Jak radzić sobie z samotnością? Poznaj kilka propozycji

Starszy wiek często uchodzi za synonim samotności. Niestety w miarę upływu lat brak drugiego człowieka blisko nas odczuwamy coraz mocniej. Co wiąże się z samotnością i jak można jej zaradzić?

Czy samotność osób starszych to powszechne zjawisko?

Najnowszy raport Stowarzyszenia Mali Bracia Ubogich ujawnił alarmujące dane: co czwarta osoba w wieku 80+ zmaga się z osamotnieniem, a ponad 12 proc. osób starszych nie opuszcza domu. Samotność to choroba cywilizacyjna naszych czasów, szczególnie dotykająca osoby starsze, borykające się z chorobami i niepełnosprawnością.

Rodzina to kamień węgielny społecznego wsparcia. Aż 60 proc. respondentów to wdowy lub wdowcy, z czego 58 proc. z nich żyje w samotności. Niemniej więzi rodzinne, zarówno osobiste, jak i telefoniczne, są dla nich niezwykle istotne. 94 proc. badanych uznało te relacje za kluczowe lub bardzo ważne. Z samotnością najczęściej nie muszą się mierzyć osoby w związkach małżeńskich.

Uwzględniając dane statystyczne, nie sposób nie zauważyć, że samotność osób starszych to zjawisko, z którym społeczeństwo będzie musiało mierzyć się coraz mocniej.

Dlaczego samotność jest trudna dla osób starszych?

Aktywność osób starszych z reguły jest niższa niż ludzi o kilkadziesiąt lat młodszych. Jednakże chętniej nawiązują oni kontakty z nieznajomymi, co może mieć zarówno dobre, jak i złe strony. Dzięki umiejętności szybkiego wchodzenia w relacje często są w stanie lepiej radzić sobie z wyalienowaniem. Niestety zbyt duża ufność może doprowadzić do sytuacji, w której staną się ofiarami naciągaczy. Brak kontaktu z drugim człowiekiem sprawia, że ten czuje się niepotrzebny, co bardzo negatywnie oddziałuje na jego psychikę.

Skąd bierze się lęk przed samotnością?

Niekiedy senior może nie być zupełnie samotny, lecz panicznie bać się tego uczucia. Najczęściej taka sytuacja wywodzi się z:

Wczesnego dzieciństwa

Lęk przed samotnością często dotyczy osób, którym w dzieciństwie brakowało uwagi rodziców.

Niskiego poczucia własnej wartości

W samotności dużą rolę odgrywa niskie poczucie własnej wartości. Takie osoby często jakiekolwiek sytuacje postrzegają jako przewyższające ich możliwości i boją się braku akceptacji. W wyniku tego nie potrafią nawiązywać długotrwałych kontaktów, co skutkuje izolacją.

Niezaspokojonych potrzeb

Osamotnienie to stan szczególnie trudny dla osób, których naturalną potrzebą jest bliski kontakt z drugim człowiekiem. Niektórzy, bardzo bojąc się separacji, mają tendencję do zamartwiania się bez uzasadnionej przyczyny, co sprzyja rozwojowi depresji.

Wzorców kulturowych

Model kulturowy wymuszający na nas określony typ związku może w konsekwencji doprowadzić do niezałożenia rodziny. To w perspektywie lat często generuje strach związany z myślą o ewentualnym osamotnieniu.

Jak może objawiać się samotność?

Samotność może przybierać różny wymiar, tak jak różny charakter mogą mieć objawy się z nią wiążące. Do najpopularniejszych z nich zaliczamy takie jak:

Depresja

Jednym z wyraźniejszych symptomów samotności jest depresja, której szczególnie sprzyja społeczna izolacja połączona ze stałym podenerwowaniem.

Nadwaga

Starsze osoby samotne ukojenia nerwów często szukają w jedzeniu. Nie mając innych zajęć, całą uwagę koncentrują na spożywaniu wysokokalorycznych posiłków. To w połączeniu z brakiem ruchu prowadzi do regularnego tycia oraz zaburzeń metabolicznych.

Choroby sercowe

Niewykluczone, że samotność zaostrzy również dolegliwości ze strony układu krążenia. To zaś może skutkować zwiększonym ryzykiem hospitalizacji, a nawet przedwczesną śmiercią.

Częste infekcje

Osamotnienie wiąże się ze stresem. Aplikowany w niewielkich dawkach działa pobudzająco, z kolei jego nadmiar prowadzi do destrukcji i osłabia kondycję. To szczególnie niebezpieczne w starszym wieku, kiedy jesteśmy mniej odporni na wszelkiego typu choroby.

Na co jeszcze narażone są osoby samotne?

U osoby samotnej mogą wystąpić dodatkowo:

Zaburzenia snu

Długotrwałe osamotnienie może mieć negatywny wpływ na nasz rytm dobowy i sen. Za sprawą deficytu czułości i bliskości nasz organizm wydziela mniejsze ilości oksytocyny i serotoniny. Hormony te są odpowiedzialne za nasze poczucie szczęścia. Ponadto oksytocyna łagodzi ból i pomaga się zrelaksować.

Permanentne zmęczenie

Brak wsparcia i emocjonalne osamotnienie są przytłaczające w wielu sytuacjach życiowych, a ponadto mogą wywoływać niepotrzebną presję. Objawami przewlekłego zmęczenia są:

• bóle głowy,
• brak energii i motywacji,
• senność,
• niepokój.

Przyczyny samotności osób starszych można upatrywać także w tym, jakie jest ich zdrowie fizyczne. Przykładowe kłopoty z poruszaniem się rodzą poważne konsekwencje, jeśli chodzi o interakcje społeczne.

Jak pomóc samotnym osobom starszym?

Nie zawsze senior jest w stanie samodzielnie poradzić sobie z samotnością. W tym przypadku kluczowe jest otoczenie, które powinno zauważyć problemy drugiego człowieka. Zdarza się, że mimo odczuwanej samotności osoba starsza nie wyraża jasno swoich potrzeb. Z jej perspektywy może to wyglądać na zabieranie innym drogocennego czasu.

Samotnego seniora przede wszystkim należy zmotywować do jakiejkolwiek aktywności. Nie musi być zbyt skomplikowana, aby przyniosła mu satysfakcję. By wyrwać się z prozy codzienności, postawmy na:

Wolontariat

Jeśli sprawność pozwala seniorowi na aktywność, być może warto, aby zaangażował się w wolontariat. Cykliczne odwiedziny podopiecznych w domu dziecka z pewnością pozwolą zapomnieć o szarej rzeczywistości.

Silversi pomagają innym, a kto pomaga im? Od 20 lat wolontariusze Stowarzyszenia Mali Bracia Ubogich przełamują rutynę samotności osób starszych – organizują spotkania, spacery, wizyty w teatrach, pamiętają o ich urodzinach. Relacje budowane między wolontariuszami a podopiecznymi opierają się na wzajemnej trosce, zaufaniu i przyjaźni. W kampanię zaangażowały się znane osobistości, jak Edyta Herbuś czy Joanna Jabłczyńska. Chcą zwrócić uwagę społeczeństwa na to, jak ważna w życiu osób starszych jest obecność drugiego człowieka.

Uniwersytet trzeciego wieku

Uczestnictwo w sekcjach i zajęciach UTW to świetny sposób na zagospodarowanie nadmiaru wolnego czasu. Dzięki uniwersytetowi trzeciego wieku wpisującemu się w ideę kształcenia ustawicznego senior może uczyć się nowych rzeczy i realizować swoje pasje – niekiedy takie, na które wcześniej nie miał czasu.

Hobby

Emerytura to okres, który możesz do woli wypełniać swoim hobby. Lubisz fotografować, malować, a może przyjemność sprawia Ci zanurzenie się w lekturze? Hobby na wiele godzin wypełni Twój wolny czas i sprawi, że nie będziesz myśleć o prozie życia.

Kontakt online

Współcześnie odległość to nie przeszkoda w komunikacji. Programy do wideokonferencji umożliwiają kontakt z rodziną oddaloną od nas nawet o setki kilometrów. Rozmowę możesz prowadzić za darmo pod warunkiem dostępu do Internetu. By nawiązać nowe znajomości, warto skorzystać także z mediów społecznościowych, takich jak Facebook czy Twitter.

Opiekę nad zwierzęciem

Lubisz zwierzęta, jednak nie masz warunków, by w Twoim domu na stałe zagościł czworonożny pupil? Wystarczy, że zaproponujesz sąsiadowi pomoc przy wyprowadzaniu psa. Kontakt ze zwierzęciem to świetna metoda w terapii samotności. Przy okazji spaceru być może poznasz nowych, inspirujących ludzi.

Sporty drużynowe

Wyrwać się z samotności pozwolą Ci także sporty drużynowe. Wzajemna, zdrowa rywalizacja umożliwi podniesienie kondycji i nawiązanie nowych kontaktów.

Jedzenie w knajpach

Jeśli ktoś zaoferuje Ci wyjście do restauracji, nie opieraj się, lecz przystań na propozycję. Możesz też samodzielnie wychodzić z inicjatywą. Wystarczy, że odwiedzisz pobliską jadłodajnię, w której nie tylko najesz się za stosunkowo niewielką cenę, ale też poznasz nowe osoby.

Skarbnica życiowej mądrości

Duża część młodych ludzi nie zdaje sobie sprawy, jak można poprawić silversowi nastrój zwykłym byciem blisko niego. Dziadków traktują jako kogoś, kogo można odwiedzić przy okazji, raz na jakiś czas, zamiast szukać w starszych ludziach mądrości i oparcia. A są to osoby mające ogromną wiedzę życiową, z której warto czerpać.

Miłosz Magrzyk

Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.