Alimenty na rodzica – kiedy można się o nie ubiegać?

Alimenty to danina pozwalająca zaspokoić podstawowe potrzeby życiowe. Mimo że najczęściej kojarzona jest ze wsparciem wypłacanym przez rodzica na dzieci, może mieć też odwrotną formę. Kiedy potomstwo będzie zobowiązane finansowo wspierać matkę bądź ojca? Tłumaczymy!

Czym są alimenty?

Alimenty to forma świadczenia pieniężnego w postaci środków potrzebnych na utrzymanie danej osoby. Należy rozumieć je jako wsparcie pozwalające pokryć m.in. koszty mieszkania, wyżywienia, leczenia bądź zakupu odzieży.

Kiedy rodzic może wystąpić o alimenty od dziecka?

Przyznanie alimentów to regulacja, która musi zostać zaaprobowana prawnie. W związku z tym, by się o nie ubiegać, konieczne będzie złożenie pozwu do sądu.

Alimenty od dzieci mogą należeć się rodzicowi, który nie jest w stanie samodzielnie ponieść kosztów zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb. Te należy rozumieć jako konieczność: pokrycia wydatków na żywność, zakupu leków, uiszczenia opłat za mieszkanie itp. Rodzic jest zobowiązany udowodnić, iż ze względu na podeszły wiek, choroby, nagłe pogorszenie stanu zdrowia bądź inne uzasadnione przyczyny nie jest zdolny podjąć pracy zarobkowej.

Senior alimentów od dziecka może domagać się wyłącznie wtedy, gdy nie pozostaje w związku małżeńskim, gdyż obowiązek alimentacyjny w pierwszej kolejności obciąża małżonka.

Pozew o alimenty dla rodzica – co powinien zawierać?

Pozew o alimenty przede wszystkim musi zawierać dane identyfikacyjne obu stron, czyli rodzica i pozwanego dziecka. W piśmie dodatkowo należy:

• dokładnie określić swoje żądanie,
• wskazać przesłanki, na których opieramy pozew,
• oznaczyć wartość przedmiotu sporu i datę wymagalności roszczenia,
• zawrzeć informację na temat próby polubownego rozwiązania sprawy, np. poprzez mediację. Jeśli takiej nie podjęto, należy wyjaśnić dlaczego.

Do pozwu w miarę sposobności należy dołączyć dokumenty potwierdzające dochody i wydatki rodzica oraz dziecka.

Co jeszcze może zawierać pozew o alimenty?

Pozew o alimenty na rzecz rodzica może zawierać również wnioski o:

• zabezpieczenie powództwa,
• przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda,
• nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności,
• wezwanie na rozprawę świadków wskazanych przez powoda i ich przesłuchanie,
• wydanie pozwanemu polecenia dostarczenia na rozprawę dokumentu potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, a będącego w jego posiadaniu,
• zażądanie dowodów znajdujących się w urzędach, sądach lub u osób trzecich, wraz z uprawdopodobnieniem, że strona nie może uzyskać ich samodzielnie.

Do jakiego sądu należy złożyć pozew o alimenty na rodzica?

Pozew można złożyć do sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka bądź rodzica (na mocy tzw. właściwości przemiennej).

Pozew o alimenty na rodzica – czy trzeba ponieść opłatę?

Osoba domagająca się alimentów z mocy prawa jest zwolniona z obowiązku ponoszenia opłat z tego tytułu.

Czy do złożenia pozwu o alimenty potrzebny jest adwokat?

Nie, jednak może on stanowić dla powoda duże wsparcie merytoryczne. Korzystając z pomocy profesjonalisty, będziemy mieć pewność, że pozew zostanie sporządzony prawidłowo. Rady mecenasa mogą okazać się bardzo cenne w trakcie rozpraw.

Co sąd bierze pod uwagę, ustalając alimenty?

Sąd, decydując o wysokości miesięcznego świadczenia, bierze pod uwagę:

• miesięczne usprawiedliwione potrzeby rodzica,
• możliwości majątkowe i zarobkowe powoda,
• sytuację materialną dziecka.

Ile wynoszą alimenty na rodzica?

W sprawie o alimenty niezwykle istotna jest sytuacja materialna pozwanego. Alimentów nie można zasądzić w przypadku trudnej sytuacji materialnej dziecka, na które ma spaść obowiązek. Z tego też względu nie ma odgórnie ustalonej stawki alimentów.

Czy dziecko może uchylić się od płacenia alimentów?

Tak, choć musi to odpowiednio umotywować. By nie zostać obciążonym alimentami na rodzica, dziecko musi udowodnić, że senior ma zdolności zarobkowe pozwalające mu uzyskać miesięczne dochody w wysokości umożliwiającej zaspokojenie podstawowych potrzeb. Ważnym argumentem może być także sytuacja materialna pozwanego, która pogorszy się w związku z nałożeniem na niego dodatkowego obciążenia finansowego.

Sąd pod uwagę powinien wziąć także okoliczności, które doprowadziły seniora do trudnego położenia materialnego. Na niekorzyść rodzica będzie przemawiało prowadzenie przez niego egzystencji naruszającej zasady współżycia społecznego. Podstawą oddalenia roszczenia może być np. długotrwałe nadużywanie alkoholu bądź uzależnienie od gier hazardowych.

Oddalenie powództwa może mieć miejsce również wtedy, gdy rodzic:

• zaniedbywał dziecko w dzieciństwie,
• nie spotykał się z nim, nie utrzymywał kontaktu i nie sprawował nad nim opieki,
• w inny sposób nie wywiązywał się z obowiązków rodzicielskich,
• nie płacił alimentów na dziecko,
• nie dbał o więzi rodzinne.

Pozbawienie praw rodzicielskich a alimenty na rodzica

Według prawa polskiego ustawowy obowiązek alimentacyjny oraz kwestia władzy rodzicielskiej to sprawy odrębne. Ograniczenie bądź pozbawienie władzy rodzicielskiej nie pozbawia rodzica prawa do żądania alimentów od dziecka. Nawet jeśli rodzic nie sprawował opieki nad dzieckiem i w inny sposób nie dokładał starań wychowawczych, przysługuje mu prawo do wniesienia powództwa o uzyskanie świadczenia alimentacyjnego. Choć sąd, uwzględniając wymienione wcześniej przesłanki, z dużym prawdopodobieństwem oddali wniosek. Obowiązek dostarczenia środków do utrzymania może być egzekwowany jedynie od pełnoletnich dzieci.

Miłosz Magrzyk

Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.