci alergii może dojść do utraty przytomności oraz zapaści. Jest to stan będący bezpośrednim zagrożeniem życia i musi być leczony w szpitalu.

Przeczytaj także:

Apiterapia – poznaj leczniczą moc pszczół

Jak rozpoznać alergię?

Alergię przede wszystkim rozpoznajemy, obserwując reakcje swojego organizmu. Jest to o tyle łatwe, że jej symptomy będą ewidentnie nasilać się w trakcie kontaktu z określonymi czynnikami. Mimo to, by w pełni potwierdzić wstępną diagnozę i określić spektrum alergii, warto:

Wykonać test skórny

Metoda obejmuje nałożenie kropli roztworu z alergenem, nakłuciu zdrowej skóry w tymże miejscu i obserwacji. Jeśli po iniekcji skóra się zaczerwieni, mamy do czynienia z reakcją uczuleniową.

Testy skórne oraz pomiar poziomu specyficznych przeciwciał IgE to rozpowszechnione badania, jednak ich wyniki nie zawsze są jednoznaczne. Zdarza się, że u pacjenta rejestrowany jest wysoki poziom przeciwciał IgE, jednak testy skórne nie wykazują uczulenia na żaden z popularnych alergenów.

Przeprowadzić badanie serologiczne

Polega ono na analizie surowicy krwi w kierunku obecności w niej przeciwciał bądź antygenów. Poza tym badanie umożliwia określenie rodzaju wykrytych przeciwciał, co może mieć kluczowe znaczenie w procesie diagnostycznym.

Poddać się próbom ekspozycyjnym

Próby ekspozycyjne (prowokacyjne) umożliwią ocenę reakcji danego układu na działanie określonych substancji. Ich najpopularniejszymi wariantami są: prowokacja donosowa, dooskrzelowa i pokarmowa. Odtworzenie reakcji uczuleniowych daje wynik dodatni.

Pamiętaj, że alergia może rozwinąć się u Ciebie w każdym wieku i to nawet w sposób względnie niezauważalny. Jej wykrycie będzie możliwe jedynie za sprawą badań krwi wskazujących na wielokrotne przekroczenie normy immunoglobuliny klasy E (IgE).

Jak leczyć alergię?

Alergię można zaleczyć bądź wyleczyć, dzięki czemu jej objawy zostaną wygaszone. Kiedy dolegliwości się nasilają, oprócz bezwzględnego unikania kontaktu z alergenami konieczne jest wdrożenie farmakoterapii. Zastosowanie znajdują w niej kortykosteroidy donosowe w postaci aerozolu, doustne inhalatory lub tabletki oraz leki przeciwhistaminowe. Jako krople do nosa oraz aerozole stosuje się kromoglikany. Pacjenci z astmą oskrzelową doraźnie przyjmują inhalacje preparatami z grupy betamimetyków. Przewlekłe aplikowanie leków może znacznie obciążać narządy wewnętrzne. Z tego względu warto zadbać o swoją mikroflorę, korzystając z probiotyków.

Jeśli alergia nie jest zaawansowana, zamiast sięgać po medykamenty lepiej spróbować odczulić organizm. To proces nazywany immunoterapią swoistą. Polega on na stopniowym, kontrolowanym podawaniu alergenów w coraz większych dawkach, dzięki czemu w efekcie kontakt organizmu z dotychczasowym alergenem będzie neutralny. Niestety niemal zawsze jest to długi, nawet kilkuletni proces, prowadzony pod kontrolą lekarza, który może powieść się tylko wtedy, gdy precyzyjnie rozpoznamy uczulacz.

Do czego może prowadzić lekceważenie alergii?

Długookresowe lekceważenie objawów wskazujących na alergię może prowadzić do bardzo nieprzyjemnych konsekwencji. Do najpoważniejszych z nich zalicza się:

• nawracające lub przewlekłe zapalenie zatok – które jest częstym powikłaniem po nieleczonym katarze siennym. W skrajnych przypadkach poza obniżeniem komfortu życia może prowadzić to do zapalnego obrzęku powiek bądź zapalenia nerwu wzrokowego lub opon mózgowych,
• astmę – to poważna choroba, która objawia się zaleganiem śluzu w drogach oddechowych i co za tym idzie – napadami duszności oraz uczuciem ucisku w klatce piersiowej. Do wykrycia astmy konieczne jest badanie spirometryczne, które mierzy ilość wdychanego i wydychanego powietrza oraz wykonuje pomiar statyczny i dynamiczny, z uwzględnieniem prędkości przepływu powietrza przez drogi oddechowe.
• częste choroby górnych dróg oddechowych – mogą mieć one cięższy przebieg niż u osób, którym nie doskwiera alergia. Ich nawracający charakter może doprowadzić do powikłań poza układem oddechowym, np. problemów kardiologicznych.

Dzięki odpowiedniej diecie, unikaniu alergenów i stosowaniu zaleconych lekarstw, można skutecznie złagodzić objawy alergii i poprawić jakość życia. Ważne jest, aby regularnie konsultować się z lekarzem i dostosować metody leczenia do indywidualnych potrzeb i reakcji organizmu.

Miłosz Magrzyk

Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.