Kiedy opłaca się praca na akord – sprawdź, czy zarobisz więcej

Pracodawcy, kształtując system wynagradzania, poszukują rozwiązań, które pozwolą im jak najmocniej uzależnić wysokość pensji od wyników. Do jednej z takich metod należy wynagrodzenie akordowe. Czym jest i kiedy warto się na nie zdecydować?

Na czym polega wynagrodzenie akordowe?

Wynagrodzenie to świadczenie majątkowe wypłacane przez pracodawcę okresowo w zamian za pracę wykonaną przez zatrudnionego. Przy ustalaniu wysokości pensji należy wziąć pod uwagę rodzaj pracy (jej ilość i jakość) oraz kwalifikacje potrzebne do wypełnienia obowiązków.

Podstawą systemu akordowego jest ścisłe powiązanie wysokości wynagrodzenia z wydajnością. Płaca zależy od ilości wykonanej pracy i jakości pracy; po uwzględnieniu norm przyjętych w zakładzie bądź dziale firmy – w tym stopnia wykorzystania czasu przeznaczonego na pracę.

Akordowy system wynagradzania jest zgodny z „Kodeksem pracy”, co oznacza, że może być elementem umowy o pracę oraz innych typów umów.

Czym są normy pracy?

Przyjęcie norm pracy jako miernika jej wydajności i jakości umożliwia pracodawcy art. 83 „Kodeksu pracy”. Przy ich ustalaniu należy wziąć pod uwagę specyfikę pracy i uwzględnić poziom techniki zakładowej. Wzrost efektywności od strony warsztatowej będzie generował mniej korzystną stawkę dla pracownika.

Wyróżnić można w szczególności:

• czasową normę pracy – określającą czas wykonania zadania jednostkowego (produktu),
• ilościową normę pracy – określającą liczbę zadań jednostkowych (produktów) do wykonania w danym czasie.

Gdzie przeważnie jest stosowany akordowy system wynagradzania?

Akordowy system wynagradzania można spotkać głównie w zakładach, w których efekty pracy są łatwo mierzalne. Dotyczy to w szczególności firm produkcyjnych, ale też placów budowy bądź plantacji.

Jakie są rodzaje akordów?

System wynagradzania akordowego może przyjąć formę:

• akordu prostego – ze stałym wynagrodzeniem;
• akordu progresywnego – ze wzrostem stawki po przekroczeniu normy;
• akordu degresywnego – gdy przekroczenie norm pracy poskutkuje obniżeniem stawki;
• akordu z premią – podobnie jak pracownicy zatrudnieni w innym charakterze, pracując na akord mamy prawo, by otrzymać premię regulaminową w danym zakładzie pracy;
• akordu zryczałtowanego – spotykanego np. w budownictwie. Elementem odróżniającym go od pozostałych jest rozliczenie od kompletu prac, a nie od sztuki bądź pojedynczej usługi;
• akordu indywidualnego bądź zespołowego – gdy wysokość wynagrodzenia jest uzależniona od wyników pracy jednostkowej lub grupowej;
• akordu czasowego – kiedy wynagrodzenie zależy od stopnia wykorzystania czasu przeznaczonego na wykonanie pracy.

Praca na akord a płaca minimalna

Zgodnie z Ustawą z 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę pracownikowi wynagradzanemu akordowo, zatrudnionemu na umowie o pracę, należy się pensja przynajmniej w minimalnej wysokości (nawet jeśli nie wytworzył liczby produktów, która odpowiadałaby wartości płacy minimalnej). W przypadku umowy zlecenie czy umowy o dzieło obowiązuje minimalna stawka godzinowa.

System akordowy a czas pracy

System akordowy podobnie jak inne podlega ochronie w zakresie czasu pracy i rozliczania godzin nadliczbowych.

Przepisy art. 151 „Kodeksu pracy” pojęcia godzin nadliczbowych nie uzależniają się od stosowanych sposobów (metod) wynagradzania – w tym od czasowego albo akordowego systemu wynagradzania – a jedynie od przekroczenia normy czasu pracy, która jest kategorią odrębną, w zasadniczy sposób różniącą się od rozwiązań prawnych służących do ustalania wynagrodzenia za pracę, takich jak normy pracy.

Czas pracy, powtarzając za art. 128 (1) wspomnianego kodeksu, należy rozumieć jako okres, w którym zatrudniony pozostaje do dyspozycji pracodawcy – w zakładzie pracy bądź w innym miejscu wyznaczonym przez przełożonego.

Pracownicy wykonujący pracę na akord są zobligowani do przestrzegania ogólnych przepisów norm czasu i wymiaru pracy: 8 godzin pracy na dobę i łącznie 40 w 5-dniowym tygodniu pracy. Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w formule akordowej będzie inna w każdym miesiącu. Godziny nadliczbowe są dodatkowo płatne.  

O co szczególnie powinna zadbać firma korzystająca z systemu akordowego?

Największym wyzwaniem dla firm rozważających wprowadzenie systemu akordowego jest optymalne rozdysponowanie pracy dla poszczególnych pracowników i jej weryfikacja. Codzienne raportowanie wykonania bywa postrzegane jako przerost biurokracji. Z kolei im rzadziej przekazujemy protokoły, tym większą mamy skłonność do zaokrągleń i przekłamań. Dodatkowo przy skomplikowanych systemach akordowych naliczenie odpowiedniej kwoty wynagrodzenia często jest sporym wyzwaniem. Dlatego tak ważne jest, aby przed wprowadzeniem akordu zadbać o odpowiedni system kadrowo-płacowy.

Praca akordowa a niedziela bądź święta

Z uwagi na to, że akordowy system pracy podlega ogólnym przepisom, za pracę w niedzielę i święta pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi dnia wolnego.

Praca akordowa a wypowiedzenie

Jeśli chodzi o wypowiedzenie, w przypadku systemu akordowego obowiązują takie same przepisy, jak w odniesieniu do innych rodzajów pracy. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zależy od stażu w danej firmie i wynosi:

• 2 tygodnie, jeżeli pracowaliśmy krócej niż 6 miesięcy,
• miesiąc, jeżeli w danej firmie pracujemy co najmniej pół roku,
• 3 miesiące, gdy w zakładzie pracujemy minimum 3 lata.

Akordowy system wynagrodzenia – zalety

System wynagrodzenia akordowego lepiej sprawdzi się tam, gdzie głównym kryterium oceny wyników pracy są ilość (liczba) wytworzonych produktów. Wynagrodzenie naliczane w ten sposób bez wątpienia jest dużą motywacją dla pracownika. Im bardziej zaangażuje się w swoje obowiązki, tym więcej zyska. Pensja powinna rosnąć wraz ze zdobytym doświadczeniem i większą praktyką, a tym samym szybszym wykonywaniem przydzielonych zadań. Osoby pracujące akordowo są objęte ochroną nie tylko w zakresie czasu pracy: tak samo mają możliwość wzięcia płatnego urlopu czy pójścia na zwolnienie lekarskie w razie choroby.

Praca na akord – wady

W przypadkach, w których najistotniejszą rolę odgrywa kryterium jakościowe, system akordowy jest zwykle mniej przydatny. Praca na akord nie sprzyja dokładności. Wskutek wadliwie wykonanych obowiązków stawka może zostać potrącona proporcjonalnie do uszkodzeń. Dlatego tak ważne jest, by ustalić realne normy pracy, które będą kompromisem między możliwościami pracownika a zapotrzebowaniem zakładu.

Pracownik, który dopiero wdraża się w swoje obowiązki, przez wiele następnych lat raczej nie będzie mógł liczyć na skokową podwyżkę. Jeśli normy ustalane są dla zespołu, a nie indywidualnie, dodatkowo może odczuwać presję wywieraną przez doświadczonych kolegów pracujących szybciej.

Osoba pracująca na akord może mieć problemy z zaciągnięciem długoterminowego zobowiązania (kredytu), gdyż bank postrzega jej sytuację finansową jako niepewną.

Miłosz Magrzyk

Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.