Black Friday, czyli Czarny Piątek, to ostatni roboczy dzień tygodnia po Dniu Dziękczynienia. Jest to zarazem jedno z największych świąt zakupowych na świecie, podczas którego sklepowe witryny zewsząd kuszą klientów niskimi cenami. Dlaczego wybierając produkty senior powinien zachować szczególną ostrożność? Wyjaśniamy!
Spis treści
W tym roku Black Friday wypada 25 listopada. Chociaż Stany Zjednoczone zakupowe szaleństwo na dobre ogarnęło kilkadziesiąt lat temu, popularność Czarnego Piątku na pozostałe części globu promieniowała stopniowo. W Polsce masowe przedświąteczne wyprzedaże zyskały szerszy rozgłos dopiero w 2015 roku.
Tajemnicza nazwa
Dlaczego ostatni piątek listopada okrzyknięto „czarnym”? Teorie są różne. Jedni pochodzenie nazwy wywodzą od policyjnego slangu, oznaczającego szturm na placówki handlowe. Inni łączą je z 1869 rokiem, gdy na amerykańskim rynku finansowym lawinowo zaczęła spadać cena złota. Jeszcze inni twierdzą, że nazwa odnosi się do określenia tłumu ludzi i korków powstałych w 1961 roku w Rochester i Filadelfii na skutek rozpoczęcia bożonarodzeniowych zakupów.
Wśród teorii natkniemy się również na tę, jakoby czerń była nawiązaniem do odcienia tuszu, którym sprzedawcy odnotowywali swoje dochody. Albo tę, zgodnie z którą Amerykanie wiedzeni chęcią przedłużenia sobie weekendu w piątek po Dniu Dziękczynienia masowo brali urlopy, przez co firmy pustoszały.
Popularność wydarzenia sprawiła, że zaczęto tworzyć jego odpowiedniki. Są to przykładowo Dzień Singla (obchodzony 11 listopada) i Cyber Monday (gdy sprzedaje się głównie online), przypadający w pierwszy poniedziałek po Black Friday.
Sklepy kuszą rabatami
Choć Black Friday odbywa się oficjalnie tylko raz w roku, w rzeczywistości akcja często trwa o wiele dłużej. Niektóre ze sklepów rozszerzają promocje, organizując tzw. Black Weekend (Black Week). Handlowcy, chcąc sprzedać jak najwięcej produktów, preferencyjne ceny za towary oferują nawet do świąt Bożego Narodzenia. Inni kuszą obniżkami jeszcze wcześniej, aranżując Pre Black Friday.
W akcji promocyjnej obok znanych marek biorą udział również mniejsze sklepy internetowe i stacjonarne. Choć nie wszystkie. Według wyliczeń agencji Lightscape w 2021 roku w Polsce w Black Friday przeciętne obniżki cen wyniosły 3,6 proc. Co nie oznacza, że nie było sklepów, które robiły znacznie większe, nawet kilkudziesięcioprocentowe, rabaty.
W ramach wyprzedaży Black Friday w atrakcyjnych cenach można kupić m.in.:
- kosmetyki (m.in. perfumy damskie i męskie),
- ubrania,
- biżuterię,
- sprzęt sportowy,
- sprzęt RTV i AGD,
- telefony,
- komputery stacjonarne i laptopy oraz osprzęt, np. słuchawki bezprzewodowe.
Sztuczki sprzedawców
Choć jest to nieco przewrotne, podczas gorączki zakupów koniecznie musimy zachować rozsądek. Pamiętajmy, że nie wszystkie sklepy są uczciwe wobec swoich klientów i może zdarzyć się tak, że rabaty będą pozorne. Niektórzy sprzedawcy celowo podnoszą ceny nieco wcześniej, by później – w Black Friday – je obniżyć. Inną z nieuczciwych praktyk sprzedawców jest objęcie np. 50-procentowym rabatem wyłącznie drugiej zakupionej rzeczy, choć reklama mogła sugerować inaczej.
Pamiętaj, że podczas Black Friday jesteś nieustannie poddawany presji czasu. Kierując się emocjami, a nie zdrowym rozsądkiem, możesz wydać duże pieniądze na rzeczy, które okażą się zupełnie Tobie nieprzydatne. Święto konsumpcjonizmu to okres, który będą próbowali wykorzystać również złodzieje kręcący się po centrach handlowych.
W obronie przed pułapkami handlowców pomoże Internet. Wystarczy, że znajdziesz porównywarkę cen, która pozwoli Ci odszukać najtańszy asortyment. W przypadku sklepów stacjonarnych wartościowe mogą okazać się aplikacje informujące o planowanych wyprzedażach.
Pamiętaj, że promocyjne zakupy nie pozbawiają Cię standardowych uprawnień konsumenta. Dalej masz możliwość złożyć reklamację, jeśli opis towaru jest niezgodny z rzeczywistością. I dotyczy to zarówno sklepów stacjonarnych, jak i tych online, które z okazji Black Friday również oferują różnego rodzaju kody rabatowe. By nie dać się oszukać, oprócz opinii użytkowników czytaj regulaminy oraz politykę prywatności firmy.
Hakerzy nie próżnują
Z raportów CERT Polska (instytucji dbającej o bezpieczeństwo krajowej cyberprzestrzeni) wynika, że w 2021 roku w stosunku do roku poprzedniego liczba cyberataków na popularnych portalach zakupowych wzrosła ponad 5-krotnie. W bieżącym roku (w porównaniu do 2020) liczba tego typu incydentów była już niemal 7-krotnie wyższa.
Według planów przyszły Black Friday będzie odbywał się na nieco innych zasadach. Zgodnie z unijną dyrektywą Omnibus oszukańcze praktyki polegające na sztucznym podnoszeniu i obniżaniu cen zostaną ukrócone. Na sklepy, które nie zastosują się do zasady, iż przy niższej cenie będzie musiała zostać umieszczona cena, która obowiązywała w ciągu 30 dni przed wprowadzeniem promocji, może zostać nałożona kara w wysokości 10 proc. ich rocznego obrotu.
Zostałeś oszukany? Tu możesz zwrócić się o pomoc
Jeśli senior uważa, że został oszukany przez sprzedawcę, powinien skontaktować się z przynajmniej jedną z poniższych instytucji:
- Infolinią Konsumencką (w sprawach prostych, niewymagających analizy dokumentów). Nr: 801 440 220 lub 222 66 76 76; czynne od poniedziałku do piątku w godz. 8-18,
- Konsumenckim Centrum E-porad: w sprawach prostych, a także tych wymagających przeanalizowania dokumentacji. Kontakt e-mailowy: porady@dlakonsumentow.pl,
- rzecznikiem konsumentów w mieście lub powiecie: w sprawach prostych oraz wymagających analizy dokumentów. By znaleźć rzecznika, wystarczy skorzystać z wyszukiwarki dostępnej na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta (UOKiK),
- inspektoratem Inspekcji Handlowej: w sprawach prostych oraz wymagających analizy dokumentów. W celu łatwiejszego znalezienia danych kontaktowych najlepiej skorzystać ze strony UOKiK,
- Europejskim Centrum Konsumenckim: w sprawach transgranicznych, dotyczących sprzedawców z obszaru Unii Europejskiej, Norwegii, Wielkiej Brytanii i Islandii. Nr: 22 55 60 600.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.